Türkiye’nin Onmayan Yarası: Akraba Evlilikleri

ABONE OL

News

Mart 18, 2025 15:51

BEĞENDİM

ABONE OL

News

SELMA ERDAL

Türkiye’nin Onmayan Yarası: Akraba Evlilikleri

Türkiye’nin doğusundan batısına, köylerinden metropollerine uzanan bir gerçeklik var: Akraba evlilikleri…

TÜİK’in 2023 verileri, her yıl on binlerce akraba evliliğinin gerçekleştiğini ve bu evliliklerden doğan çocukların önemli bir kısmının kalıtsal hastalık riski taşıdığını ortaya koyuyor. Üstelik bu sonuç yalnızca bir sağlık sorunu olmanın yanı sıra derin bir toplumsal çöküşün göstergesidir.

Akraba evlilikleri, toplumsal yapıda çözülmelere neden oluyor. Geniş ailelerde yaratılan “kapalı sistemler”, özellikle kadınlar ve çocuklar için birer baskı ve şiddet sarmalına dönüşüyor. Ülkemiz bağlamında yapılan araştırmalar, akraba evliliklerinde kadınların neredeyse yarısının aile içi şiddete uğradığını gösteriyor. Bu durum; kadınların toplum içindeki konumunu güçsüzleştirirken, gelecek nesillerin de travmalarla büyümesine yol açıyor.

Eğitimden uzaklaşma, bu kısır döngünün bir diğer halkasıdır. Çünkü akraba evliliği yapan kız çocuklarının büyük bir bölümü, eğitim yaşamlarına son vermek zorunda kalıyor. Eğitimsizlik sonucunda işsizlik; onları ekonomik bağımlılığa itiyor ve yoksulluk döngülerini derinleştiriyor. Kadınların eğitimden uzak kalması, toplumun genel eğitim düzeyini düşürürken, ülkenin kalkınma potansiyelini de olumsuz yönde etkiliyor.

En önemlisi de akraba evliliklerinin genetik sonuçları; toplumun bağışıklık sistemini de güçsüzleştiriyor. Uzmanlar COVID-19 pandemisinde, akraba evliliklerinin yoğun olduğu bölgelerde ölüm oranlarının daha yüksek olduğunu, dolayısıyla genetik çeşitliliğin bu tür salgınlar karşısındaki önemini vurgulamışlardır.

Bu sosyolojik yaranın ve sağlık sorunlarına yol açan bu yanlış tutum ve davranışın, daha açık söyleyişle AKRABA EVLİLİKLERİ sorunsalının ekonomik boyutu nedir acaba?

Kuşkusuz akraba evliliği kaynaklı hastalıkların tedavisi, devlet bütçesine milyarlarca liralık yük getiriyor ve çoğunlukla da iyileşme, sağaltım gerçekleşmiyor, boşa kürek çekiliyor, umutlar da paralar da boşa gidiyor. Ne yazık ki bu kaynaklar; eğitim, sağlık ve diğer sosyal hizmetlere aktarılabilecekken, genetik hastalıkların tedavisi için harcanıyor. Zeka geriliği ve fiziksel engeller nedeniyle devletin yaptığı sosyal yardımlar; bu yükü daha da artırıyor. Çünkü sosyal yardım altında dağıtılan paralar, bizlerin kesesinden Devlet Bütçesi’ne giden vergilerden harcanıyor. Bir başka deyişle akraba evliliği sonucu yaşanan olumsuzlukların bedelini toplum olarak biz, hepimiz ödüyoruz. Bu olumsuz uygulamanın maliyeti hepimizin sırtında bir yük…

Yine akraba evliliklerinin neden olduğu genetik hastalıklar, yalnızca bireyleri değil, tüm toplumu etkiliyor. Zeka geriliği, bedensel sakatlıklar ve nadir hastalıklar, hem bireylerin yaşam kalitesini düşürüyor hem de toplumun üretkenliğini azaltıyor. Bu durum, eğitim sisteminden iş gücüne kadar birçok alanda kendini gösteriyor.

Bu sorunların çözümü için hem toplumsal hem de sağlık alanında adımlar atmak gerekiyor. Kadın kooperatifleri gibi projelerle kadınların ekonomik olarak güçlenmesi sağlanmalı, imam ve muhtarlar aracılığıyla toplumsal farkındalık artırılmalı… Evlilik öncesi genetik danışmanlık ve taramalar yaygınlaştırılmalı, mobil genetik kliniklerle kırsal bölgelere ulaşılmalı… Ayrıca, ekonomik teşvikler ve yasal düzenlemelerle akraba dışı evlilikler desteklenmeli, erken evliliklerin önüne geçilmelidir.

Unutulmamalıdır ki akraba evlilikleri; genetik bir sorun olmanın yanı sıra ülkemiz için derin bir toplumsal yaradır. Bu yarayı sarmak için hepimize sorumluluk düşüyor. Toplumsal farkındalığı artırmak, bilimsel çözümleri yaşama geçirmek ve siyasi iradeyi yaptırımlar, yasaklar, denetimler getirmesi için tüm ulusça zorlamalıyız. Unutmayalım ki, sağlıklı bir toplum ancak özgür bireyler ve genetik çeşitlilikle olanaklıdır. Çünkü nüfusta nicelik (sayısal çokluk) değil, nitelik (sağlıklı, eğitimli, güçlü ve akıllı/zeki çokluk) önemlidir.

Selma Erdal: Didim, 15 Mart 2025