Deterjanlar kompleks yapılı sentetik yapılı maddelerdir. Sabun ve deterjanların kimyasal yapısı çok farklı olduğundan temizleme işlevindeki etkileri de farklıdır. Sabun asidik ve sert sularda etkili değildir ,(Sert sudaki Ca ve Mg ile (C H COO) Ca oluşur ve çöker) bir çökelti oluşturur. Buna karşılık deterjanlar bu tip sularda etkilidir.
Yüzey aktif madde (sürfaktan) ismi sabun, deterjan, emülsiyon oluşturan maddeler, ıslatıcı maddeler için kullanılan genel bir isimdir. Deterjanlar, herbiri temizlemede ayrı bir görev yapan, pek çok maddenin çok kompleks bir karışımıdır .Yüzey aktif maddeler veya sürfaktanlarla ilgili modern kavram, sabunları, deterjanları, emülsifiyanları, ıslatıcı maddeleri ve girme (penetrasyon) maddelerini kapsamaktadır. Bütün bunlar, birbirleriyle temasta olan iki faz arasındaki yüzey tabakasının özelliklerini değiştirerek, aktifliklerini sürdürürler. Yüzey aktif maddelerin pek çoğu, molekülün bir ucunda suyu çeken (hidrofilik) ve diğer ucunda suyu iten (hidrofobik) bir grup bulundururlar. Deterjanlar, kirleri uzaklaştırmada etkin olan bu özelliklere, fazlasıyla sahiptirler. Hafif ve ağir iş deterjanları olarak sınıflandırılırlar.Yüzey Aktif Maddelerin Sınıflandırılması:
Yüzey aktif maddelerinin hidrofobik kısmı genelde 8-18 karbon içeren düz veya az dallanmış zincirdir, bazı hallerde zincirdeki bazı karbon atomlarının yerine benzen halkası geçmiştir. Örnek olarak C H _ (dodesil) ve C H C H _ (dodesil) benzen verilebilir. Yüzey aktif maddenin içerdiği hidrofilik grup çok farklı olabilir. Hidrofilik grubun yapısına göre yüzey aktif maddeler;

 Anyonik : _ OSO veya _ SO
 Katyonik : _ N (CH ) veya C H N
 İç tuz : _ N (CH ) (CH ) COO
 Yarı polar : _N(CH ) O
 İyonik olmayan : _ (OCH CH ) OH
Yüzey aktif madde olmak üzere sınıflandırılabilir.

 Anyonik deterjanlar, sulu çözeltide – iyon içeren yüzey aktif maddelerdir.

C H OH + SO C H OSO H C H OSO Na

 Katyonik deterjanlar, çözeltide pozitif yüklü iyon veren yüzey aktif maddelerdir.
C H Cl + N(CH ) C H N(CH ) Cl
 Yarı polar deterjanların yapısı,

CH3
|
C H N(CH ) + H O C H _ N _ 0 + H O
|
CH3

 İç tuz yapısındaki deterjanların yapısı,

O O
|| ||
C H N(CH ) + Cl _ CH _ C _ Ona C H N(CH ) _ CH _ C _ O + ​

NaCl

 İyonik olmayan deterjanların yapısı,

C H OH + nCH _ CH C H (OCH CH ) OH

• Sıvı Bulaşık Deterjanı:
Gerekli Malzemeler:
• LABSA (Lineer Alkil Benzen Sülfonit Asit),
• Lauryl alkol (C12H25-OH) ,
• KokoDiethanolamin,
• Triethanol amin,
• Sodyum Laureth Eter Sülfat
• Su (H2O),
• Caustic sodyum hidroksit (%45’lik sodyum hidroksit çözeltisi)
• Formaldehit
• Esans
• EDTA
• Tuz
Yapılışı
Önce 837lt suyun içerisinde 100kg LABSA yavaş yedirilerek karıştırıldı..LABSA ‘nın karışımı tamamlanınca 10 kg’lik Kokodiethanolamin ve 20kg triethanolamin ilave edildi. Daha sonra 17 kg Lauryl alkol ilave edildi.Viskositesi (akışkanlığı) ayarlandı. Bu işlem bitince 10kg’lik Sodyum Laureth Eter Sülfat eklendi. 6kg oranında Tuz(NaCI) katıldı.Ürünün raf ömrünü uzatmak amacıyla formaldehit ilave edildi.Daha sonra EDTA katıldı.En son da esansı ilave edildi.Böylece gerekli maddelerin hepsi kazanlara katılmış oldu.
60 der/dak redükter ile Karışma işlemi bittikten sonra dolum varillerinden bidonlara aktarıldı. pH değeri 6,5-,7,5 arasında ve Rf değeri 13 tür.Ve sıvı deterjan piyasaya sürülmek için hazır bir duruma getirildi.Üretilen deterjan çeşitli boyutlarda bidonlara aktarıldı.

Deterjan imalatı sırasında çeşitli kriterlere uyulmalıdır. Öncelikle kimyasal maddelerin birbirleriyle uyumlu olmaları gerekmektedir.Ayrıca maddelerimiz birbirlerini tamamlayıcı özellikte olmalıdır.
Örneğin;Labsa yağı çözer ama elleri tahriş eder.Lauryl alkol temizler ancak kıvam yapmaz.Sodyum Sülfat Islatır ama durulama güçlüğü verir.Dietanolamin su fazına geçmede yardımcı olur.Bu bileşikler birbirlerini tamamlayıcı özellikte olduklarından kullanılırlar.

Sıvı deterjanın Hammaddeleri
Büyük hacimlerde yüzey aktif organik bileşikler sabun ve deterjan üretiminde kullanılırlar. Lineer alkilbenzen sulfonat (LAS) ve yağ alkolü sülfatı, bunlara örnek oluştururlar. Aynı durum, sabunların ana maddesi olan yağ asitleri için de doğrudur. Bu amaçla oleum, sud kostik, çeşitli sodyum fosfatlar ve ürün ağırlığının %3 veya daha azını oluşturan, çok sayıdaki katkı maddelerin büyük bölümü satın alınır.

Köpük Ayarlayıcı Maddeler :
Bu maddeler ya köpüğün sabit kalmasını veya köpüğün azalmasını sağlarlar. Genellikle yüzey aktif madde ile birlikte kullanılırlar. Bu maddelerin ortak bir kimyasal yapısı yoktur. Genellikle her bir yüzey aktif madde için özel bir köpük ayarlayıcı kullanılır. Köpüğün kalıcı olmasını sağlayan maddelere örnek olarak, laurik etanolamit, alkilbenzen sülfonat ve laurik alkol-alkilsülfat verilebilir. Köpük azaltan maddeler genellikle hidrofobik
maddelerdir. Bunlara örnek olarak da uzun zincirli yağ asitleri, silikonlar ve hidrofobik iyonik olmayan yüzey aktif maddeler verilebilir.

• Sıvı El Sabunu:
Sıvı el sabunu temelde bulaşık deterjanı imalatına benzer şekilde üretilir.Ancak elin yapısı daha farklı ve hassas olduğundan el sabunu yapımından farklılıklar mevcuttur.
Gerekli Malzemeler:
• Sodyum Laureth Eter Sülfat (SLES)
• Betain
• KokoDiethanolamin
• Gliserin
• Tuz
• Lauryl alkol
• Sedef
• Sodyum Alkan Sülfat
• Formaldehit(Koruyucu)
• Koku

Yapılışı: 790 lt su içerisinde120 kg SLES yedirilerek karıştırıldı.SLES karışımı tamamlandıktan sonra 30 kg KokoDiethanolamin kazana aktarıldı.15 kg lauryl alkol ,15 kg Sodyum Alkan Sülfat eklendi.Vizkosite ve pH ayarları yapıldı.2 kg Betain belirli miktarlarda gliserin, tuz ,sedef ve,formaldehit ilave edildi.Karışım kazandan çeşitli ebatlardaki bidonlara aktarıldı.

• Camsil:
Cam gibi çizilebilen ve hassas yüzeye sahip olan bölgelerin temizlenmesinde kullanılan maddelerdir.
Kullanılan Malzemeler:
• İzopropil alkol
• Lutensol T08 (Oxo alkol)
• Esans
• Boyar madde
Yapılışı: 20 lt izopropil alkol ve 5 lt oxo alkol alınarak karıştırıldı.Alkolden gelen kokuyu gidermek amacıyla esans ilave edildi.Daha sonra boyar madde ilave edildi ve 300 lt’ye seyreltildi.Bidonlara aktarıldı.
• Kir Ve Cila Sökücü:
Cilalı ve kirli yüzeyleri temizlemek amacıyla kullanılan likit malzemelerdir.
Kullanılan Malzemeler:Sodyum Alkan Sülfonat,İzopropil Alkol,Aseton,Solvent,Köpük giderici madde(Laurik etanolamit) ,Solvent ,Boyar madde,Esans,Su
Yapılışı: Gerekli malzemeler sırayla kazana aktarıldı. Seyreltme işlemi uygulandı ve karıştırlıdı

• Kireç Çözücü:
Sert sulardan kaynaklanan ve lavabo,çaydanlık gibi bölgelerde birikmeye neden olan bölgeleri temizlemek amacıyla kullanılır.
Kullanılan Malzemeler:
• Nitrik Asit
• Su(H2O)
Yapılışı:50lt Nitrik asit ve 150 lt su kazana aktarıldı karıştırıldı. Daha sonra da bidonlara aktarıldı.
• Bulaşık Makinesi Parlatıcısı:
Kullanılan Malzemeler:
• Fosforik Asit ve Sitrik Asit
• İzopropilalkol ve parlaklık sağlayan madde
• Yapılışı:
150 ml Fosforik asit alındı.Sitrik asitin 1 kg’ı suda çözüldü.Bu ikisi karıştırıldı.5 lt izopropilalkol ilave edildi en son olarak da parlaklık sağlayan madde ilave edildi.60 kg’a seyreltildi.​

Çamaşır Deterjanları:
Deterjanın Etkisini Arttıran Maddeler :
Bu amaçla daha ziyade sodyumtripolifosfat gibi kompleks fosfatlar kullanılır. Bu maddeler suda bulunan ve sertlik veren Ca ve Mg iyonlarını komleks oluşturarak bağladıklarından çökmeleri önlenmiş olur. Ayrıca suya geçmiş olan kirlerin çamaşır üzerine tekrar çökmesine mani olurlar. Kompleks polifosfatlar kullanılarak hazırlanmış bir deterjanla, karışım oranlarının iyi olması halinde iyi bir temizleme sağlanır. Deterjan etkisiniarttırdıklarından, deterjan maliyetini düşürürler. Deterjanların bileşiminde, yüzey aktif madde, köpük ayarlayıcı ve yüzey aktif maddenin etkisini arttıran maddeler yanında %3 oranında katkı maddeleri de bulunur.
Deterjan Katkı Maddeleri :
Korozyon inhibitörü olarak kullanılan sodyum silikat (Na SiO ), çamaşır makinesinin metal kısmını ve tabakları korur. Benzotriazol, Alman gümüşü gibi metalleri korur. Korozyon inhibitörlerinin etkisini artırır. Karboksimetil selüloz, tekrar çökmeyi önlemek için kullanılır. Kumaşının parlak olmasını sağlamak için UV ışını görünür ışına çevrilebilen floresan maddeler kullanılır: Mavileştiren maddeler, kumaşın sararma yatkınlığını önler. Ultramarin mavisi (çivit) gibi maddelerdir. Peroksijen yapılı ağartıcılar, yüksek sıcaklıkta etkili bileşiklerdir.
• Protein Ve Kan Sökücü Deterjan:
Kullanılan Malzemeler:
• Enzim
• Sodyumbikarbonat
• Tripolifosfat
Yapılışı:
60 kg enzim 60 kg sodyumbikarbonat ve 80kg tripolifosfat alındı.Toz halindeki malzemeler karışım haline getirildi ve ambalajlandı.
• Makinalarda Yardımcı Yıkama Deterjanı:
Gerekli Malzemeler:
• Sodyum silikat
• Sodyumbikarbonat
• Sodyumperborattetrahidrat
• Tripolifosfat
• Sodyumglukarat(NaC6H11O7)
Yapılışı:
Her bileşikten 50’şer kilo alındı ve toz malzemelerin karışımını sağlayan makineye konuldu.Daha sonra toz karışım 30 ‘ar kg’lık bidonlara aktarıldı.
• Oksijenli Ağartıcı:
Gerekli Malzemeler:
• Hidrojen Peroksit(H2O2)
• Stebilizatör
• Oxo Alkol
• Esans
• Boyar madde
Yapılışı: Malzemelerden öncelikle hidrojen peroksit tehlikeli patlayıcı bir maddedir.Malzemelerden uygun miktarlar alınarak karışım şağlandı.Daha sonra bidonlara aktarıldı.

• Çamaşır suyu:
Bitkisel maddelerden yapılmış çamaşırları temizlemek ve beyazlatmak için kullanılan ve alkali hipoklorit halinde aktif kloru, bazen de sodyum perboratı içeren solüsyonlardır. Tüketicilere, çamaşır sularını, üzerinde belirtildiği oranda seyreltmeli (sulandırılmalı), kesinlikle cilde temas ettirilmemeli ve sadece keten ve benzeri çamaşırların temizliğinde kullanılmalı, ipekli ve yünlü çamaşırlarda kullanılmamalıdır.
Çamaşır suyunun Yapılışı:
Gerekli Malzemeler:
Sodyumhipoklorit (NaClO) ‘in %5’lik çözeltisi, Su (H2O)
Yapılışı:
İlk önce Tarım Koruma’dan %30’luk Konsantre Sodyumhipoklorit (NaClO) çözeltisi alındı. .Sonra imalat yerinde %5’e seyreltirildi. Daha sonra kazanlarda yapılan karıştırma işlemi bitince bidonlara dolduruldu. En sonunda 5lt,10,20,30 litrelik bidonlara aktarılarak piyasaya sunulmak üzere hazır hale getirildi. Üretim yaptığımız firmada genellikle endüstriyel malzeme üretimi yapıldı.Toplu yaşanan hastane,okul gibi kurumlara satılmak üzere hazırlanan malzememize esans koku gibi ekstra ürünler kullanma ihtiyacı duymadık.

• Tuz Ruhu:
En az % 18 hidroklorik asit ( HCl) içeren solüsyonlardır.% 35-37 lik hidroklorik asidin (HCI) seyreltilmesinden (sulandırılmasından) elde edilmiştir. Sadece hidroklorik asit kullanıldı bir başka asit karıştırılmadı.. Tuzruhu, kapalı ambalajlar ve cam veya polietilen kaplar içinde piyasaya sunumu yapıldı.Ağızları hava sızdırmayacak şekilde kapatıldı ve amyant veya polietilen conta kullanıldı.
Deterjanların Çevreye Etkisi :
1960 ve 1970’lerde deterjanlar?n bileşimleri, çevreyi koruma düşüncesiyle hızlı değişimler uğramışlardır. Deterjanlardan kaynaklanan (sularda sürüklenen) fosfatlar, göl sularında ötrifikasyona neden olmakta ve bu nedenle deterjanlara fosfatların katılması, bazı ülkelerde yasaklanmış bulunmaktadır. Deterjan endüstrileri tarafından takınılan tavır, atık su işlem ünitelerinde özel işlemlerle atık sulardan fosfatların uzaklaştırılabileceği şeklindedir; ayrıca fosfatların zehirli olduğu konusu da yeterince ispatlanmamıştır ve bunların yerine başka maddelerin konulması da pek istenen bir çözüm yolu değildir. Sabun ve deterjan endüstrileri ve bunları donatanların karşı karşıya geldikleri muazzam bir görev, yeni malzemelerin çevre üzerindeki etkilerinin araştırılmasıdır. Bu karmaşık problemin çözülmesinden önce, çok sayıda araştırmanın yapılması gerekmektedir.

Su kirlenmesini kontrol ve önleme konusunun önem kazanması nedeniyle, ürün-geliştirme işiyle görevli kimyager ve kimya mühendisleri son yıllarda atık su işleme ünitelerinde ve yüzey sularında (akarsular) yer alan mikrobik etki tarafından, ev ve endüstri deterjanlarının, kolaylıkla bozundurulabilen türde olmaları üzerinde durmaktadırlar. Bu yeni parametre, deterjan endüstrisinin yeni ürünler geliştirmede göz önünde bulundurduğu işlerlik, yeterlik ve fiyat faktörlerine katılmıştır.

Tetrapropilenden türetilmiş alkilbenzen sulfonat gibi bir kısım surfaktanlar, yavaş yavaş parçalanırlar ve geride kalıcı bir atık bırakırlar. Mikrobik etki tarafından surfaktanların kolay bozunabilirlikleri, biyolojik parçalanabilirlikleri olarak adlandırılır. Bu konuda testler ve standartlar ortaya konulmuştur. Bunun gibi standartlar, geniş bir uygulama alanı bulabilmek için, çevre koşullarında değişim genişliğine sahip olmalıdır. Yetersiz atık işlem prosesleri ile, yalnız kısmen parçalanabilen malzemeler, daha yapay biyolojik işlem sistemleri tarafından tamamıyla bozundurulabilirler. Nehir suyunun da yavaş yavaş yok olma ölçütü veya atık su işleme ünitelerinde kullanılan biyolojik proseslerin tekrarı, biyolojik parçalanabilirliğin ölçülmesinde kullanılan, yaygın testlerden sadece bir kısmıdır.

Birkaç yıldan bu yana yürütülen araştırma esas alınarak, deterjan endüstrilerinin daha kolay parçalanabilen deterjanlar kullanmaları için belirli bir tarih, 31 Kasım 1965 seçilmiştir. Tam bir dönüş herkesin amacıdır ve bu konuda atılan en önemli adım, tetrapropilen benzensülfonatın (TPBS) diğerlerinin yerini almasıdır. Bu deterjan malzemesi, deterjan endüstrisinin ham maddesidir. Bulaşık ve çamaşır yıkama deterjanlarında kullanılan yüzey aktif maddeler pazarında, ağırlık olarak %70’lik paya sahiptir. Yılda yaklaşık 250 milyon kg civarında bir tüketim gücüne erişmiştir. TPBS; Benzenin önce bir propilen tetramer ile alkillendirilmesi ve sonra, benzen halkasının sulfonasyonu ile üretilir. Propilen tetramer, dallanmış izomerlerin bir karışımından ibarettir ve pek azı, düz zincirli alkil gruplarına sahiptir. Daha kolay parçalanabilen yüzey aktif bir maddenin bulunabilmesi konusunda yapılan çalışma, alkil benzen oluşturmak için, düz zincirli bir hidrokarbon geliştirilmiştir. Düz zincirli maddeler, daha kolay parçalanabilen deterjanlar verir ve deterjan formülasyonuna kolaylıkla uyar. ​