02 Mayıs 2024 Perşembe
News
PREZERVATİF (Kondom, Kılıf)
Prezervatif (Kondom, Kılıf) nedir?
İlk olarak İngiliz hekim “Dr. Condom” tarafından dönemin Kralı’nın 100’den fazla olan gayri meşru çocuklarını sınırlamak amacıyla tasarlanarak yapıldığı bildirilmektedir.
Günümüzde kondomlar “lateks” adı verilen bir maddeden üretilmektedir. Özellikle sperm öldürücü (spermisid) bir maddenin eklenmesiyle de usulüne uygun kullanıldığında etkinliği yüksek bir doğum kontrol yöntemidir.
Prezervatif (Kondom, Kılıf) nasıl gebelikten korunma sağlar?
Kondom, ejakülasyon (boşalma) esnasında spermlerin (erkek tohum hücrelerini) vajinaya dökülmesini, dolayısıyla rahim ve tüplere ulaşmasını engelleyerek gebelikten korunma sağlar..
Kondomun kullanımı özellik taşır. Eğer düzgün kullanılmazsa etkinliği azalır.
Kondom (prezervatif, kılıf) kullanırken nelere dikkat edilmelidir?
Her kondom tek kullanımlıktır. Her ilişki esnasında yeni bir kondom kullanılmalı ve çıkarıldıktan sonra penis başında az miktarda da olsa sperm bulunabileceğinden tekrar ilişkiye girilmemelidir.
Prezervatif seçerken dikkat edilmesi gereken bazı özellikler vardır. Özellikle spermisid (sperm öldürücü) içeren kondomlar tercih edilmelidir. Ayrıca Anti HIV (Aidse karşı) prezervatifler de üretilmiştir.
Kondom her ilişkide takılmalıdır Yalnızca gebelik açısından riskli günlerde uygulandığında koruyuculuk oranı düşer. Bu yüzden kadın adet döneminin hangi döneminde bulunursa bulunsun mutlaka her ilişkide kullanılmalıdır.
Kondomu ilişkinin başından itibaren takmalısınız.
En sık yapılan hatalı uygulama cinsel ilişkiye kondomsuz başlanması ve hemen boşalma öncesi dönemde takılmasıdır. Bu durum istenmeyen gebeliklerin oluşmasına neden olabilir. Zira boşalmadan önce de erkekte uyarılma döneminde salgılanan sıvılarda sperm hücreleri bulunmaktadır.
Boşalma sonrası, penis normal boyutuna dönmeden prezervatif vajinadan çıkarılmalıdır; yoksa kondom vajinada kalabilir. Bu durumda dikkatli bir şekilde işaret ve orta parmakları vajinaya yavaşça sokup kondomu bulunduğu yerden çıkarılmalıdır.
Kadında ya da erkekte lateks veya kondomun içerdiği spermisitlere karşı alerji olması durumunda prezervatif kullanılmamalıdır.
Kondom kullanımının en büyük avantajı düzensiz cinsel yaşamı olan çiftler için en uygun korunma yöntemi olmasıdır. Ulaşılması kolaydır ve ucuzdur.
Kondom kullanımının önemli avantajları vardır: Gebelikten koruması dışında AIDS, Hepatit B, C virüsü ve HPV (genital siğil) dahil tüm mikrobik etkenlerin cinsel ilişkide çiftin birinden diğerine bulaşmasını engeller veya bulaşma riskini azaltır. HPV enfeksiyonları cinsel ilişki sırasında prezervatif kullanılmasına rağmen cildin cilde teması ile de geçebildiği için dikkatli olunmalıdır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklar’dan koruma özelliği başka hiç bir aile planlaması yönteminde bu kadar etkin değildir.
Diğer taraftan Hepatit B ve AİDS çok uzun öpüşmeler sonucunda da geçebilmektedir. Bu yüzden dikkatli olunmalıdır.
Kondom ilişki sırasında yırtılırsa gebelik ve cinsel yolla bulaşan hastalık riski yüksektir. Acil kontrasepsiyon uygulaması ve gerekirse enfeksiyondan korunmak için tedavi görülmesi amacıyla doktora başvurulması önerilir.
Prezervatif ile korunan çiftler, kayganlaştırıcı (lubrikan) madde kullanmamalıdır. Kayganlaştırıcı maddeler yırtılma riskini arttırır.
Bazı prezervatifler anal ilişki (anal sex) için uygun şekilde ve daha dayanıklı olarak üretilmiştir. Her kondom anal ilişki (anal sex) için uygun değildir; bu tür ilişkiler kadınlarda ve erkeklerde sağlık problemleri ortaya çıkartabilir.
Son kullanma tarihi geçmiş veya paket açık kaldığı için zarar görmüş kondomlar kullanılmamalıdır. Unutmayın; usulüne prezervatif uygun kullanımda gebelik olasılığı çok çok azdır.
İlişki sırasında prezervatifin vajina içinde kalması durumu:
Çok nadiren de olsa özellikle genç çiftlerde prezervatif ilişki sırasında kadının vajinası içinde kalıp çıkmayabilir. Elle çıkarmayı denediğinizde kondom gelmiyorsa bir jinekolog hekimden yardım istemekte çekinmemelisiniz. Bu durumda da Acil kontrasepsiyon uygulaması (acil korunma) bir kürtajın önüne geçebilir.
Cinsel ilişki sırasıda prezervatifin vajina içinde takılı kalmasını engellemek için:
Prezervatifi sevişme başladıktan sonra “penis iyice sertleşince” takınız.
“Ejekulasyon” yani erkekte boşalma sağlandıktan sonra vajina içindeki penis sertliğini kaybetmeden çekilmelidir.
Ejekülasyon sonrası penis vajina içinden kontrollü bir şekilde ve yavaş yavaş çekilmelidir. Bu işlemi bir elinizle penisin en üst kısmını saran prezervatifin kıvrıntılı kısmını tutarak yapmalısınız.
Penis vajenden çekilirken kadın partner bacaklarını yanlara doğru açmalı, içe doğru kapatmamalıdır. Bu şekilde kondomun içeride sıkışarak kalması engellenmiş olur.
İçeride kalan ve elinizle çıkaramadığınız prezervatif için bir jinekologdan destek isteyiniz.
VAJİNAL FİTİLLER
İlişki öncesi vajinaya bazı sperm öldürücü maddelerin konması esasına dayanır. Fitil, sprey, jel, krem gibi formları mevcuttur. Kondomların içinde de yer alan nonoxynol- 9, spermisit bir maddedir.
Etkinliği 1-2 saat sürer. İlişkiden en az 15 dakika ile yarım saat önce uygulanmalıdır.
Tek başına etkinliği oldukça sınırlıdır. Gebelik riski %20 olarak oldukça yüksektir. Genellikle diyafram veya prezervatif ile birlikte kullanılır. Cinsel yolla bulaşan hastalıklardan da koruması bir avantajdır.
Spermisitlere karşı alerji veya kullanım sırasında irritasyona neden olması halinde kullanılmamalıdır.
DİYAFRAM
diyafram.jpgDiyafram cinsel ilişki öncesinde rahim ağzına yerleştirilen bir gereç olup ülkemizde çok sık kullanılan bir yöntem değildir.
Diyaframı, bir doğum kontrol yöntemi olarak tercih eden kadınlar,jinekolojik muayene sonrası doktorun tavsiye ettiği boyutta bir diyafram alarak, ilk kullanımı doktor kontrolünde dener. Takılması tam olarak öğrenildikten sonra da kullanmaya başlarlar.
İlişkiden önce, üzerine spermisit sürülerek uygulanması, etkinliği arttıracaktır. İlişkiden hemen önce takılır; en az 6 saat sonra çıkarılmalıdır.
Etkinliği ve faydaları prezervatifle aynıdır.
Ancak; lateks ve spermisit alerjisi olanlarda kullanılmaz.
İlişkiden 6 saat geçmeden çıkarılması, spermisit kullanılmaması durumunda etkinliği düşüktür.
KADIN PREZERVATİFİ (Femidom)
Son yıllarda erkekteki prezervatife benzer şekilde üretilen ve kadın prezervatifi olarak piyasaya sürülen bu ürün ABD’de “Reality”, Türkiye’nin de dahil olduğu diğer ülkelerde ise “Femidom” ticari ismini taşımaktadır.
Kadın prezervatifi doğum kontrolündeki bariyer yöntemlerinden birisidir. Yaklaşık 15 santimetre uzunluğunda poliüretandan yapılmış bir kese ya da kılıf şeklinde olan kadın prezervatifi ilişki öncesinde vajina içerisine yerleştirilir. Kılıfın vajina içinde kalan ucu kapalı, diğer ucu ise açıktır.
Kondomun her iki ucunda yarı sert ve kolay bükülebilen bir halka bulunur. Kapalı uçta bulunan halka kondomun yerinde durmasını sağlarken, açık taraftaki halka perine bölgesi ve penis kökünü korurken kondomun ilişki sırasında vajina içine kaçmasını engeller.
Kondom yapısındaki maddenin özelliğine bağlı olarak yerleştirildikten hemen sonra vücut sıcaklığı ile yumuşayarak vajina duvarına yapışır. Kondomun içi silikon temeli bir kayganlaştırıcı ile kaplıdır. Kadın kondomu spermleri öldüren spermisidler içermez.
Nasıl kullanılır?
Kadın prezervatifinin yerleştirilmesi diyafram yerleştirilmesine benzer. Kapalı uçtaki halka orta, işaret ve baş parmaklar ile bükülerek vajina içerisine sokulur ve daha sonra işaret parmağı ile sonuna kadar itilir. Bu sırada kondomun kendi etrafında bükülmediğinden emin olmak gerekir.
Kondomun dışta kalan kısmı ilişki sırasında genital bölgelerin temas etmesini engellediğinden genital siğillere karşı erkek prezervatifinden daha fazla koruyuculuk sağlar.
İlişki sonrasında kondom dikkatli bir şekilde çıkartılmalı ve atılmalıdır. Aynı kondom birden fazla sefer kullanılmamalıdır.
Eğer ilişki sırasında dışarıda kalan uç vajina içine kaçarsa ilişkiye hemen son verilmeli, kondom vajinadan çıkartılmalı ve yeni bir kondom taktıktan sonra ancak ilişkiye devam edilmelidir.
Kadın prezervatifinin koruyuculuğu ne kadardır?
Kadın prezervatifinin iki amacı vardır. Bunlardan birincisi istenmeyen bir gebeliğin önüne geçilmesi, ikincisi ise cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı korunmadır.
Maalesef istatistikler çok umut verici değildir. Piyasaya ilk sürüldüğünde başarısızlık oranının 1 yılın sonunda %13 olması beklenirken bu oran ilk 6 ayda görülmekte bir yılın sonunda ise %26’ya ulaşmaktadır.
Hamilelikten korunma amacıyla sadece kadın prezervatifi kullanan her dört kadından biri bir yılın sonunda hamile kalmaktadır. Erkek prezervatiflerinde bu oran %12 civarındadır.
Cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından bakıldığında ise kondom belirli bir koruyuculuk sağlamakla birlikte erkek prezervatifleri kadar etkili olmamaktadır. Bunda en önemli neden prezervatifin latkesten değil poliüretandan üretilmiş olmasıdır.
Ayrıca kondom yerleştirilirken elin vajinal akıntılar ile temas etmesi hastalık bulaşma şansını yükseltmektedir. Bu nedenle kondom yerleştirilirken ya eldiven kullanılmalı ya da eller mutlaka iyice yıkanmalıdır.
Avantaj ve Dezavantajları Nelerdir?
Kadın prezervatifinin en önemli avantajı erkeğin prezervatif kullanmaktan kaçındığı durumlarda kadının kendini hastalıklara karşı koruyabileceği tek yöntem olmasıdır.
Dezavantajları
Prezervatif dışında hiç bir doğum kontrol yöntemi cinsel yolla bulaşan hastalıklara karşı koruma sağlamaz.
Fiyatının erkek prezervatifine göre daha pahalı olması ve ilişki sırasında rahatsız edici bir ses çıkartması ise dezavantajlarıdır. Bu ses kayganlaştırıcı kullanılarak bir miktar azaltılabilir.
Nadiren de olsa ilişki sırasında vajina içine kaçabilir.
Avantajları
Adet dönemlerinde kullanılabilmesi, ilişkiden çok önce (en fazla 8 saat önce) takılabilmesi de erkek prezervatifine karşı önemli bir avantajdır
Poliüretandan üretildiği için lateks alerjisi olan kadınlar da kullanabilirler.
Tüm faktörler bir arada değerlendirildiğinde kadın prezervatifinin diğer doğum kontrol yöntemleri ve özellikle erkek prezervatifleri kadar yaygınlaşmasını beklenemez.
Ancak özellikle birden fazla sayıda partneri olan ve erkek tarafının prezervatif takmayı istemediği durumlarda iyi bir alternatif olabilir.
