18 Mart 2025 Salı
News
SELMA ERDAL
Günümüz dünyasının karmaşası içinde yolumuzu bulmaya çalışırken, bilgiye ulaşmak ve doğru soruları sormak her zamankinden daha önemli olmaya başladı. Kuşkusuz bilgiye kolayca erişebildiğimiz bir çağda yaşıyor olsak da, bu bilgiyi doğru şekilde kullanmak, analiz etmek ve anlamlandırmak için eleştirel düşünme ve sorgulama becerilerini edinmemiz gerekiyor.
İşte bu koşullarda “merak” kavramı oldukça önem kazanıyor. Çünkü merak; insanı öğrenmeye, keşfetmeye ve anlamaya yönlendiren önemli ve gerekli bir itici güçtür. Bilimsel merak; evreni, doğayı ve insanı anlama isteğiyle beslenirken, sıradan merak ise daha çok kişisel çıkarlar ve dedikodular etrafında döner. Bilimsel merak; bizi yeni bilgilere, keşiflere ve ilerlemelere götürürken, sıradan merak; çoğu zaman kısır döngüler ve olumsuzluklara yol açabilir.
Bu noktada şöyle bir düşünelim: Acaba doğru soruları nasıl sorarız?
Çağımız; vahşi kapitalizm çağı, ileri teknoloji çağı, yapay zeka çağı gibi pek çok adlandırmalar alsa da işin gerçeği çağımız iletişim çağıdır. İletişim çağının da bizlere sunduğu en değerli, en önemli kolaylık da bilgiye ulaşabilme olanağıdır. Daha açık bir deyişle günümüzde bilgiye ulaşabilmek için ne Çin’e, ne de bir başka ülkeye gitmemize gerek kalmamıştır. Günümüz dünyasında internet aracılığıyla zaman ve mekan sorunu olmadan, aradığımız bilgiye her an, her yerde ulaşabiliyoruz. Yeter ki merak edelim, yeter ki öğrenmek isteyelim, yeter ki araştırmak isteyelim, yeter ki doğru soruları sormasını bilelim.
İşte bu bağlamda “acaba doğru soruları nasıl sorarız?” sorusu düşüyor usumuza… Bu durumda bu sorunun da yanıtını arayalım:
Uzmanlara göre; öncelikle, sorularımız açık uçlu, tek bir doğru yanıtı olmayan, daha çok araştırma ve düşünmeyi gerektiren sorular olmalıymış. Ayrıca net ve spesifik / özgün olmalıymış, belirsiz veya karmaşık anlatımlardan kaçınmalıymışız. En önemlisi de, sorularımız konuyla ilgili olmalyımış, bir başka deyişle bizi gerçekten öğrenmek ve anlamak istediğimiz konulara yönlendirmeliymiş.
Soru sormanın ve sorgulamanın yararları nelerdir?
Soru sormak, bilgiye ulaşmanın en etkili yoludur. Doğru soruları sorarak, yeni bilgiler edinebilir, daha önceden edindiğimiz bilgileri güncelleyebilir, derinleştirebilir ve anlayışımızı genişletebiliriz. Ayrıca soru sormak; eleştirel düşünme becerilerimizi geliştirir, problem çözme yeteneğimizi artırır, yaratıcılığımızı tetikler ve etkili iletişim kurmamızı sağlar.
Ancak, günümüzde, bazı toplumlarda ve ülkelerde; siyasi, dini veya ideolojik nedenlerle düşünce özgürlüğü kısıtlanabiliyor. Bilim insanları ve araştırmacılar, çalışmalarını özgürce yürütemeyebiliyor, sansür veya baskı ile karşılaşıyor. Bu durum; bilimsel ilerlemenin ve toplumsal gelişmenin önündeki en büyük engellerden biridir ve beyin göçüne yol açarak ülkelerin nitelikli insan kaynağını yitirmesine neden olabiliyor.
Demokrasi, kalkınma ve bilim arasındaki ilişki de bu bağlamda ele alınması gereken önemli bir konudur. Bu üç unsur, birbirini besleyen ve birbirine bağlı bir döngü içinde yer alır. Demokrasi; kalkınmanın önünü açar ve ekonomik gönenci artırırken, kalkınma da demokratik kurumların güçlenmesine ve demokratik kültürün yerleşmesine katkı sağlar. Buna karşın ekonomik sıkıntılar ve eşitsizlikler, demokrasiyi güçsüzleştirebilir ve otoriterleşmeye yol açabilir.
Sonuç olarak soru sormak, özellikle de doğru soruyu sormak; bilgiye açılan kapı, eleştirel düşüncenin tetikleyicisi ve yaratıcılığın kaynağıdır. Düşünce özgürlüğünün ve bilimsel araştırma ortamının korunması, demokratik değerlerin ve kurumların güçlendirilmesi, ekonomik kalkınmanın ve fırsat eşitliğinin sağlanması, daha aydınlık bir gelecek ve güvenli yarınlar için olmazsa olmaz unsurlardır.
Unutmamalıdır ki merak eden insan, düşünen insandır. Düşünen insan ise, sorgulayan, eleştiren ve çözüm üreten insandır.
Bendeniz sizleri de bu düşünce yolculuğuna çağırıyorum. Yaşınız kaç olursa olsun; araştırmaktan sormaktan, sorgulamaktan ve son aşamada öğrenmekten vaz geçmeyin. Sorularınızın peşine düşmekten korkmayın, merakınızı canlı tutun ve sağ ve sağlıklı oldukça daha yaşanabilir bir dünya için çabalamaktan asla geri durmayın.
Selma Erdal; Didim, 18 Şubat 2025
