07 Mayıs 2024 Salı
News
Tamamen zapt halinde alıcının hakları BK md. 192’de düzenlenmiştir. Buna göre:
Madde 192 – Mebiin tamamen zaptolunması halinde beyi münfesih addolunur ve müşteri bayiden aşağıdaki taleplerde bulunabilir:
1 – Mebiden istihsal ettiği veya istihsalini ihmal ettiği semereler tenzil edilmek üzere tediye etmiş olduğu semenin faiziyle birlikte iadesini.
2 – Mebii zapteden üçüncü şahıstan mutalebe edemiyeceği sarfiyatı.
3 – Davayı bayie ihbar etmekle içtinap edilmesi mümkün olanlar müstesna olmak üzere bütün muhakeme masraflariyle muhakeme haricindeki masrafları.
4 – Doğrudan doğruya mebiin zaptından mütevellit diğer zarar ve ziyanları.
Bayi, hiç bir hatanın kendisine isnadı kabil olmadığını ispat etmedikçe müşteriye mebiin zaptı yüzünden terettüp eden diğer her türlü zararı da tazmin etmekle mükelleftir.
Tamamen zapt demek, alıcının satıcıdan aldığı malın 3. kişinin mülkiyet iddiası ile alıcının elinden alınmasıdır.
Bu durumda satım kendiliğinden sona erer. Bunun sonucu olarak alıcı sözleşmenin hüküm doğurmaması halinde doğan tüm haklara sahip olur. Buna göre:
1- Satımdan elde ettiği kar düşülerek, satımda elde ettiği bedeli faiziyle geri alır.
Satımdan elde ettiği veya elde etmeyi ihmal ettiği tüm semereler düşülür. Ama bunda alıcının ihmali ağır olmalıdır.
2- Alıcının yaptığı ve 3. kişiden isteyemediği masrafları geri ister. 3. kişiden zorunlu ve faydalı masrafları geri isteyecektir zaten. Ondan isteyemediği lüks masrafları da satıcıdan ister.
3- Davayı satıcıya ihbar etmekle ne kadarından kaçınabileceği istisna olmak üzere, mahkeme masraflarını ve mahkeme dışı masrafları da satıcıdan isteyebilir.
4- Doğrudan doğruya doğan tüm zararları satıcıdan isteyebilir.
Satıcının zapta kusuru olmas dahi alıcının tüm zararlarını tazminle yükümlüdür.
Satılan şeyin kısmen zaptı:
md. 193 ‘de düzenlenene satılan şeyin kısmen zaptedildiği ya da satıcının kefil olduğu ayni bir mükellefiyet halini ifade eder.
Satılan şey üzerinde herhangi bir sınırlı ayni hak iddiası söz konusu olabilir.
” Madde 193 – Satılan şey kısmen zaptedildiği yahut bayiin kefil olduğu ayni bir mükellefiyetle takyit edilmiş bulunduğu halde müşteri bey’in feshini talep edemeyip yalnız bu yüzden düçar olduğu zararın tazminini isteyebilir.
Şu kadarki mebiin bu ayıbını bilmiş olsa onu satın almayacağı hal karinesiyle anlaşılıyorsa her halde feshi dava edebilir.
Bu takdirde müşterinin bayie mebiin zaptedilmeyen kısmını o zamana kadar istihsal etmiş olduğu menfaatlerle birlikte iade etmesi lazım gelir.”
Kısmen zapt halinde:
1- Alıcı satımın feshini sağlayamaz.
2- Alıcı satıcıdan bu yolla uğradığı müspet zararların tazminini ister.
Eğer alıcı 3. kişinin bu hakkını bilseydi bu satım sözleşmesini yapmayacak idiyse, bu durumda mahkemeden sözleşmenin feshini de isteyebilir. Bu kendiliğinden fesih değil, mahkeme kararı ile fesihtir.
Kanunda zapta karşı tekeffüle ilişkin özel bir zamanaşımı süresi öngörülmemiştir. Burada genel zamanaşımı süresi olan 10 yıllık zamanaşımı süresi uygulanır. Bu süre malın zaptedildiği anda başlar.
