04 Mayıs 2024 Cumartesi
News
Uzay geometrisi ve trigonometrinin doğmasının en büyük âmili Müslüman bilginlerin astronomi mes’elelerini sayı diliyle ifade etmeye çalışmalarıydı. İşte bunun için Woegekaz, ” Cebiri geometriye, geometriyi de cebire tatbik etme şerefi Müslümanlara aittir” demektedir. Trigonometri teknik bir tabir olarak 1595’de Pitiskus tarafından kullanılmaya başlanmış isede, Müslümanlar yıllar önce hiçbir isim kullanmaksızın genel matematik ve astronomi içinde bugünkü trigonometrinin meşgul olduğu konuları işlemişlerdir. Matematiğin her konusunda olduğu gibi trigonometride de Müslümanlar çeşitli çözümler, özellikle trigonometrik fonksiyonları ortaya koymuşlardır. Avrupalılar modern trigonometrinin temelini teşkil eden sinüs, kosinüs, tanjant ve kotanjantın ne olduğunu Müslüman matematikçilerden öğrenmişlerdir.Meselâ: Lâtince sinüs, Arapça “ceyb” kelimesinin tercümesinden başka bir şey değildir.
Trigonometri biliminin kurucularından biri de Battanî’dir. Batılıların Albategnius dedikleri bilgin, Bağdatlı Batlamyus olarak da şöhret bulmuştur. Trigonometri çalışmaları şöyle özetlenebilir:
Tanjant ve kotanjant fonksiyonlarını vermiş, ayrıca sinüs, tanjant ve kotanjantın sıfırdan doksan dereceye kadar tablolarını yazmıştır.
Genel uzay üçgeninin kenarları ile köşeleri arasındaki bağlantıyı kurmuştur.
Güneş yüksekliğini bulan formül geliştirmiştir.
İlk defa bir hiperbol ile bir parabolü birleştirerek dokuz kenarlı poligonu icad eden, Ebu’l-Leys Semerkandi k.s adlı Müslüman bir âlimdir. Genel uzay üçgeni için sinüs teorimini ilk defa hesaplayan Ebu’l Vefa el-Bûzcânî, sinüs tablolarını oluşturmak için yeni bir teknik geliştirmiştir.
Sekant’ın bulucusuda Kopernik bilinir fakat batılı kaynaklarında söylediği gibi Sekant’ın keşfi Ebu’l Vefa’ya aittir.
