08 Mayıs 2024 Çarşamba
News
Çekin yanlışlıkla ya da kasden herhangi bir kişiye ödenmesini önlemek ve güvenliği artırmak amacıyla kabul edilmiş bir yoldur. Ancak bir bankaya ya da muhatabın bir müşterisine ödenebildiği için (TK m. 716/1) çizgili çeke “sadece bankaya ödenebilen çek” adı da verilir. TK m.715/1’e göre çeki ya keşideci ya da hamil çizebilir.
Çekin çizilmesi, çekin iç yüzüne birbirine paralel iki çizgi çizilmesidir. (TK m. 715/2) Çek, ya genel ya da özel olarak çizilebilir. İki çizgi arasına hiç bir işaret konmamış ya da “banka” kelimesi veya buna benzer bir ibare konulmuşsa, çek genel olarak çizilmiş demektir. Eğer iki çizgi arasına belirli bir bankanın adı yazılmışsa, bu “özel çizgili” bir çektir. (TK m. 715/3) Genel çizgili çekin özel çizgili çeke dönüştürülmesi mümkün ise de, aksi geçerli değildir. (TK m. 715/4) Kanun, çizgilerin ya da anılan banka adının silinmesini hükümsüz saymıştır. (TK m.715/5) Özel çizgili çek, keşidecinin ya da hamilin, ödemenin ancak belirli bir bankaya yapılmasını istemeleri durumunda başvurulan bir yoldur.
Yukarıda da belirtildiği üzere, genel olarak çizilen bir çek, muhatap banka tarafından ancak bir bankaya ya da muhatabın bir müşterisine ödenebilir. Öğretide değinildiği üzere, bir bankanın müşterisi sayılabilmek için, o banka tarafından tanınabilmek yeterli değildir. Aksine, ilgili kişinin o banka ile belirli bir iş ilişkisi içinde bulunması zorunludur. (TK m. 716/4) Buna karşılık özel olarak çizilen çek, muhatap tarafından ancak adı gösterilen bankaya ya da -bu banka muhatap ise- onun müşterisine ödenebilir. Ancak adı çekte gösterilen banka, tahsil işini bir diğer bankaya bırakabilir. (TK m. 716/2)
Bir banka çizgili bir çeki ancak müşterilerinden ya da diğer bir bankadan edinebilir. Yine bir banka, çizgili çeki sözü edilenler dışında kalan kişiler hesabına tahsil edemez. (TK m.716/3) Çek, birden fazla özel olarak çizilmişse, muhatabın bu çeki ödemeye yetkili olabilmesi için, çekin ikiden fazla çizilmemiş bulunması ve çizgilerden birinin çekin bir takas odası tarafından tahsil edilebilmesi amacıyla yapılmış olması zorunludur. (TK m. 716/4) Çizgili çeke ilişkin olarak yukarıda açıklanan hükümlere aykırı hareket eden muhatap, çek bedelini aşmamak koşulu ile, doğan zarardan sorumludur. (TK m.716/5) Bazı hallerde, ilgili kişinin birlikte kusurunun bulunduğu kanıtlanarak, tazminat tutarının indirilmesi mümkün olabilir.
