İSMAİL KÜÇÜKÖZEN
Çukurova’yı karış, karış parselleyen Ermeniler Saimbeyli’de de papaz okulu ve misyonerlik okulları olduğundan Feke ve Saimbeyli (Hacın) Ermeniler için o dönem çok önemli bir yerleşim merkeziymiş.
Ermeniler Kozan’dan Saimbeyli ye giderken Feke deki yerli halkı yıldırmak için olmadık zulüm etmişler, işkence etmişler, yakmışlar, yıkmışlar. Bütün ülkede olduğu gibi Feke’de de bu yapılan ermeni zulmüne dur deme zamanı gelmişti. Yakılanlara, yıkılanlara, yağmalara dur diyecek Feke den birilerinin ön plana çıkması, önder olması gerekiyordu, öylede oldu.
Feke’nin kurtuluşuna Nene hatunlar, Kara Fatmalar da elbette görev almışlar ama Feke’nin Keklikli köyünden bir isimsiz yiğit çıkmış ki Fekelileri toparlamış, teşkilatlamış, onlara önder olmuş.
Artık Kozandan Saimbeyli ye giden Ermenilerin önüne çıkıyor, onları tehdit ediyor, katil Ermenilere artık rahat vermiyor.
Artık keklikli köyünün yiğidi Ermenilerin korkulu rüyası olmaya başlamış. Ermeniler bu yüzden yolculuklarını kalabalık bir şekilde yapmaya başlamışlar. Arap Ali dağlara çıkmak zorunda kalmış ve hasımlarıyla artık Kozan dağlarında mücadeleye başlamış. Yanında da aynı duyguları taşıyan Feke sevdalısı olanlar, artık çoğalmışlar, Arap Ali’nin ünü de Çukurova’yı aşmış.
Arap Ali, Ermenilerin korkulu rüyası olan Saimbeyli’nin yiğit adamı Gizik Duran’la birlikte baskın düzenlemeye başlarlar. Gizik Duran ne kadar Saimbeyli’nin Adamı olsa da Feke’ye çok emeği geçmiştir. İki kahraman birlikte “BOZAT” baskınını düzenlemişler. Her ikisinin de Feke’nin kurtuluşunda büyük emekleri olmuştur. Arap Ali bir ara Develiye giderek M. Kemal ATATÜRK’ÜN Kozan Sancağının kurtuluşu için görevlendirdiği Yüzbaşı Osman Tufan’a eşlik ederek karlı bir kış günü Geben belinden Andırın ovasına getirir.
Arap Ali bu ara Yere bakan ve Asmaca (Feke)’deki Ermenilere rahat vermiyor, onları perişan ediyordu. General Ali Fuat Cebesoy’un Mustafa Kemal’den aldığı talimat gereği 10 Mart 1920 tarihinin yağmurlu bir gününde Kozan dağlarında Ermenilere karşı Arap Ali ve kuvvetleri saldırıya geçerler ve 10 Mart 1920 Çarşamba sabahı Feke’ye girerler.
Arap Ali Kurtuluş Savaşının bitiminde kendi menfaatini hiç düşünmemiş. Havadan mal sahibi olmayı milletinin menfaatlerinin hep altında tutmuş. Yaz aylarında Çukurova’da inip pamuk toplamış, kış aylarında da memleketi Feke’de merkebiyle odun taşımıştır. Kendi kendine ormandan arazi açıp buğday ekip nafakasını helalinden kazanmıştır. Zaman geldi nasıl olsa Arap Ali de zamanın ünlü çete başkanı ya suçlular kervanına onun adı da yazıldı ve tutuklandı.
Ellerine kelepçe vuruldu Adana’da Karaisalı yolunda sabuncuların atölyesine yakın bir yerde binanın ahırına hapsedilir. Kapana kısılmış bir kurt gibi ne olduğunu kendi de anlamaz. Günlerini geçirmeye başlar, çünkü suçunun ne olduğunu kendi de bilmiyordu.
Kozanlı Ahmet Cevdet Çamurdan’a bir aracı ile haber gönderir beni buradan kurtar diye. Ahmet Cevdet Çamurdan mahkemedeki dosyayı inceler ve inceleme sonucu suçsuz olduğu anlaşılınca serbest bırakılır.
Arap Ali köyüne dönünce kimseye karışmaz, adeta kabuğuna çekilir, bundan sonra kimsenin etlisine, sütlüsüne karışmaz. Yıllar sonra 1943’lerde Ankara’dan gelen emir üzerine zamanın halk evleri 22 MART 1920’yi Feke’nin Kurtuluş günü olarak ilan ederler. Ve o gün bu gün Feke’nin Kurtuluş günü olarak kutlanıyor.
Gayem 89 yıldır kutlanan kurtuluş gününü değiştirmek, eleştirmek değil veya Feke’nin bağrından çıkmış Fekeli Arap Ali’yi ve Gizik Duranı Fekelilere anlatmak hiç değil.
Gayem Fekeli yetkililere Feke’nin kurtuluşu konusunda şunu söylemek istiyorum. Ülkemizde ve Bölgemizde nice isimsiz kahramanlar şu anda rahat bir şekilde oturduğumuz bu vatan Topraklar uğruna can verdi. Türkiye genelinde bu kahramanlarımızın bir çoğunun adını ana bulvarlara verdiler veya büstünü belde merkezlerine diktiler. Bakın hemen komşu ilçe Saimbeyli’de Saim beyin büstü dikildi, Bakın Tufanbeyli’ye hemen girişte Tufan beyin büstü dikildi, Bakın Doğanbeyli’ye Doğan beyin büstü dikildi.
Feke’de yetkililere şunu söylemek istiyorum. Feke’nin kurtuluşunda canını hiçe sayanlar bu garip Arap Ali’nin ve Gizik Duranın da büstü Feke’nin girişine dikilemez mi?
Bu kararı TBMM vermiyor. Bu kararı Feke Belediye Reisi ve değerli meclis üyeleri verecek, Kaymakamlık makamı da onaylayacak. Feke’yi düşman işgalinden kurtarıp sizlere yaşanılabilir bir vatan toprağı armağan eden Feke’nin bu yiğit insanlarının Adını ebedileştirirseniz Fekeli de size inanıyorum ki ebedi minnettar kalacaktır.
Bu jesti Feke halkı sanırım Feke’nin Şehrüleminlerinden yani öncelikle Milli duygulara hassasiyeti olan çiçeği burnunda Belediye Reisi Sayın CÖMERT ÖZENDEN ve değerli Belediye Meclis üyelerinden bekliyor. Tabiî ki en son ilçenin onay merci olan Mülki Amiri Güler yüzlü Hanımefendi Feke Kaymakamı Fahri Bacımız Sn. FEYZA YILMAZ’dan bekliyor.
Ne dersin CÖMERT REİS Başkan oldun olalı duydum ki Feke de bazı işlerde neşteri koyup, özellikle mahallelerde yol konusunda bayağı mesafe kat etmişsin memnun oldum. Feke nin eksiklerini giderme konusunda daha önünde hayli zaman var sorunları tek tek aşacağına eminim.
Yukarda ki söylemiş olduğum Fekelinin milli duygularını okşayacak konumu da mutlaka halledeceğine de eminim. Bizden teklif, sizden onay, şimdiden Feke nin kurtuluşunda emeği geçen kahramanların büstleri Fekelilere hayırlı olsun …