News
News
Hamam böceğinin anatomik özellikleri hakkında bilgiler verirken hangi bölgelerde yaşadıklarını, türlerini, istilasını ve kesin çözümlerini ele aldık.
Hamam böceği (diğer adı Blattaria) nedir sorusuyla başlamak en doğrusu olacaktır. Bu canlılar, termitleri içeren Blattodea takımına ait bir böcek türüdür. Şu anda dünyada var olduğu bilinen yaklaşık 4.600 türü vardır ve bunların yaklaşık otuzunun yuvası insanların yaşam alanının yakınında (veya içinde)’dir. Bunlardan dördü zararlı olarak kabul edilir. “Hamam böceği” kelimesi İspanyolca “cucaracha” kelimesinden türemiştir. Latince (bilimsel) adı ise ışığı engelleyen bir böceğe atıfta bulunan “Blatta” kelimesinden türemiştir.
Hamam böcekleri, yaklaşık 320 milyon yıl önce Karbonifer döneminden beri var olduklarına inanılan ve bilim camiası tarafından “yaşayan fosiller” olarak sınıflandırılan tuhaf ve bir o kadar da etkileyici canlılardır. Erken dönemde yaşamış hamam böcekleri bazı yönlerden modern hamam böceklerinden farklıydı, ancak eski türlerin iç ovipozitörlerden yoksun olduğuna inanılıyordu. Antik hamam böceklerinin fosilleşmiş kalıntıları, türün ilk yıllarında arka kanatlarından yoksun olabileceğini de gösteriyor.
Hamam Böceğinin Özellikleri
Çoğu tür küçüktür. Bununla birlikte, Avustralya’daki “Dev Yuvalı Hamam böceği” gibi bazı türler, 9 santimetre uzunluğa ulaşabilir. Büyük ölçüde dünyadaki en “ilkel” neopteran (kanatlı) böceklerden biri olarak kabul edilen hamam böceği, günlük hayatta kalmasına yardımcı olacak çok az “özel adaptasyona” sahiptir. Bununla birlikte, bu tür oldukça dirençlidir.
Hamam böceklerinin tanımlanması, çoğu küçük bir kafaya, düzleştirilmiş bir gövdeye ve ayrıca kırmızımsı kahverengi veya koyu kahverengi bir renge sahip olduğundan nispeten kolaydır. Hamam böcekleri ayrıca büyük gözleri, uzun antenleri ve başlarının altındaki ağız kısımlarıyla da bilinir. Bir hamam böceğinin gövdesi, kalsiyum karbonattan oluşan dayanıklı bir dış iskelet içeren bir dış yüzeyle üç ayrı bölüme ayrılmıştır. Bu kabuk, hem iç organlarını hem de kas sistemlerini zarardan korumaya yardımcı lduğu için hamam böceğinin hayatta kalması için çok önemlidir. Kabuk ayrıca mumsu kaplaması sayesinde suyu itebilir.
Bu canlılar ayrıca böceğin uçmasına izin veren bir dizi kanada sahiptir. Üç set bacakla (her biri beş pençeli) birleştiğinde, neredeyse her arazide seyahat edebilirler. Peki sizce hamam böceği ısırır mı? Cevap, duruma göre değişebilir (okumaya devam edin).
Hamam Böceğinin Dağılımı ve Habitat
Hamam böcekleri son derece bol miktarda ve dünya çapında çeşitli ortamlarda bulunurlar (hem soğuk hem de aşırı sıcaklıklara dayanma yeteneklerinden dolayı). Hamam böcekleri esas olarak tropik bölgelerde yoğunlaşsa da, Kuzey Kutbu’nda da yaşayabilir. Bazı türlerin doğal olarak bir çeşit antifriz (gliserolden yapılmış) üretme yeteneklerinden dolayı -188 Derece sıcaklıklarda hayatta kaldıkları gözlenmiştir. Yalnızca Kuzey Amerika’da, kıtada bulunduğu bilinen yaklaşık elli türü vardır. Buna karşılık Avustralya, şaşırtıcı derecede 450 çeşit hamam böceğine sahiptir.
Hamam böcekleri; yapraklar, çürüyen odun ve moloz gibi çeşitli habitatlarda veya su kütlelerinin yakınında bulunabilir. Diğerleri, orman örtülerinde, yarıklarda veya gündüzleri (gece beslenme alışkanlıkları nedeniyle) saklanmalarına izin veren genel alanlarda bulunabilir.
Hamam Böceği Davranış Kalıpları
Neredeyse tüm türlerin sosyal böcekler olduğu bilinmektedir; yalnız kalmaktansa diğer hamam böcekleriyle vakit geçirmeyi tercih ediyor. Bilim adamları, bu doğal toplanma eğiliminin hamam böceğinin dışkı maddesinde salgılanan feromonlardan kaynaklanabileceğine inanıyor. Hamam böceği gruplarının ait oldukları gruba özgü belirli kokular yaydığı bilinmektedir; bu, hem sosyal etkileşim hem de sürü davranışına katılma eğilimini gösteriyor.
Son yıllarda bilim adamları hamam böceklerinin, özellikle hayatta kalmaları için çeşitli su ve besin kaynaklarını seçmeleri gerektiğinde, grupları içinde toplu karar verme yeteneğine sahip olabileceklerini keşfettiler. Ayrıca başkalarını yiyecek ve su konusunda uyarmak için koku izlerini kullananlar birbirleriyle iletişim kurdukları da bilinmektedir.
Hamam Böceği Nasıl Ürer
Dünyadaki diğer birçok hayvana benzer şekilde, hamam böceklerinin de potansiyel eşleri çekmek için feromon kullandığı bilinmektedir. Hamam böceğinin birkaç türü partenogenetik (eşeysiz) ve tek başına üreyebilse de, çoğu üremek için hem erkek hem de dişi gerektirir.
Çiftleşmeden sonra dişi, karnının ucunda taşıdığı “ootecae” olarak bilinen yumurta kılıfları geliştirir. Dişi, tamamlanması yaklaşık beş saat süren bir işlemle yumurtalarını bırakır (genellikle yumurta kılıflarını bir yarıkta veya tehlikeden uzakta gizli bir noktaya yerleştirerek). Hamam böceği yavrusu (nimfler) yumurtadan çıktıktan sonra başlangıçta parlak beyaz olarak doğarlar, ancak yaklaşık dört saat sonra kararmaya başlarlar. Bebeklikten tam olgunluğa ulaşmaları ise üç aydan kısa sürer (bazı türler yalnızca elli gün sonra tam yetişkinliğe ulaşır). Çoğu tür için ortalama ömrü yaklaşık bir yıldır (bazıları iki yıldan fazla yaşıyor). Yaşamları boyunca dişilerin sekizden fazla yumurta kabuğu (oothecae) ürettikleri bilinmektedir; bu, yaklaşık 300 ila 400 hamam böceği lavrasına eşdeğerdir (ancak Alman Hamam böceği gibi bazı türler çok daha fazla yumurta üretebilir).
Kanatlı Uçan Hamam Böceği
Bazı türler, arka taraflarında bulunan kanatların varlığı nedeniyle uçabilirler. Asya, Dumanlı kahverengi, Ahşap ve Kahverengi Hamam böcekleri, olağanüstü uçuş yetenekleriyle bilinir. Küba ve Avusturya Hamam böcekleri gibi diğerleri de kısa mesafeler için uçabilirken, Amerikan Hamam böceği öncelikle havada süzülmek için kanatlarını kullanır. Bununla birlikte, Alman ve Doğu Hamam böcekleri gibi daha yaygın türler de kanatlara sahiptir, ancak garip vücut tasarımları ve ağırlıkları nedeniyle uçamazlar.
Uçan hamam böcekleri ev sahipleri için ortak bir endişedir, çünkü uçma yeteneği genellikle evlere ve çeşitli konutlara sızmasına yardımcı olur. Peki hamam böceği ışığa gelir mi? Evet, özellikle uçan türler ışıklara çekilir ve bu da böceklerden birçoğunun akşam saatlerinde iç mekanlara girmesine neden olur. Uçma yeteneği aynı zamanda böceğin tezgahlar, aletler ve insanların erişemeyeceği yerlerde saklanması da dahil olmak üzere çoğu yere kolaylıkla ulaşmasını sağlar.
Hamam Böceği Sütü
Çoğu süt üretmese de, Diploptera noktalı hamam böceği türü canlı doğum yapan ve protein kristalleri içeren süt ürettiği bilinen tek türdür. Bu inanılmaz derecede nadir görülen özellik (özellikle bir böcek için) şu anda dünyanın dört bir yanındaki araştırmacılar ve beslenme uzmanları tarafından araştırılıyor. Bilim adamlarının özellikle ilgisini çeken şey, normal inek sütünden neredeyse dört kat daha sağlıklı olduğuna inanılan hamam böceği sütünün beslenme yönleridir. Ayrıca, bu sütün manda sütündeki (normal inek sütünden daha fazla kalori içeren) bulunan enerji miktarının üç katından fazlasını içerdiği tahmin edilmektedir.
Hamam böceklerini sağmak araştırmacılar için uygun bir seçenek olmasa da, sütünlerindeki proteinlerin kopyalanması çok gerçek bir olasılıktır ve yakın gelecekte dünya çapında gıda kıtlığını hafifletmeye yardımcı olabilir.
Madagaskar Islık Hamam Böceği türü genellikle evcil hayvan olarak kullanılır.
Hamamböceği Sesleri
Diğer böceklerle ile sosyal etkileşime girebilmenin yanı sıra, bazı türler tıslama veya cıvıldama sesleri çıkarabilir. Bu tuhaf özelliği sergileyen türlerde farklı tıslamaların saldırganlık, öfke, korku ve kur yapma gibi çeşitli duygulara karşılık geldiğine inanılıyor. Bu canlılar bunu havayı karın bölgesi boyunca modifiye edilmiş sarmallardan zorlayarak başarır. Çiftleşme zamanlarında bazı Avustralya türlerinin potansiyel dişileri çekmek için tekrarlayan ses kalıplarını takip eden ritmik sesler çıkardığı bile bilinmektedir.
Hamam Böceğinin Sağlamlığı
Bu canlılar dünyada var olduğu bilinen en sert türlerden biridir ve yalnızca ekstrem ortamlarda değil, aynı zamanda çok az yiyecek veya su kaynağıyla da (uzun süre) yaşayabilir. Bazı türlerin yiyecek ve su olmadan bir aydan fazla yaşadığı bilinmektedir.
Bu canlı, uzun süreler boyunca yiyecek olmadan yaşayabilme yeteneğinin yanı sıra, radyasyona karşı da güçlü bir dirence sahiptir. Hatta insanlardan 15 kat daha fazla radyasyona (öldürücü dozlar) dayanabilir. Bu nedenle, Dünya bir nükleer savaş ile yok edilirse bu böceklerinin yaşamaya devam edeceği sıklıkla öne sürülmüştür. Radyasyonun bu tür üzerinde neden insanlardan daha az etkisinin olduğu ise belirsizliğini koruyor.
Hamam Böceğinin Zararlıları
Peki Hamam böceği insana zarar verir midir? Hemde fazlasıyla! Dünyadaki sayısız hamam böceği türünden yaklaşık otuzunun aktif olarak insanlarla birlikte yaşadığı bilinmektedir. Bu otuz arkadaş canlısının dördü son yıllarda zararlı olarak sınıflandırılmıştır. Bunlar arasında Amerikan, Alman, Doğu ve Avustralya Hamam böceği bulunur. Hamam böceği istilası, dünya üzerindeki bütün insanlar için ortak bir endişedir. Bu canlılar patojenik mikropları (pasif olarak) taşıdıkları için salmonella, stafilokok ve streptokok gibi zararlı bakteri ve mikropları evlere yayabilir. Hamam böceklerinin türlerde yaygın olan tropomiyosin proteini nedeniyle alerjisi olan insanlarda reaksiyonlara neden olduğu da bilinmektedir.
Gözle görülür bir istila belirtisi olmayan evlerde bile, son araştırmalara göre tüm evlerin yaklaşık %63’ünün kendi türünün pisliği veya bunların parçalanan parçaları (parçacıklar ve tükürük dahil) içerdiğini gözlemlenmiştir.
Hamam Böceği Türleri ve Çeşitleri
Amerikan Hamam Böceği
Amerikan Hamamböceği (“su böceği” olarak da bilinir) en büyük hamam böceği türlerinden biridir. Adlarına rağmen Afrika ve Orta Doğu’ya özgüdür, ancak 17. ticari gemilerle Amerika Birleşik Devletleri’ne (istemeden) getirildiğine inanılıyor. Artık Amerika Birleşik Devletleri’nde ve ayrıca Arjantin, İspanya, Portekiz ve Kanarya Adaları da dahil olmak üzere Avrupa’nın bazı bölgelerinde son derece yaygındır. Bu tür yaklaşık 4 santimetre uzunluğundadır ve kırmızımsı kahverengi bir renge sahiptir. Hata inanılmaz derecede hızlı ve yaklaşık 5km/s hızla hareket edebiliyor. Vücut büyüklüğü ve ağırlığı için bu, 337km/s hızla koşan bir insanla karşılaştırılabilir. Bu tür beslenme alışkanlıkları bakımından oldukça fırsatçıdır. Amerikan hamam böceği ne yer, ne ile beslenir diye soracak olursanız baştan uyaralım, liste oldukça kabarık. Peynir, çay, bira, kuru deri, ölü hayvanların yanı sıra çeşitli bitkiler ve kuşe kağıdını da yediği bilinmektedir. Açlık zamanlarında kendi türünden olan hem ölü hem de yaralı üyelerini yediği de gözlemlenmiştir.
Bu türün çoğu üyesinde olduğu gibi, Amerikan Hamamböceği de temel sıcaklık tercihi 28 santigrat derece olan nemli bölgelerde yaşar. Bodrumlardan, çatlaklardan, temellerden, kanalizasyonlardan, yürüyüş yollarından, tuvaletlerden, banyolardan ve çeşitli gezinme alanlarından karşımıza çıkabilirler. Sıcak iklimi tercih etmesi nedeniyle genellikle evlere (özellikle kış aylarında) kanalizasyon bağlantıları, su tesisatı, hava kanalları veya kapılar, pencereler ve çatlaklar etrafındaki açıklıklar yoluyla girer.
Alman Hamam Böceği
Alman Hamam böceği, hem davranış hem de tercihleri açısından Amerikan Hamam böceği ile benzerlik gösteren başka bir türdür. Bununla birlikte yaklaşık 1.27 santimetre uzunluğundadır ve onu Amerikalı akrabasından ayıran bir ten rengine (neredeyse siyah) sahiptir. Tüm türler arasında, Alman Hamamböceği hızlı bir şekilde üreyebilme kabiliyeti nedeniyle çoğu insana göre türün en zararlı üyelerinden biridir.
Alman Hamam böcekleri, evler de dahil olmak üzere çeşitli habitatlarda bulunur. Ancak restoranlarda, otellerde ve gıda işleme tesislerinde takılmayı daha çok severler. Alman Hamam böceği nereden gelir sorusunun cevabı net olarak bilinmemekle birlikte, bilim adamları bu türün muhtemelen Güneydoğu Asya’dan geldiğine (ismine rağmen) ve son birkaç yüzyıl boyunca ticari nakliye yoluyla dünyanın tüm kıtalarına (Antarktika hariç) yayıldığına inanıyorlar.
Amerikalı kuzenleri gibi, bu tür de gececi, omnivordur ve beslenme alışkanlıklarında fırsatçıdır. Özellikle et, şeker, yağlı yiyecekler ve nişastaya bayılırlar. Bununla birlikte bunlar gibi besinler bulunmadığında diş macunu, sabun, tutkal ve diğer hamam böceklerini de (açlık zamanlarında) tükettiği bilinmektedir. Alman Hamam böceğinin belirli bir özelliği, korktuğunda kötü koku salgılama yeteneğidir. Türler ayrıca, yalnızca elli günlükken tam olgunluğa ulaşma yeteneği ile diğer tüm türlerden daha hızlı çoğalır.
Oryantal Hamam Böceği
Oryantal hamam böceği veya siyah böcek olarak da bilinen Doğu Hamam böceği, yaklaşık 3 santimetre uzunluğa ulaşan bir türdür. Bir çift uzun kanatla (ayrıca kahverengi renkte) birlikte koyu kahverengi veya siyah bir rengi koruyan böcek, görünüş olarak Alman akrabasına çok benzer. Araştırmacılar Doğu Hamam böceğinin kökenleri konusunda kararsız kalsa da, Kırım Yarımadası bölgesinden (Karadeniz ve Hazar Denizi çevresindeki alanlar dahil) geldiğine inanılmaktadır. Ancak çoğu türde olduğu gibi ticari nakliye bu hamam böceğini de her kıtada (Antarktika hariç) yaygın hale getirmiştir. Türkiye’de de var olan tür ise doğu hamam böceğidir. Kara fatma böceği ile çokça karıştırılır.
Nispeten yavaş hızları ve karanlık, nemli alanları tercih etmesiyle bilinen Doğu Hamam böceğ, genellikle kanalizasyon, sıhhi tesisat armatürleri, bodrum katları, sundurmalar ve yaprak örtüsü, malç veya çalılar içeren alanların yakınında bulunur.
Avustralya Hamam Böceği
Avustralya Hamam böceği, yaklaşık 3.5 santimetre uzunluğa (maksimum) ulaştığı bilinen yaygın bir türdür. Altınımsı kahverengi bir gövdeye, soluk bir şerit ve sarı pronotuma sahip olan Avustralya Hamam böceği, ayırt edici işaretleri ve renkleri nedeniyle kolayca tanımlanabilir. Ayrıca yukarıdaki türler gibi Dünya’nın çoğu yerinde bulunabilirler (sıcak, tropikal iklimler, tercih ederler).
Bu tür soğuğa tahammül edemez ve hem sıcak hem de nemli olan iç ortamları tercih eder. Bununla birlikte diğer türlerin aksine bitkileri çoğu yiyeceğe tercih ederler. Bununla birlikte (türün karakteristik özellikleri nedeniyle) hala fırsatçıdır ve aç olduğunda diğer hamam böcekleri de dahil olmak üzere çoğu organik materyali tüketebilir.
Hamam Böceği Neden ve Nereden Gelir
Hamam Böcekleriyle İlişkili Yaygın Hastalıklar
Hamam böceğinin kendisi bilinen herhangi bir hastalıktan sorumlu olmamasına rağmen, beslenme ve yuvalama uygulamaları genellikle böceğin çok çeşitli bakteri, virüs, mantar, hastalık ve mikroorganizma ile temas etmesine neden olur. Böcekler genellikle bu organizmaların taşıyıcısı haline gelir (dolaylı olarak), yiyecekleri ve insanların evlerinde temas ettikleri yüzeyleri kirletir. Bazen insanlar bu hastalıklar nedeniyle ölür. Hamam böcekleri tarafından taşınan organizmalarla ilişkili yaygın hastalıklar ve enfeksiyonlar şunları içerir:
Evde Çıkan Hamam Böceği Nasıl Yok Edilir? Etkili Çözümler
Hamam böceğiyle mücadele için evde bulacağınız bitkisel, doğal, basit ve ucuz çözümlerle bu ufaklıklardan kurtulmanız çok kolay. Hamam böceği ilacı ev yapımı bir çok malzemeden elde edilebilir. Hamam böceği neyi sevmez, nasıl temizlenir, neye gelmez, hamam böceği evden nasıl uzaklaştırılır listemiz:
Hamam Böceğini Nasıl Ölür, Öldürülür
Hamam böceği yatağa çıkar mı, nereden çıkar tarzında bile soruların çok yaygın olduğu Dünyamızda bazen istilalar o kadar şiddetlidir ki hamam böceği ilaçlama etkisizdir. Hamam böceğini öldürmek söz konusu olduğunda daha da sıkıntılı olanı, bu türün yaygın böcek ilaçlarına karşı çapraz direnç geliştirmesi nedeniyle mağazadan satın alınan birçok böcek ilacının da etkisiz seçenekler olması gerçeğidir, dolayısıyla en etkili, en iyi hamam böceği ilacı diye bir şey yoktur. Bu nedenle profesyonel düzeyde tuzaklar genellikle ev sahipleri için en iyi seçenektir. Erken önlem almanın çok fazla zaman ve paradan tasarruf etmenize yardımcı olabileceğinden özellikle istilanın erken belirtileri sırasında profesyonel bir hamam böceği ilacı veya tuzağı kullanmak, genellikle bireyler için en iyi seçenektir (hamam böceği ilaçlama fiyatları 200 ila 1000 Türk Lirası arasında değişmektedir).
Yaygın Hamam Böceği İlacı, Tuzakları ve Zehirler
Dünya yüzeyinde pek çok farklı türü olduğu için, her istila farklıdır ve sorununuzu etkili bir şekilde yönetmek için özel hamam böceği kovucu cihazlar gerekir. Peki hamam böceği ilaçları nelerdir? Profesyonel haşere uzmanları tarafından kullanılan yaygın çözümler şunları içerir:
Bunlar ve benzeri hamam böceği ilacına eczaneler ve marketlerden ulaşabilirsiniz.
Hamamböcekleri Hakkında İğrenç Gerçekler
