Doğal Termometreler: Cırcır Böcekleri

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Cırcır böcekleri her yönüyle ilginç canlılar. Özellikle de çıkardığı seslerden havanın o anki sıcaklığının ölçülebilmesi daha da ilginç. Sekiz saniyede saydığınız cırcır böceği ötüş sayısına 5 ekleyerek hava sıcaklığının kaç derece olduğunu bulabilirsiniz.

Yaz denilince aklımıza güneş, deniz ve akşamları da cırcır böceklerinin sesi gelir. Bitmek tükenmek bilmeyen bu ses bazen sinirimizi bozsa da güzel yaz gecesi hatıralarımızın ayrılmaz birer parçası olurlar.

Bir cins çekirge olan cırcır böcekleri Gryllidae (cırcır böceğigiller) familyasından, dünya genelinde 3000 e yakın türü olan, masalların ünlü tembel kahramanlarıdır. Gerçekte tembelmidirler bilinmez ama gündüzleri genellikle kazdıkları çukurda tek başlarına geçirmeleri. Gece olduğunda ise bitmek bilmez ötme benzeri sesleri onların tembel olduğu kanısını yerleştirmiştir. Yaklaşık 2 cm boyunda, parlak kahverengi veya siyah renkli, yuvarlak iri başlı, kısa kanatlı, uzun antenli, böceklerdir. Çekirgeler kadar iyi sıçrayamazlar. O müthiş sesi sadece erkekleri dişileri kendilerine çekmek, rekabet ettiği diğer erkeklere gözdağı vermek ve çiftleşme pozisyonuna geçmek için ön kanatlarını birbirine sürterek çıkarırlar. Çıkardıkları müziğin karakteri amaçlarına bağlı olarak değişmektedir. Ayrıca bir üreme alanındaki her türün ayrı sesi vardır ve bazen türleri birbirinden ayırabilmenin tek yolu çıkardıkları seslerdir.

Çıkardıkları seslerle amaçlarına ulaşıp çiftleşen cırcır böceklerinin dişileri, yumurtalarını toprağa bırakır. Yumurtadan çıkan larvalar tam bir kış geçirir. Bunlar ergine benzerse de kanatsızdır. Erginleşene kadar 8-11 defa deri değiştirirler. Erişkinlerine ilkbahar mevsimlerinde, Haziran sonlarına kadar rastlanır. Ortalama ömürleri 2 ay kadardır.

Gelelim yazımızın başlığını neden Doğal Termometre olarak koyduğumuza. Çünkü cırcır böceklerinin çıkardığı sesin sıklığı hava sıcaklığı ile ilgili. Öyle ki cırcır böceğinin çıkardığı sesler sayılarak hava sıcaklığı tam olarak ölçülebiliyor.

1897 yılında Amerikalı bir fizikçi olan Amos Dolbear bu hesaplama için bir de formül bulmuş ve buna Dolbear yasası deniyor.

N dakikada sayılan cırcır böceği ötüş sayısı olmak üzere:
T (Fahrenheit) = 50 + [ ( N – 40 ) / 4 ]
Bu formül yaklaşık 1 derecelik sapma yapabiliyor ve fahrenheit cinsinden hava sıcaklığını hesaplıyor.
Aynı işlem daha basit olarak ise şöyle formüle edilmiş: N 15 saniyede sayılan cırcır böceği ötüşü olmak üzere:
T (Fahrenheit)= 40 + N . Yani 15 saniyede sayılan cırcır böceği sesine 40 eklenince fahrenheit cinsinden hava sıcaklığını buluyoruz.
Celcius olarak hesaplamak istersek N dakikada sayılan cırcır böceği ötüş sayısı olmak üzere:
T (Celcius) = 10 + [ ( N – 40 ) / 7 ] formülü geçerli oluyor.
Yada kısaca: N 8 saniyede sayılan cırcır böceği ötüş sayısı olmak üzere:
T (Celcius) = 5 + N olarak formülize edilebilir. ( Sekiz saniyede sayılan cırcır böceği ötüş sayısına 5 ekleyerek hava sıcaklığının kaç derece olduğunu bulabiliriz.)