News
News
Cerebral Palsy (beyin felci) beyin veya beyinciğin doğum öncesi doğum veya doğum sonrası zarar görmesi sonucu oluşan adalelerde kuvvet azlığı istemsiz hareketler motor gelişmede geriliktir. Hastalığın teşhisi ne kadar erken konursa bırakacağı hasarda o kadar az olur. Erken tedaviye başlanması çocuğun yaşantısını iyi yönde düzenlemesine olanak taşır. Çocuğun beyin yapısı doğumdan sonra 18 aylık dönemde en hızlı gelişini gösterir. Bundan dolayı santral koordinasyon bozukluğu ne kadar erken teşhis edilirse çocuğa yardımınız o kadar çok olur.
Cerebral Palsy (CP) oluş nedenleri nelerdir?
Doğum öncesi nedenler:
a) Annenin geçirdiği mikrobik hastalıklar. (Kızamıkçık gibi)
b) Kan uyuşmazlığı (annenin Rh grubu (-) babanın (+) olursa kan uyuşmazlığı oluşur.)
c) Annenin özellikle ilk 3 ayda çektirdiği röntgen kullanılan ilaçlar ve geçirdiği kanamalar.
d) Annenin aşırı alkol sigara kullanımı iyi beslenmemesi.
e) Annenin çok genç yada yaşlı olması.
f) 37 haftadan az ya da 42 haftadan uzun gebelik.
g) Akrabalık evlilikleri genetik bozukluklar
Doğum sırasındaki nedenler:
a) Yavaş uzun süreli yada çok hızlı doğum.
b) Erken doğum sonucu beynin oksijensiz kalması.
c) Müdahaleli doğum ikiz üçüz gibi çoğul doğumlar.
d) Kötü doğum şartları ve makat gelişi gibi normal dışı doğumlar
Doğum sonrası ya da yaşamının ilk yıllarındaki nedenler:
a) Ateşli hastalıklar (menenjit vs.)
b) Baş bölgesine gelen darbeler.
c) Geçirilen havaleler.
d) Zehirli maddelerle zehirlenme.
e) Ağır sarılık
Özellikle ilk 6 ayda görülen bozukluklar nelerdir?
a) Hareketin zor yapılması
b) Görme işitme konuşmada bozukluklar
c) Zeka gerilikleri
d) Zayıf kas kontrolü
e) Kol yada bacaklardaki hareket bozukluğu. Tutuluş şekline göre şu adları alır:
1. Tetraspastik veya guadriplejik: İki kol ve iki bacakta görülen hareket bozukluğu.
2. Hemipleji: Aynı taraftaki kol ve bacağın hareket bozukluğu.
3. Dipleji: Bacakta felç iki kolda daha az beliren felç.
4. Atetoz: Denge kusuru istemsiz hareketler
Cerebral Palsy (CP) nasıl tedavi edilir?
İnsan hayatının ilk 18 aylık dönemi gerek zihinsel gerekse motor yönden en hızlı ilerlediği devredir. Bu nedenle cerebral hareket bozukluğu olan çocuğun tanısı mümkün olduğu kadar erken konmalı ve hiç vakit kaybetmeden tedavi programına alınmalı. Tedaviye erken başlanmadığı takdirde algı bozuklukları anormal refleksler postür bozuklukları vb. yerleşebilir. Bunun da tedavisi oldukça zordur.
Tedavi programı hastalığın şekline derecesine göre uzmanlar tarafından hazırlanır. Tedavi şekli aileye öğretilir ve belli aralıklarla kontrole çağrılır. Çocuğa en büyük yardımcı ve eğitici ailedir. Fizik tedavisinde genelde vojta ve bobath tedavi teknikleri uygulanır. Bundan başka özel eğitim ve konuşma tedavileri de verilmektedir.
Cerebral Palsy’li çocuğun bakımı
CP tanısı konan çocuğa ailesi normal çocuklarına yaptığı muameleyi yapmalıdır. Mümkün olduğu kadar onu kendine yetecek bir birey haline getirmelidir. Bu nedenle fazla koruyucu olunmamalıdır. Hastalığı nedeniyle bir takım hareketleri yapamayacaktır. Buda çocuğun sinirli olmasına yol açacaktır. Aile çocuğunun ne yapıp ne yapamadığını bilmeli ve buna göre yardım etmelidir. Aşırı hoşgörülü ya da aşırı disiplinli davranılmamalıdır. Çocuğunuzla mümkün olduğu kadar yakın ilişki kurun. Bunu onunla konuşarak oynayarak vb. elde edebilirsiniz. Konuştuklarınızı anlamasa dahi sizin dudak hareketleriniz yüzünüz zamanla onda bir anlam ifade edecektir ve nasıl ses çıkarıldığını öğrenecektir.
Normal çocuklar gibi onunda oyuna ihtiyacı vardır. Bu oyunu uzmanınızın tavsiye ettiği hareketlerle birleştirirseniz çocuğunuz için gerekli olan jimnastik sıkıcı bir halden çıkar.
Uzmanınızın tavsiye ettiği oyun ve oyuncaklardan yararlanarak çevreyi tanımasına yardımcı olur.
Banyo: Çocuğun rahatlaması ve yumuşaması için mutlak yapılması gerekir. Küçük bebekler için 19-20 derece oda sıcaklığında 27-28 derece sıcaklığında su hazırlanmalıdır. Küvet fazla doldurulmamalıdır. Yumuşak bir sünger veya tülbentle fazla ovuşturmadan yıkanır. Yıkanma süresi büyüdükçe arttırılır. Daha büyük çocuklar için banyo küvetinin içine yardımcı bir alet takılır ve çocuk buna oturtulur. Daha önce banyo dışında nasıl yıkanacağı öğretilir. Suya ayaklarından itibaren yavaş yavaş sokulur. Suda yapacağı hareketler çocuğa çok faydalıdır. Suya konulacak oyuncak onun banyoyu sevmesine yol açacaktır. Dışarıda yapamadığı bazı hareketleri yapabilecektir. Ilık suda yumuşadıktan sonra dışarı çıkınca tedavi hareketleri daha kolay yapabilecektir.
Yatma şekli: Bebeğinizi doğumdan itibaren yüzüstü yatmaya alıştırın. Bu hem gazını kolay çıkartmasını kustuğunu yutmamasını ve orta kulak iltihabı olmaması için gerekli olurken hem de hareketlerinin gelişip çevre ile ilişki kurmasında faydalı olacaktır. Uyurken doktorunuzun tavsiye ettiği şekilde yatırın. Bebeğin yattığı yer yarı sert ve yastıksız olmalı. Bebek eğer yan yatırılırsa mutlaka her iki yana da eşit miktarda yatmalıdır.
5. aydan itibaren yere halının üzerine temiz bir battaniye serip onun üzerine konulmalıdır. Bebek yüzüstü yattığında mutlaka eller yanlarda ya da başın iki yanında olmalıdır. Göğüs altına konulan meyilli destekler çocuğun çevresini görmesine ve oyuncaklarıyla oynamasına kolaylık sağlar.
Oturma şekli: Çocuğun oturması için acele edilmemelidir. Uzmanınızın tavsiye ettiği zaman oturtmaya başlayan sırtın alt kısmının çok eğildiği dizlerin içe dönük olduğu pozisyon ve dizüstü oturma pozisyonlarından kaçınmak gerekir. Bu şekilde oturmaya alışan çocukta daha sonra düzeltilmesi mümkün olmayan şekil bozuklukları meydana gelebilir. Eğer dizler dik şekilde iken sırtının kavsi artıyorsa dizleri hafif kıvırarak sırtı dik oturmasını sağlamalıdır. Yemek yiyebilmesi ve oynaya bilmesi için özel iskemleler yapılabilir.
Giyim: Çocuğa doğumdan itibaren kesinlikle sıkı giysiler giydirilmemelidir. Hareketlerini kısıtlamayacak şekilde bol elbiseler giydirilmelidir. Kullanılacak ara bezlerinin yumuşak olmasına dikkat edilmelidir. Bezin eni ortalama 10-12 cm kalınlığı da 4-6 kat olmalıdır.
Daha çok fermuarlı giysileri tercih edin. Çocuk daha büyüdükçe ve (1 yaşından itibaren) giyinip soyunurken ondan yardım isteyin. Daha çok yan yatarken veya otururken giydirin. Bu şekle konulamıyorsa sırt üstündeyken başının altına bir yastık koyarak giydirin. İlk önce hasta kol ve bacağını giydirin. Başı bir yana bakıyorsa kalça ve dizini bükerek giydirin. Kolların rahat giyilebilmesi için kalçanın büküklüğü yardım eder.
Aşılar: CP olan çocuklar mutlaka normal çocuklar gibi aşı olmalıdır. Hangi aşıları olacağı konusunda doktorunuzdan bilgi alın.
(Boğmaca aşısı yapılmaz)
Beslenme: Çocuğun iyi gelişmesi için iyi beslenmesi gerekir. CP olan çocuklar beslendikten sonra sıklıkla kusarlar. Bunu önlemek için meme veya mama verdikten sonra dik pozisyonda 15-20 dakika gazını çıkartıncaya kadar tutmak gerekir. 3 aylıktan itibaren çocuğunuzu dizlerinize oturtarak yedirin. Siz yere oturun dizlerinizi hafif bükün çocuğunuzun yüzü kendi yüzünüze gelecek şekilde dizinize yatırın bacaklarını da gövdenizin iki yanına açın.
CP olan çocuklarda yutma güçlüğü görülür. CP olan çocuklarda katı yiyeceğe geçiş oldukça zor olur. Bunun için çok küçük ve yumuşak parçalardan başlamak gerekir. Eğer çocuğunuzda yutma güçlüğü varsa bunun için yutmayı kolaylaştıran hareketleri uzmanınızdan öğreniniz.
Çocuğun kendi başına yemek yemeğe başlaması gerekir. Bu normal çocukta 2-2.5 yaşları arasında olur. CP olan çocuklarda ise bu daha geç olur. Yemek yemeyi öğretmek için ilk önce yemeksiz plastik kaşıkla pratik yapmak gerekir. Yemek yerken çocuğu da bu işe katarsanız yemeği daha rahat yer. Kaşık her zaman tam ağız hizasından verilmelidir. Baş hiçbir zaman geriye eğilmemelidir. Oturtarak yedirilmeye çalışmalıdır. Bu olmazsa baş ve omuzlar yastıkla desteklenerek yüksek yatışta yedirilebilir.
Aile: CP’li çocuğun en büyük yardımcısı ailesidir. Çocuğunuzun durumunu kabul etmeniz zor olabilir. Ama bunu herhangi bir kalp mide vb. bir hastalık gibi kabul eder en erken devrede tedavisine başlarsanız hem sizin hem çocuğunuz açısından çok faydalı olur.
En iyi terapist annedir. Baba ve diğer aile fertleri ona yardımcı olmalıdır. Aile çocuğu topluma kazandırır. Onu diğer fertler gibi üretici bir hale sizler getirebilirsiniz. Bunu yaparken hiçbir zaman çocuğunuzdan yapamayacağı hareketleri istemeyin. Ona gerekli eğitim olanağı sağlayın. Sık sık dışarı çıkararak toplumsal ilişkiyi öğrenmesini sağlayın. Hastalığından dolayı ortaya çıkan başarısızlıklarını değil başarılarını görün. Hiçbir zaman başka çocuklarla mukayese etmeyin.
