0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

…Göktürk Kağanları…

Bumin Kağan
Kapgan Kağan
İlteriş (Kutlug) Kağan
Bilge Kağan

…Selçuklu Sultanları…

Selçuk Bey
Tuğrul Bey
Çağrı Bey
Alparslan
Melikşah
Berkyaruk
Muhammed Tapar
Sultan Sencer
1. Kılıç Arslan
2. Kılıç Arslan
1. Gıyaseddin Keyhüsrev
2. Süleyman Şah
3. Kılıç Arslan
1. Alaeddin Keykubat
2. Gıyaseddin Keyhüsrev
2. Alaeddin Keykubat
1. İzzettin Keykavus
2. İzzettin Keykavus
3. Gıyaseddin Keyhüsrev
Kutalmışoğlu Süleyman Şah
Süleyman Şah
1. Rükneddin Mesud

…Osmanlı Sultanları…

Osman Gazi
Orhan Gazi
1. Murat (Hüdavendigar)
Yıldırım Bayezid Han
1. Mehmet (Çelebi)
2. Murad Han
Fatih Sultan Mehmed
2. Bayezid Han
Yavuz Sultan Selim
Kanuni Sultan Süleyman
2. Selim Han
3. Murad Han
3. Mehmed Han
1. Ahmed Han
1. Mustafa Han
2. Osman (Genç)
4. Murad Han
İbrahim Han
4. Mehmed Han
2. Süleyman Han
2. Ahmed Han
2. Mustafa Han
3. Ahmed Han
1. Mahmud Han
3. Osman Han
3. Mustafa Han
1. Abdülhamid Han
3. Selim Han
4. Mustafa Han
2. Mahmud Han
Abdülmecid Han
Abdülaziz Han
5. Murad Han
2. Abdülhamid Han
5. Mehmed (Reşat) Han
6. Mehmed (Vahidettin) Han

…Diğer Kağanlar ve Sultanlar…

1. Bahadır Şah
1. Devlet Giray Han
1. Gazi Giray Han
1. Şah İsmail
2. Bahadır Şah
2. Devlet Giray Han
2. Gazi Giray Han
2. Şah İsmail
2. Sökmen Bey
4. Devlet Giray Han
4. Kılıç Arslan
Alp Tigin
Babür Şah
Balamber
Belek Bey
Çaka Bey
Celaleddin Harezmşah
Cihangir Şah
Cihanşah
Ebulgazi Bahadır Han
Ekber Şah
Ekber Şah
ErtuğrulGazi
Evrengzib
Gazneli Mahmud
Hümayun Şah
Hüseyin Baykara
İltutmuş
İmadeddin Zengi
İstemi Kağan
Kalavun
Kara Yusuf Bey
Karamanoğlu Mehmed Bey
Kök Böri
Mete Han
Nadir Şah
Raziye Begüm Sultan
Şah Abbas Safevi
Şah Cihan
Şahruz Mirza
Satuk Buğra Han
Timur Han
Toktamış Han
Uluğ Bey
Umur Bey
Uzun Hasan
Yakup Han

Doğu Kağanları:

1 ) Bumın İl Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 551-552. Adı: Türkçe Bumın ya da Tümen Çince’de Tŭmèn (T’u-men) 土門. Unvanları: Türkçe Bumın İl Ḳaġan (yazıtlarda Bumın Ḳaġan) Sogdça’da βwmyn γ’γ’n ve Çince’de Tŭmèn Yīlì Kĕhàn (T’u-men Yi-li K’o-han) 土門伊利可汗.

2 ) Yĭxījì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 552-553. Adı: Türkçe Ḳara Çince’de Kēluó (K’o-lo) 科羅. Unvânı: Çince’de Yĭxījì Kĕhàn (Yi-hsi-chi K’o-han) 乙息記可汗.

3 ) Mùgān Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 553-572. Kağan olmadan önceki unvânı: Çince’de Yāndū Sìjīn (Yen-tu Ssu-chin) 燕都俟斤 (Sìjīn 俟斤 = İrkin/Erkin). Kağanlık unvânı: Eğer Mugan Türkçe ise Eski Türkçe’de sözcükler M ile başlamadığı için Buḳan Ḳaġan olması gerekir ancak Türkçe’de Buḳan diye bir sözcük ya da adın varlığı bilinmiyor (ancak Kırım’a saldıran Gök Türk komutanının adı Yunanca kaynaklarda Boukhanos Βουχανος olarak geçiyor); Sogdça’da Mwγ’n γ’γ’n Çince’de Mùgān Kĕhàn (Mu-kan K’o-han) 木杆可汗.

4 ) Tapar/Taspar Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 572-581. Adı: Türkçe’de Tapar ve Sogdça’da T’sp’r (Taspar). Unvânı: Sogdça’da T’sp’r γ’γ’n ve Çince’de Ta/Tuóbō Kěhàn (T’o-bo K’o-han) 佗鉢可汗.

5 ) Ānluó Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıl: 581. Adı ve Unvânı: Adı Çince’de Ānluó (An-lo) 菴羅 olmasına karşılık kağanlık unvânı alıp almadığı bilinmemektedir.
(İç Savaş devlet birkaç yönetici arasında bölünür Nevêr tarafından birleştirilir)

6 )Işbara Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 582-587. Adı: Sogdça Nw’’r (Nevêr/Ñevar/Nivar) Çince’de Shètú (She-t’u) / Niètú (Nie-t’u) 攝圖. Unvânı: Türkçe’de Işbara Ḳaġan Sogdça’da Nw’’r γ’γ’n ve Çince’de Ĕrfú Kěhàn (Er-fu K’o-han) 爾伏可汗 ile Shābōlüè Kěhàn (Sha-po-lüe K’o-han) 沙鉢略可汗.

7 ) Baġa Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 587-588. Kağanlık öncesi adı ve unvânı: Türkçe’de bir olasılıkla Çulluġ Çince’de Yèhù Chŭluóhòu (Ye-hu Ch’u-lo-hou) 葉護處羅侯 (Yèhù 葉護 = Yabġu). Unvânı: Türkçe Baġa Ḳaġan Çince’de Mòhè Kěhàn (Mo-ho K’o-han) 莫賀可汗.

8 ) Dūlán Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 588-600. Adı: Çince’de Yōngyúlǘ (Yung-yü-lü) 雍虞閭. Unvânı: Çince’de Dū/Dōulán Kěhàn (Tu/Tou-lan K’o-han) 都蘭可汗.

9 ) Qĭmín Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 600-609. Adı: Çince’de Tūlì (T’u-li) 突利. Unvânı: Çince’de Yīlìdou Qĭmín Kěhàn (Yi-li-tou Ch’i-min K’o-han) 伊利(?)啟民可汗.

10 ) Shĭbì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 609-619. Adı: Çince’de Duōjíshì/Doují (Tuo-chi-shih/Tou-chi) 咄吉世. Unvânı: Çince’de Shĭbì Kěhàn (Shih-pi K’o-han) 始畢可汗.

11 ) Tūlì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 619-621. Adı: Türkçe’de bir olasılıkla Çulluġ Çince’de Chŭluóhòu (Ch’u-lo-hou) 處羅侯. Unvânı: Türkçe’de Yabġu Ḳaġan Çince’de Tūlì Kěhàn (T’u-li K’o-han) 突利可汗 ve Yèhù Kěhàn (Ye-hu K’o-han) 葉護可汗.

12 ) İllig Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 621-630. Adı: Çince’de Duōbì (To-bi) 咄苾. Unvânı: Türkçe’de İl/İllig Ḳaġan ve Çince’de Xié/Jiélì Kěhàn (Hsieh/Chieh-li K’o-han) 頡利可汗.
(630’da Táng [T’ang] 唐 Sülâlesi Doğu Kağanlığı’nı yıkar)

13 ) Dabu Kağan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıllar: 630-638. Unvânı: Çince’de Dabu Kěhàn (Ta-pu K’o-han) (?)(?)可汗.

14 ) Yugu Şad: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 638-639. Unvânı: Çince’de Yugu Shè (Yü-ku She) (?)(?)殺.

15 ) Yiminishusilipi Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 641-643. Çin’e yerleştirilen Gök Türk’ler’in başına Táng (T’ang) 唐Sülâlesi’nce getirilmiştir. Adı: Çince’de Simo (Ssu-mo) (?)(?). Unvânı: Çince’de Yiminishusilipi Kěhàn (Yi-mi-ni-shu-ssu-li-p’i K’o-han) (?)(?)(?)(?)(?)(?)(?)可汗.

16 ) Yizhu Chebi Kağan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıllar: 638/639-648/650. Adı: Çince’de Hubo (Hu-po) (?)(?). Unvanları: Önce Çince’de Chebi (Ch’e-pi) (?)(?) iken sonradan Çince’de Yizhu Chebi Kěhàn (Yi-chu Ch’e-pi K’o-han) (?)(?)(?)(?)可汗 olarak geçen unvânı aldı.

17 ) Āshǐnà Nizek Beg Kağan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıllar: 679-680. Adı: Sogdça-Türkçe Nizek Beg olabilir Çince’de Āshǐnà Níshúfú (A-shih-na Ni-shu-fu) 阿史那泥熟匐. Sogdça Nîzek adının Çince’deki biçimi Níshú’dur (Ni-shu) 泥熟; Fú 匐 ise Türkçe Beg için kullanılmış olabilir.

18 ) Āshǐnà Fúniàn Kağan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıl: 681. Adı: Çince’de Āshǐnà Fúniàn (A-shih-na Fu-nien) 阿史那伏念.

19 ) İltiriş Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 682-691. Adı: Türkçe Ḳutluġ Çince’de Āshĭnà Gǔduōlù (A-shih-na Ku-do-lu) 阿史那骨咄祿. Unvanları: Türkçe Ḳutluġ Ḳaġan ve İltiriş Ḳaġan Çince’de Gǔduōlù Kěhàn (Ku-to-lu K’o-han) 骨咄祿可汗ve Xié/Jiédiēlìshī Kěhàn (Hsieh/Chieh-tie-li-shih K’o-han) 頡跌利施可汗.

20 ) Ḳapġan Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 691-716. Kağanlıktan önceki unvânı: Türkçe Bögü ya da Beg Çor olduğuna ilişkin görüşler vardır ben Beg Çor’u daha doğru buluyorum; Çince’de Mòchuò (Mo-ch’o) 默啜. Unvanları: Türkçe Bögü Ḳaġan ve Ḳapġan Ḳaġan Çince’de Mòchuò Kěhàn (Mo-ch’o K’o-han) 默啜可汗.

21 ) İnel Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıl: 716. Adı: Türkçe Bögü olabilir Çince’de Fújù (Fu-chü) 匐俱. Unvânı: Türkçe İnel Ḳaġan (bir görüşe göre İni İl-Ḳaġan ancak ben İnel görüşünü destekliyorum) Çince’de Yíniè Kěhàn (Yi-nie K’o-han) 移涅可汗.

22 ) Bilge Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 716-734. Adı: Çince’de Mòjílián (Mo-chi-lien) 默棘連. Unvânı: Türkçe Bilge Ḳaġan Çince’de Píjiā Kěhàn (P’i-chia K’o-han) 毗伽可汗.

23 ) Yīrán Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 734-740. Unvânı: Çince’de Yīrán Kěhàn (Yi-jan K’o-han) 伊然可汗.

24 ) Teŋri Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 740-741. Unvânı: Türkçe Teŋri Ḳaġan Çince’de Cheng/Dēnglì Kěhàn (Ch’eng/Teng-li K’o-han) 登利可汗.

25 ) (Adı ve unvânı bilinmiyor; Bilge Ḳaġan’ın oğullarından biri)

26 ) (Adı ve unvânı bilinmiyor; Bilge Ḳaġan’ın oğullarından biri)

27 ) Ḳutluġ Yabġu: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 741-742. Unvânı: Türkçe Ḳutluġ Yabġu Çince’de Gǔduōlù Yèhù (Ku-to-lu Ye-hu) 骨咄祿葉護.

28 ) Ozmış Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 742-744. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Türkçe Ozmış Tigin. Kağanlık Unvânı: Türkçe Ozmış Ḳaġan (bunu Özmiş diye okuyanlar varsa da yazıtlarda Ozmış olarak yazılmıştır) Çince’de Wūsūmĭshī Kěhàn (Wu-su-mi-shih K’o-han) 烏蘇米施可汗.

29 ) Báiméi Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 744-745. Unvânı: Çince’de Báiméi Kěhàn (Pai-mei K’o-han) 白眉可汗 (Ak Kaşlı Kağan) olduğuna göre Türkçe’de Aḳḳaş Ḳaġan olabilir ancak elimizde yazılı bir belge yok.

Batı Kağanları:

1 ) İstemi Yabġu (bağımsız değil): Yabġuluk Yaptığı Yıllar: 552-576. Adı: Türkçe yazıtlarda İstemi; Yunanca’da Silziboulos ΣΙΛΖΙΒΟΥΛΟΣ / Σιλζιβουλοσ Dizaboulos ΔΙΖΑΒΟΥΛΟΣ / Διζαβουλοσ Stembis ΣΤΕΜΒΙΣ / Στεμβισ Arapça’da Sincibû ﺴﻨﺠﺒﻮ ve Çince’de Shìdiănmì (Shih-tien-mi) 室點蜜 / Shìdìmĭ (Shih-ti-mi) 室帝米. Yaptığımız incelemeye göre Ziboulos Zaboulos Cibû ve sonraki Tǒng Yabġu Kağan için kullanılan Yunanca Ziebel Ermenice Cebu Gürcüce Cibgu Türkçe Yabġu’ya denk gelmektedir. İstemi ve Stembis ise bu adın Çince çevriyazısına daha yakın durmaktadır. İlk hece olan Sil/Di/Sin/Shì Türkçe Sı sözcüğüne benzemektedir. Bu durumda Gök Türk yazıtlarında İstemi Ḳaġan olarak geçen bu kişinin gerçek unvânı Sı Yabġu olabilir mi? Unvanları: Türkçe’de İstemi Yabġu (yazıtlarda İstemi Ḳaġan) Çince’de Shìdiănmì Yèhù (Shih-tien-mi Ye-hu) 室點蜜葉護.

2 ) Tardu Yabġu/Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 576-603. Adı: Türkçe’de ve Sogdça’da Tardu Çince’de Dátóu (Ta-t’ou) 達頭. Unvanları: Türkçe’de Tardu Yabġu/Ḳaġan Çince’de Dátóu Kěhàn (Ta-t’ou K’o-han) 達頭可汗 ve Bùjiā Kěhàn (Pu-chia K’o-han) 步迦可汗.

3 ) Chŭluó Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 603-611. Adı: Çince’de Hésànà (Ho-sa-na) 曷薩那. Unvânı: Çince’de Níjuē Chŭluó Kěhàn (Ni-chüeh Ch’u-lo K’o-han) 泥撅處羅可汗.

4 ) Shèguì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 611-618. Unvânı: Çince’de Shèguì Kěhàn (She-kui K’o-han) 射匱可汗.

5 ) Tǒng Yabġu Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 618-630. Unvânı: Çince’de Tǒng Yèhù Kěhàn (T’ung Ye-hu K’o-han) 統野護可汗.

(Bundan sonrakiler Táng [T’ang] 唐 Sülâlesi’ne bağlılar; iç savaş başlar)

6 ) Baġatur Küllüg Sìpí Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 630. Kağanlıktan Önceki Unvanları: Çince’de Mòhèduō (Mo-ho-to) 莫賀咄olan Türkçe Baġatur ve Yǎngsù Tèjìn (Yang-su T’e-chin) 鞅素特靳 (Tèjìn = Tigin). Kağanlık Unvânı: Çince’de Mòhèduō Qūlì Sìpí Kěhàn (Mo-ho-to Ch’ü-li-ssu-p’i K’o-han; Qūlì = Küllüg [Ünlü]) 莫賀咄屈利俟毗可汗 Hou Qūlìpí Kěhàn (Hou Ch’ü-li-p’i K’o-han) (?)屈利毗可汗 ya da Sì Qūlìsìpí Dūlù (Ssu Ch’ü-li-ssu-p’i Tu-lu) 俟屈利俟毗都陸.

7 ) Yĭpí Bōluó Sì Yabġu Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 630-633. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Çince’de Xi/Tielì Tèjìn (Hsi/li T’e-chin) 咥利特靳. Kağanlık Unvânı: Çince’de Yĭpí Bōluó Sì/Lü Yèhù Kěhàn (Yi-p’i Po-lo Ssu Ye-hu K’o-han) 乙毗鉢羅肆葉護可汗.

8 ) Tarduş Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 633-634. Adı: Sogdça Nîzek Çince’de Níshú (Ni-shu) 泥孰. Unvânı: Türkçe Tarduş Ḳaġan Çince’de Duōluó Kěhàn (To-lo K’o-han) 咄羅可汗.

9 ) Işbara İltiriş Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 634-638. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Türkçe Toŋa Şad Çince’de Tóng’é Shè (T’ung-e She) 同俄殺. Kağanlık Unvânı: Türkçe Işbara İltiriş Ḳaġan Çince’de Shābōluó Die/Xilìshī Kěhàn (Sha-po-lo Tie/Hsi-li-shih K’o-han) 沙鉢羅咥利失可汗.

(İç Savaş kağanlık ikiye ayrılır)

10 ) Yĭpí Tarduş Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 638-642. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Çince’de Yugu Shè (?)(?)殺. Kağanlık Unvânı: Türkçe Tarduş Ḳaġan Çince’de Yĭpí Duōluó Kěhàn (Yi-p’i To-lo K’o-han) 乙毗咄羅可汗.

11 ) Yiqulishi Yĭpí Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 639-640. Unvânı: Çince’de Yiqulishi Yĭpí Kěhàn (Yi-ch’ü-li-shih Yi-p’i K’o-han) (?)(?)(?)(?)乙毗可汗.

12 ) Baġatur Yĭpí Yabġu Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 640-641. Unvânı: Çince’de Mòhèduō Yĭpí Yèhù [Mo-ho-to Yi-p’i Ye-hu] 莫賀咄乙毗葉護.

13 ) Yĭpí Işbara Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 641-642. Kağanlıktan Önceki Unvânı: Çince’de Biheduo Yèhù (Pi-ho-do Ye-hu) (?)(?)(?)葉護. Kağanlık Unvânı: Çince’de Yĭpí Shābōluó Kěhàn (Yi-p’i Sha-po-lo K’o-han) 乙毗沙鉢羅可汗.

14 ) Yĭpí Shèguì Kağan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 642-649. Unvânı: Çince’de Yĭpí Shèguì Kěhàn (Yi-p’i She-kui K’o-han) 乙毗射匱.

15 ) Işbara Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 651-656. Adı: Çince’de Āshǐnà Hèlǔ (A-shih-na Ho-lu) 阿史那賀魯. Unvânı: Türkçe Işbara Ḳaġan Çince’de Shābōluó Kěhàn (Sha-po-lo K’o-han) 沙鉢羅可汗.

16 ) Xīngxīwáng Kağan ve Jìwǎngjué Kağan: Táng (T’ang) 唐 Sülâlesi’nin atadığı kukla kağanlar. Aralarında iç savaş yaşanmıştır. Kağanlık Yaptıkları Yıllar: 651-667. Adları: Xīngxīwáng Kağan’ın adı Çince’de Āshǐnà Míshe (A-shih-na Mi-she) 阿史那彌射 Jìwǎngjué Kağan’ın adı ise Çince’de Āshǐnà Bùzhēn (A-shih-na Pu-chen) 阿史那步真. Unvanları: Āshǐnà Míshe’nın unvânı Çince Āshǐnà Bùzhēn’ın unvânı ise Çince Jìwǎngjué Kěhàn (Chi-wang-chüeh K’o-han) 繼往絕可汗.

17 ) Āshǐnà Yuánqìng ve Jiézhōng Shìzhŭ Kağan: Kağanlık Yaptıkları Yıllar: 667-692. Adları: Yuánqìng’in adı Çince’de Āshǐnà Yuánqìng (A-shih-na Yüan-ch’ing) 阿史那元慶 Jiézhōng’un adı Çince’de Buli Húsèluó (Pu-li Hu-se-lo; Buli = Türkçe Böri [Kurt]) (?)(?)斛瑟羅. Unvanları: Húsèluó’nun unvânı Çince’de Jiézhōng Shìzhŭ Kěhàn (Chieh-chung Shih-chu K’o-han) 竭忠事主可汗.

18 ) I. On Oḳ Ḳaġan (âsî): Kağanlık Yaptığı Yıllar: 677-679. Adı: Çince’de Tuizi (T’ui-tzu) 俀子. Unvânı: Türkçe On Ok Ḳaġan ve Çince’de Shíxìng Kěhàn (Shih-hsing K’o-han “On Boyun Kağanı”) 十姓可汗.

19 ) II. On Oḳ Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 704-716. Adı: Çince’de Āshǐnà Huáidào (A-shih-na Huai-tao) 阿史那懷道. Unvânı: Türkçe On Oḳ Ḳaġan ve Çince’de Shíxìng Kěhàn (Shih-hsing K’o-han) 十姓可汗.

20 ) Āshǐnà Xiàn: Kendisi kağanlık unvânı almadığı hâlde On Oklar’ı yönetmek için Çin tarafından gönderilmiştir. Görev Yaptığı Yıllar: 705-717. Adı: Çince’de Āshǐnà Xiàn (A-shih-na Hsien) 阿史那獻.

21 ) III. On Oḳ Ḳaġan: Kağanlık Yaptığı Yıllar: 739. Adı: Çince’de Āshǐnà Xīn (A-shih-na Hsin) 阿史那昕. Unvânı: Türkçe On Oḳ Ḳaġan ve Çince’de Shíxìng Kěhàn (Shih-hsing K’o-han) 十姓可汗.