News
News
Nobel Edebiyat Ödülü’nü alan ilk Amerika’lı kadın yazar Pearl S. Buck’ın Şakayık romanına konu olan aşk kokulu bu çiçek, Homeros’a göre, savaş yaralarının tedavisinde de kullanılmış şifalı bir bitki..
Şakayık ilk etapta gülleri çağrıştırsa, çoğu zaman daha görkemli görünür. Aslen Asya, Güney Avrupa ve Kuzey Avrupaya özgü bu çiçek yol kenarlarında bile açılıyor, koparıldığında ise bir gelincik hassasiyetiyle parlaklığını ve canlılığını kaybediyor. İngilizlerin peony, Fransızların ise pivoine olarak adlandırdığı şakayık, mütevazı, sevimli, mağrur duruşuyla çiçek sevenlerin gönlünü kazanmayı başarıyor. Tomurcuktan açmış çiçeğe dönüşümünde ise en güzel görüntüsünü veriyor.
Kimsin sen?
Paeoniaceae familyasına aittir.
Anayurdu bilinmeyen ama Kuzey yarıkürenin ormanlık bölgeleriyle ülkemizde yetişen Paeonia cinsi bitkilerin pek çok doğal ve kültür türü mevcut.
Ülkemizde yabani olarak Akdeniz, Ege, Karadeniz ve Güneydoğu Anadolu bölgelerindeki dağ ve ormanlık alanlarda yetişir. Ayrıca bahçe, park ve seralarda da yetiştirilir. Yüksek rakımı ve açık alanları sever.
Bilimsel adı olan Paeonia Yunan hekimi Paeondan gelir. Homerosa göre bu hekim Plutonun Heraklesten aldığı yarayı bu bitkiyle tedavi etmiştir.
Oldukça yavaş büyürler.
Çok yıllık, gövdesi otsu veya odunsu olup yazın yeşil çalı formundadır ve dikine yükselir.
40-100 santimetre kadar boy yapar.
Dikine uzayan sürgünlerinin üzerinde yer alan çok sayıdaki yeşil yapraklar ardı ardına dizilmiş, derin parçalı ve tüysü yapıdadır. Özellikle sonbahar mevsiminde renk değiştirirken yapraklar çok hoş görünür.
İlkbaharın sonlarından yaz sonuna kadar 7-10 santimetre genişlikte, yalınkat veya katmerli yapıda beyaz, pembe, kırmızı veya alaca renklerde bulunan çiçekleri aynı zamanda güzel kokuludur. Çiçeklerinin ortası açık, içerisi siyah renkte ve ince tohumludur.
Kökü ve çiçeği ilaç olarak kullanılır.
Doğasına uygun yerlere dikildiğinde ve iyi bakıldığında uzun yıllar boyunca yaşayabilen gösterişli bitkilerdir.
Ne istersin?
Sıcak ve ılıman iklimlerden hoşlanır.
Sabah güneşini almayan güneşli ve yarı gölge ortamları sever.
Nemli ve organik madde yönünden zengin olan süzek (suyu iyi akıntılı), kireçli topraklardan hoşlanır. Bitkinin yeterince sulanması ve gübrelenmesi önemlidir.
Rüzgardan korumak gerekir.
Havalanması iyi sağlanamazsa mantar hastalıklarına yakalanması kolay olur.
2-3 yılda bir gübrelenmelidir.
Kökten fışkıran sürgünlerle ürerler, çok dayanıklıdırlar.
Tohum ile üretilen şakayıklar bu yöntemle yetiştirildiğinde 5-6 yıl sonra çiçek açar. Daha kısa süre içinde çiçek açması için bitkinin üretimi eylül veya ilkbahar ortalarında etli kök yumrularıyla yapılabilir.
YAZI: PEYZAJ MİMARI RABİ DİLŞAD ŞENGÜN BOZDEMİR
EvBahçe Dergisi Haziran 2013 Sayısı
