News
News
Bir asit hem güçlü hem de nazik nasıl olabilir? Buradaki nazik ifadesi, asidin korozyona neden olmaması, yani aşındırıcı özellik göstermemesi anlamına gelmektedir. Kimyacıların asit kuvvetliliğini tanımladığı şekilde asitliği tanımlarsak, diğer asitlerin reaksiyonlarda proton(H+) verdiği gibi yeni asidimiz de proton verici özellik gösterir. Diğer tarafta, aşındırma etkisi, asidin negatif yüklü kısmının doğasıyla ilgilidir.
Örneğin; Hidrofluorik asit (HF), yapısında silisyumdioksit (SiO2) içeren camı aşındırır, çünkü asidin fluorür kısmı silisyuma etki ettiği anda H de oksijen atomuna etki eder.
Başka bir örnek olarak ta şu verilebilir. Bir bakır demlik içindeki artık kirecin temizlenmesinde seçilecek olan asit önemlidir. Temizlemede nitrik asit (HNO3) yerine hidroklorik asit (HCl) seçilmesi daha mantıklıdır. Çünkü, hidroklorik asidin klorür kısmı bakıra etki yapmadığı halde, nitrik asidin nitrat kısmı demliği eriterek kahverengi zehirli dumanın çıkmasına neden olur.
Bu “kuvvetli ama nazik” asitlerin adı karboran asittir. Bunlarıın gizemli iki yanı vardır. En önemli olanı, asidin karboran kısmı son derece zayıf bazdır. Bundan önceki en kuvvetli asit ünvanını elinde bulunduran fluorosülfürik asidin (HFSO3) fluorosülfür kısmından daha da baziktir. İkincisi, karboran kısım olağanüstü bir şekilde kimyasal kararlılığa sahiptir.
Bu kararlı yapı yirmiyüzlü düzendedir. Yapıda 11 bor atomu ve bir karbon atomu vardır. Bu yapı kimyadaki en kararlı kümeyi oluşturur. Bu şu anlama gelir, asidin karboran kısmı kimyasal aşındırmaya katılmaz.
Peki bu karboran asit H(CHB11Cl11) ne kadar güçlüdür? Derişik sülfürik asitten (H2SO4) bir milyon kez, fluorosülfürik asitten 100 kez kuvvetlidir. Derişik sülfürik asit bir yüzme suyundaki asitliğin veya midemizdeki asitlik miktarından 1 trilyon katıdır . Yani inanılmaz ölçüde kuvvetlidir. Ama bu süperasidi cam şişede kolaylıkla depolayabiliriz.
Süperasitler hidrokarbonlu sistemlerle etkili reaksiyonlar vermesi ve özellikle benzindeki oktan sayısının artırırarak zehirli madde çıkarmamasından dolayı çok önem arz etmektedir. Araştırmacılar bu tür sistemlerde Karboran asidin faydasının çok iyi anlaşılması gerektiğini söylemektedirler.
Normal asitlerle reaaksiyon veren moleküller zehirli madde meydana getirmektedir ve bundan daha da önemlisi kullanışlı olmamasıdır.
Karboran asitler çok açık bir şekilde ferromanyetik asitlik vermektedirler. Bundan dolayı reaksiyonlar temiz asit katalizörlerin kullanılmasıyla gerçekleşir böylelikle ilaç ve petrol ürünlerinin üretiminde çok önemli bir yer kaplar.
