News
News
Kitabın Yazarı: Necip Fazıl Kısakürek
Kitap Türü: Tiyatro & Oyun
Yayınevi: Büyük Doğu Yayınları
Yayınlandığı Yıl: 1960
Sayfa Sayısı: 152
ISBN: 9789758180118
1948’den 1960 yılına kadar geçen sürede tiyatro eseri kaleme almayan Necip Fazıl, 1960 ihtilaliyle girdiği hapiste, üç piyes yazmıştır: Ahşap Konak, Kumandan ve Reis Bey.
Piyesin ana karakteri Reis Bey, bir ağır ceza reisidir. Ömrü otel odalarında geçmiş, yapyalnız ve tuhaf bir adam. Taş kalpli bir kanun tatbikçisi… Onun nazarında merhamet, idamlık bir suçtur ve «cemiyette bir ferdi korumak için bin kişiye idam gömleği giydirmekten kaçınmamalıdır.»
Günün birinde, annesini öldürdüğü iddiasıyla huzuruna çıkarılan bir gencin idamına karar verir. Artık olaylar çok farklı gelişecek ve Reis Bey’in buz gibi iç dünyası müthiş bir sarsıntiyle yerle bir olacaktır.
Eserin türü tiyatro olup üç bölümden oluşmaktadır.
1.Bölüm
Reis Bey, verdiği kararlarda acımasız, soğuk kanlılığıyla bilinen Ağır Ceza Mahkemesi hakimidir. Reis Bey, atmışlı yaşlardadır. Hiç evlenmemiştir ve otelde kalmaktadır. Mübaşir, Reis Bey’i kaldığı otelin girişinde beklemektedir. Otelin giriş katında otel katibi, taşralı müşteri de vardır. Taşralı müşteri köyden kaçan kızını aramaya gelmiştir. Otel katibi bir cinayetten sohbet açar. Bir kadını, eroin bağımlısı oğlu elmasları için öldürmüştür. Bu cinayet dilden dile dolaşır. Otele yeldirmeli kadın girer. Reis Bey’i görmek istediğini söyler. Otel katibi otelde olmadığını söyleyince yeldirmeli kadın onu otelde beklemek ister. Reis Bey, otele geldiğinde yeldirmeli kadın onunla konuşmak ister. Reis Bey, yalnız konuşmak istediğini söyleyen bu kadınla konuşmak istemez. Kadın peşinden gelerek oğlunun cebine eroin konulup iftira atıldığını, gelininin iffetsiz bir yola düşürüldüğünü anlatır. Reis Bey’den yardım ister. Reis Bey, kadını anlamaz ve onu dışarı attırır. Yeldirmeli kadın da ona sen de iftiraya uğra inşallah diyerek beddua eder. Bu dilden dile dolaşan cinayetin hakimi Reis Bey’dir. Bu cinayete apartman kapıcısı şahitlik yapar. Apartman kapıcısı, gece abdest alırken siyah kareli ceketiyle mahkûmun merdivenden çıkarken gördüğünü söyler. Reis Bey, mahkûma diyecek bir şeyinin olup olmadığını sorar. Mahkûm, siyah ekose ceketli adam olmadığını ve annesini öldürmediğini söyler. Reis Bey, annesinin ölüm saatini durmuş olan saatinden anlayabildiğini söyler. Kadının elinde o ceketten bir parça bulunduğunu ve o gece İzmit’e gittiğini söyler. Mahkûm da sütninesinin yanına gittiğini söyler. Hakim, neden tekrar İstanbul’a geldiğini söyler. Mahkûm da suçlu ben olmadığım için diyerek kendini savunur. İkinci şahit duruşma salonuna çağrılır. Adı Veli Özbudak olan bitirim garsonu ona elması mahkûmun verdiğini söyler. Kumar ve eroin bağımlısı mahkûm o elmasları annesinden isteyerek aldığını söyler. Hakim Reis Bey, mahkûmun idamına karar verir. Mahkûm, hücrede gece sayıklar. Annesini öldürmediğini sayıklıyordur. Gardiyan ve doktor şaşkına uğrar. Çünkü bir insan yalan konuşabilir ama yalan sayıklamaz. Sabaha doğru mahkûmu idama hazırlarlar. Mahkûm, Reis Bey’e ağlayabilseydiniz, anlayabilirdiniz. Siz merhametten sadece kötülük doğacağına inanmışsınız der. Mahkûm idam edilir.
2.Bölüm
Reis Bey’i sormak için otele mübaşir gelir. Otel katibi Reis Bey’in doğru düzgün otele uğramadığını söyler. Reis Bey, idam ettirdiği mahkûmdan sonra gerçek katil kendini ihbar etmiştir. Reis Bey, verdiği karardan sonra bir insanın hayatına son verdirdiği için vicdan azabı duyar. Reis Bey, emeklisini ister ve mahkûmun bitirim yerdeki kumar yerlerine uğrar. Derin bir iç azap çekmekte olan Reis Bey, burada Kaatil adında bir babayiğit ile tanışır. Kaatil’e gidip adalete teslim olmasını ister. Bu adam Reis Bey’e baba diye hitap etmektedir. Reis Bey, bitirim yerindeki bu insanlara merhameti aşılamaya çalışır. Onlardan tüm kesici aletleri toplar. Kendi ceplerine koyar. Merhameti öğrendiklerinde onlara emanetlerini verecektir. Tam bu esnada bitirim yeri polis baskınına uğrar. O esnada garson Veli eroinleri Reis Bey’in cebine koyar. Herkesin üstü aranır. Reis Bey’in üzerinde kesici aletler ve eroin çıkar.
3.Bölüm
Bu bölümde Reis Bey nezarete atılmıştır. Aynı nezarette oğlu gibi sevdiği Kaatil de vardır. Kaatil, teslim olarak Reis Bey’in sözünü tutmuştur. Reis Bey, duruşma salonuna getirilir. Bütün deliller ile beraber Reis Bey, suçlu durumundadır. Kaatil ben yaptım der. Reis Bey, inanmamalarını ve kendisini korumak için kendini feda ettiğini söyler. En sonunda suçlu suçunu itiraf eder. Garson Veli, eroini Reis Bey’in cebine koymuştur. Reis Bey, bu olanlardan sonra hayat felsefesi değişmiştir. Hukuk dünyasına yeni bir soluk getirir. Röportajlar verir. Yurtdışından teklifler alır. Reis Bey, şu yaşına kadar kendine ait evi olmamış hep otellerde yaşamıştır. Ölen mahkûmun dadısı onu evine davet eder. Ama Reis Bey, kabul etmez. Baro başkanı Reis Bey’e plaket verir. Plaketi Kaatil’e hak görür. Kaatil ile birlikte merhameti aşılamaya giderler.
DEĞERLENDİRME
Her insanın içinde kendi adalet anlayışına bağlı savcı, yargıç ve hakim bulunur. Gerektiği yerde sorgular, hüküm verir. İşte büyük Üstadımızın bize kazandırdığı bu eser tam anlamıyla adaleti eleştiriyor. Reis Bey, merhameti ile vicdanının azabına uğramış verdiği yanlış kararıyla bir insanın idamına sebep olmuştur. Hakimlik mesleğinden istifa etmesine rağmen vicdanı peşini bırakmayan aydını anlatır. Büyük Üstadımız 1960 ihtilali ile girdiği hapiste üç perdelik bu oyunu yazmıştır. İlmek ilmek merhamet işlenen bu eseri okumakta fayda var.
