News
News
İnsanların örtünmek ve soğuktan korunmak için incir yaprağı ve postlardan sonra kullanmaya başladığı giysilerin, zamanla insanları süsleme (moda) ve statü belirleme özellikleri (“Ye kürküm ye, bu itibar bana değil, sana”) ön plana çıkmıştır. Bu arada insanlar binalarını süslemek ve daha iyi yaşama şartları (perdeler, yatak takımları, masa örtüleri vs.) sağlamak amacıyla da tekstil ürünleri kullanmaya başlamışlardır (Ev tekstilleri).
Başlangıçta daha ziyade çuval, çadır bezi (branda), yelken bezi, urgan, halat… gibi daha basit ve kısıtlı kullanım alanlarına sahip olan teknik tekstillerin gelişimindeki büyük patlama ise, sentetik liflerin (naylon, perlon, poliester vs.) kullanımının yaygınlaşmaya başladığı XX. Yüzyılın ikinci yarısında gerçekleşmiştir. Artık her geçen gün daha da artaraktan ziraatten inşaata, spordan taşıt araçlarına, sağlıktan sanayiye, kısacası aklınıza gelebilecek her alanda teknik tekstil ürünleri kullanılmaktadır.
İlk nesil (normal) sentetik liflere nazaran çok geliştirilmiş özelliklere sahip olan 2. ve 3. nesil sentetik lifler sayesinde, bugün normal tekstil ürünlerine ve diğer mühendislik malzemelerine nazaran çok daha mukavemetli, daha hafif, daha feksibli, daha güvenli ve hatta daha akıllı tekstil ürünleri üretilebilmektedir. Akıllı tekstil ürünleri, normal tekstil ürünlerinin doğal atmosfer şartlarından koruma ve süsleme özelliklerine ilaveten, herhangi bir etkiyi veya etki değişikliğini algılama ve buna bir tepki verme özelliğine sahip tekstil ürünleridir.
Örneğin kolormatik özellikte bir boyarmaddeyle boyanmış ve dolayısıyla ışık durumuna göre renginin açılıp, koyulaşması sayesinde odanın hep aynı derecede aydınlık olmasını sağlayan bir perde akıllı bir tekstil ürünüdür. Şekil hafızasına sahip polimerlerden (liflerden) yapılan bir perdenin üzerine güneş ışığı gelince boyunun uzaması sayesinde kapanması ve güneş ışınları gidince de büzüşerek kendi kendine açılması mümkündür. Veya kolaylıkla faz değiştiren (örneğin eriyen-donan) maddeler ilave edilmiş bir perdenin güneş gören bir odanın gündüz daha serin, akşam da daha sıcak olmasını sağlayabilmesi de mümkündür.
Sabancı Holding’e ait Avrupa’nın en büyük poliester elyaf üreticisi olan Advansa’nın Alman Freudenberg firması ile beraber geliştirdiği, bu şekildeki kolaylıkla faz değiştirerek termo-regülatör işlevi gören maddeler içeren yatak takımları 2005 yılı Ocak ayında Climeralla markasıyla piyasaya çıkarılmıştır.
Bir de “Çok (Tam) Akıllı Tekstiller” vardır. Bunlar bir dış etki değişikliğini algıladıktan sonra değerlendirip ona göre farklı tepkiler gösteren tekstil ürünleridir. Çok akıllı bir giysi :
– Sensörler (algılayıcılar)
– İletişim elemanları (fiber optik veya iletken iplikler)
– Bilgi işlemci
– Uygulayıcılar ve
– Güç kaynağı’ndan oluşmaktadır.
Başlangıçta daha ziyade, tıp alanı ve bebekler, yaşlılar ve özürlüler… gibi bakıma muhtaç kişiler ile askeriye ve uzay yolcuları için önem taşıyacak olan çok akıllı giysilerin, zaman içerisinde insanların normal giysileri haline geleceği öngörüsünde kesin olarak söylenemeyen tek husus, bunun ne zaman gerçekleşeceğidir. 50 yıl sonra mı ? 30 yıl sonra mı ? Yoksa daha yakın bir zamanda mı ?
Halen gelişme safhasında bulunan çok akıllı tekstillerden farklı olarak “Çok fonksiyonlu (işlevli) tekstiller” ise, yaşamımızın bir parçası olmaya başlamışlardır bile. Çok fonksiyonlu tekstiller, normal tekstil ürünlerinin dış atmosfer şartlarından (soğuktan, sıcaktan, yağmurdan) koruma ve süsleme işlevine ilaveten, başta sağlık, güvenlik, iletişim alanlarında olmak üzere, kullananlara en azıyla bir hususta ek bir işlev daha sağlayan tekstil ürünleridir. Geniş anlamda, uzun süredir bilinen güç kirlenen, güç tutuşan, nefes alabilen membranlı, antisatik özelliğe sahip tekstil ürünleri de çok fonksiyonlu tekstil ürünleri olarak nitelendirilebilirlerse de, bu alanda yeni olan bazı önemli gelişmeler de vardır. Güzel kokan esansların, vitaminlerin, aloe vera gibi doğal sağlık maddelerinin, antibakteriyel maddelerin, kısacası vücuda faydalı, hoş, rahatlatıcı etki sağlayabilecek maddelerin mikrokapsüllerin içerisine doldurulması ile elde edilen terbiye maddeleri kumaşlara aplike edilerek, bu gerçekten birkaç mikron (bir milimetrenin binde biri) büyüklüğündeki ve genellikle küre şeklindeki mikrokapsüllerin liflerin içerisine girip yerleşmeleri sağlanmaktadır. Daha sonra bu kumaşlardan üretilen ürünler kullanılırken, basınç, sıcaklık, güneş ışığı … gibi çeşitli etkenlerin etkisiyle mikrokapsüller yavaş bir şekilde patlamaya ve içindeki faydalı maddeyi serbest bırakmaya başlamaktadırlar. Mikrokapsüllerin hepsi birden kısa bir sürede patlamayıp, zamanla ve yavaş bir şekilde patladıkları için, sağlanan etki uzun süreli olmaktadır. Fakat kullanıldıkça ve özellikle de yıkamalar sırasında mikrokapsüllerin patlaması sonucu, liflerde geriye kalan patlamamış kapsül sayısı gittikçe azalmaktadır. Dolayısıyla genelde 15-20 yıkamadan sonra sağlanan etki (ek fonksiyon) yarı yarıya azalmaktadır. Bugün piyasada bacakları nemlendiren, E vitamini ile besleyen, kıl çıkmasını yavaşlatan, selülit oluşumunu önleyen bayan çorapları, ayak kokusunu önleyen ve antibakteriyel erkek ve bayan çorapları, aloe veralı çarşaflar, güzel kokulu giysiler, böceksavar gömlekler… gibi bu teknolojiyle üretilmiş çok sayıda “çok fonksiyonlu tekstil ürünü” bulunmaktadır.
Çağımızın en önemli bilimsel ve teknolojik gelişmelerinden birisi, insanoğlunun nano-teknolojileri uygulayabilecek bilgi ve beceriye ulaşmış olmasıdır. Nano milyarda bir demektir. Yani bir nanometre, metrenin milyarda biri, milimetrenin milyonda biri, mikronun binde biri bir büyüklük demektir ki, bu da molekül boyutlarına yaklaşan bir büyüklüktür. İşte insanoğlu bugün bu büyüklüklerde, daha doğrusu küçüklüklerdeki ürünler üretebilmektedir. Elektro lif çekim yöntemiyle üretilen nano lifleri gözle görmek mümkün değildir. Türkiye’de ilk defa DYO firması nano teknolojisiyle kendi kendini temizleyen bir dış cephe boyası geliştirmiş ve piyasaya çıkarmıştır. Bu boyada kullanılan nano ölçekli titandioksidin şimdi de tekstilde uygulanabilirliğini araştırmak için TÜBİTAK Tekstil Araştırma Merkeziyle birlikte bir Ar-Ge projesi başlatılmıştır. Bu projenin başarıyla sonuçlanması durumunda güç kirlenen ve kendi kendini temizleyen tekstil ürünleri piyasaya çıkarılabilecektir.
Yatalak veya uzun süre hareketsiz yatması gereken hastalarda, yaşlılarda, özellikle kemik çıkıntılarının olduğu bölgelerde (kuyruk sokumu, kürek kemiği, topuk, vb.) meydana gelen yatak yaralarının (decubitus ulcer) ne derece isdirap verici ve hasta yakınlarını üzücü bir olay olduğunu yaşayanlar bilmektedir. TÜBİTAK Tekstil Araştırma Merkezi ile Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Anabilim Dalı’nın işbirliği ile yatak yarası oluşumunu önleyici çarşaf veya özel altlık (alez) konstrüksiyonlarının geliştirilmesi için araştırmalar yapılmaktadır.
TÜBİTAK Tekstil Araştırma Merkezi’nde halen 18 kişilik bir uzman grubu, tekstil sanayiinde hatalı üretimi azaltma ve kaliteyi yükseltme; üretim verimliliğini artırma; hammadde/kimyasal madde ve özellikle su ve enerji tüketiminde tasarruf sağlama; çevre kirlenmesini azaltma; atık suların, hammaddelerin ve kimyasal maddelerin geri dönüşümünü sağlama; yeni makine, cihaz, terbiye maddeleri ve yöntemler geliştirme ve mevcutları iyileştirme konularında çalışırlarken, 12 kişilik bir uzman grubu da yeni geliştirilen 3. nesil kimyasal liflerin ve doğal liflerin özel karışımlarıyla elde edilen ipliklerle özel konstrüksiyonlarda (tek katlı veya çok katlı) örülen veya dokunan kumaşlara, en son geliştirilen apre maddeleriyle özel finişler uygulayarak daha sağlıklı, daha konforlu, daha güvenli iç çamaşırları, çoraplar, ev giysileri, yatak takımları, döşemelikler vb. elde edebilmek için sürekli olarak araştırma-geliştirme çalışmaları yapmaktadırlar.
Artık Türk Tekstil Sanayii bilmektedir ki, herkesin kolaylıkla yapabildiği sıradan mallarla mevcudiyetini sürdürebilmesi mümkün değildir. Gelecek: farklılık yaratmada, yenilik yaratmada, kısacası kullananları sadece örten ve süsleyen değil, aynı zamanda onlara konfor, sağlık ve her türlü zararlı dış etkenlerden koruma alanlarında en iyi hizmeti verebilen tekstil ürünlerini üretmektedir.
Prof.Dr. Işık TARAKÇIOĞLU
Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi
TÜBİTAK-TAM’ın resmi sitesinden alınmıştır.
