Bir insan topluluğuna özgü olan, o topluluktaki bireylerin duygu ve düşüncelerini anlatmak ve birbirleriyle iletişim kurmak için kullandıkları sesli ve kimi zaman yazılı göstergeler dizgesine dil (lisan) denilmektedir. Yeryüzündeki diller, halen konuşulan aktif diller ve konuşulmayan diller olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Örneğin, Hititçe, Sümerce, Akadça gibi diller tarihî süreç içerisinde konuşulmayan ölü diller haline gelmişlerdir. Ancak, bu dillerin konuşulduğu dönemlerde yazılmış tablet halindeki metinler, tarih ve tarihî coğrafya araştırmaları için vazgeçilmeyen önemli kaynaklardır. Aktüel coğrafyada ise halen konuşulan diller önem kazanmaktadır. Her biri ayrı özellikler taşıyan aktüel dillerin yeryüzünde ortaya çıktığı alanların tespiti, günümüzde bu dillerin hangi kıta ve ülkelere kadar yayıldığının incelenerek etki alanlarının sınırlarının çizilmesi, bu dilleri konuşan nüfusun miktarıyla dağılış ve yoğunluğunun belirlenmesi diller coğrafyasının konusunu oluşturur.
Dillerin yeryüzündeki dağılımı ve diğer özellikleri, kıta ve ülke ölçeğinde ele alınabileceği gibi, bir ülke içindeki bölge, bölüm, yöre, kesim ve alanlara göre de incelenebilir. Dünyada halen binlerce dil olmakla birlikte, insanların yaklaşık %80’i sayıları otuzdan az dili konuşmaktadırlar. Dünya nüfusunun %60 kadarı ise belli başlı on iki dilden birini konuşur. Dillerin bazıları ancak birkaç kişi tarafından konuşulabilirken, bazıları da milyonlarca insanın konuşma dili olabilmektedir.
Dünyada 6.000’den fazla dil bulunduğu sanılmaktadır. Dil, bir kültürün temelini oluşturan elemanlardan biri olduğundan, dünya üzerindeki 6.000’den fazla farklı kültürün varlığına da işaret etmektedir bu rakam. Bu dillerin büyük bir bölümü kabilelilerce konuşulmakta ve yalnızca on ya da on beş kadarı uluslararası iletişimde kullanılmaktadır. Bunlar arasında önce geleni ise kuşkusuz Ingilizce’dir.
Türk dillerinin coğrafyası
Çin’in batısındaki Türk dilleri
Türk dilleri, Doğu ve Güneydoğu Avrupa, Batı, Orta ve Kuzeyasya gbi büyük bir coğrafyaya dağılmıştır. Bu bölge Balkanlar’dan Çin’e, İran’dan Kuzey Denizine kadar uzanır. Asya’nın yaklaşık otuz ülkesinde en az bir Türk dili, sözünü etmeye değer yaygınlıkta konuşulur. Bunun yanında Almanya’da büyük bir azınlık Türkiye Türkçesini ana dili olarak konuşur.
En önemli Türk dilleri
Türk dillerini konuşanların dörtte üçü, en büyük üç Türk dilinden birini kullanır:
Türkiye Türkcesi; 70 milyon ana dili olarak konuşanı vardır. Türkiye, Balkanlar Batı ve Orta Orta Avrupadaki ikinci dil olarak konuşanlar ile 80 milyonu bulur.
Azerice (Azerbaycan Türkçesi); 30 milyon konuşucu: Azerbeycan ve kuzey iran