News
News
TEKSTİL LİFLERİNİN SINIFLANDIRILMASI
1. Lif Formundaki Polimerler:
Uzun zincirli lineer moleküllerdir. Yüksek molekül ağırlığına sahip, yüksek erime noktası ve düşük çözünürlükte liflerdir.
2. Doğal Lifler
a. Hayvansal (Protein) Lifler:
İpek (Fibroin)
Yün (Kerotin)
Kıl Lifleri (Kerotin)
b. Bitkisel Lifler:
Selülozik yapılar: Selüloz, bitkinin anhidroglukoz birimleri ve makromolekülleri kapsayan hücre materyallerini sağlar. Bitkinin hücre duvarının karbohidrat kısmıdır. Lifi oluşturan madde selülozdur. Hidrofilik özelliklidir.
Yarı-selülozik yapılar: Bir çeşit bitki hücresidir. Kimyasal yapısı selüloza benzer fakat CH2OH grubunu içermez. Yarı-selülozik molekül yapı, selülozik molekül yapıdan daha kısadır.
Ligninler (odunsu yapılar): Ligninler, fenil propan moleküler yapısı üzerine kurulu bir moleküler yapıya sahip, kısmen odunsu maddelerin salgılarında ve bitki hücre duvarlarında depolanmış gruplara verilen isimdir.
Pektinler (jelatinli madde): Bitki hücre duvarlarında yayılan yüksek molekül ağırlıklı kristal olmayan karbon hidrat karışımlarıdır. Suda çözünebilir özellikleri vardır.
Bitkisel lifler üç grupta incelenir ki bu bitkinin yetiştiği yere bağlı olarak bitkinin bölümüne göre değişir. Bitkinin tohum, gövde ve yapraklarına göre bitkisel lifler üçe ayrılır.
Tohum Lifler:
Koton
Kapok
Koyr
Gövde Lifler:
Keten
Kenevir
Hint keneviri
Yaprak Lifler:
Sisal keneviri
Henequin
Abıka
c. Mineral Lifler:
Bu isim ‘’asbestos’’ yunan orijinli yanmaz, ateş almaz anlamına gelmektedir. En önemli mineral formu chrysotiledir. %90 mineral lif üretimi bu formdan oluşmaktadır. Serpentin minerallerini içerir.
3. İnsan Yapımı (Man-Made) Lifler :
Basit materyallerden sentezlenmiş yapı (sentetik lifler) veya polimerlerdir (rejenere edilmiş lifler) .
a. Sentetik Lifler:
Bu kategoriye çok sayıda lif grubu girer. Kimyasal türleri az ise de ticari isimleri çok geniştir. Hidrofobik özelliklidir. Sentetik polimerleri, polimer oluşumu ve başlangıç materyallerine göre iki gruba ayırmak mümkündür. Yoğunlaştırma ve Ekleme polimerleri.
Yoğunlaştırma polimerleri:
Poliamidler (Naylon): Kimyasal olarak amid grubunu içerir. Birçok formülasyonu vardır. Nylomin gibi asit boyaları ile boyanır. En çok kullanılan poliamid formu Naylon 6 ve Naylon 6.6’dır. Naylon 6: Poli (hekzametilen adipat) ve Naylon 6.6: Poli (Epsilon-Kaprolaktam) kuvvetli, sert, dayanıklı, aşınma direnci gösteren maddelerdir. Ayrıca Naylon üretim prosesindeki farklılıktan dolayı Naylon 11 ve Naylon 12 gibi çeşitli isimler alırlar.
Aramidler: Aromatik poliamitlerdir. En çok kullanılan poliamid formu Kermel, Kevlar, Nomex, Teijin Conex, Twarondur.
Poliesterler: Adipik asit ve etilen glikolün yoğunlaştırılması ile elde edilen polimerlerdir. Kimyasal olarak ester grubunu içerir. Birçok formülasyonu vardır. Bunlar biggrin.gifacron, Diolen, Fortrel, Grilene, Tergal, Terlenka, Terylene, Teteron ve Trevira.
Poli Etilen Tereftalat (PET): Bilinen en önemli endüstri kolu plastik şişe üreten su endüstrisidir.
Poli üretan: Poliüretan elostometrik lifler elastane özellik gösteren yüksek derecede elstik özellik taşıyan yapılardır. En çok bilinen formları; Acelan, Dorlastan, Cleerspan, Glospan, Likra, Opelondur. Tekstilde en çok kullanılan formlardandır.
Ekleme polimerleri:
Akrilikler: Polimer zincirin monomer birimi akrilonitrildir. Lifin yapısında ağırlıkça %85’den çok bulunduğu için bu life akrilik denir. Akrilonitril, değişik miktarda Vinil ve Viniliden Klorürle birlikte polimerize edildiğinde ortaya çıkan ürün %85’den az akrilonitril içerir. Böylece modifiye edilmiş moakrilik oluşur. Akrilik: Acrilan, Creslan, Dralon, Orlon Moakrilik: Dynel, Teklan, Verel ticari isimleri örnek verilebilir.
Poliolefinler: Propilen ve etilenden polimerleştirilmiş yapılardır. Polipropilen ve polietilen.
Klorolifler: Polivinilklorid (PVC) veya polivinilden klorid’den (PVDC) üretilmiştir.
Florolifler: Teflon (tetrafloroetilen) gazının basınç altında polimerleştirilmesiyle elde edilir.
Aromatik Polikarbonatlar: Önemli bir mühendislik ürünüdür. Sağlam, dayanıklı ve kararlı polimer yapısı gereği özellikle endüstri ve laboratuar malzemelerinde kullanılmaktadır.
Yanmaya dayanıklıdırlar ve elektriksel özellikler gösterirler. Tekstilden çok sokak lambaları, otobüs, camları, uçak camları, astronot, itfaiye miğferleri, kurşun geçirmez camlar, lazer plak diskleri gibi alanlarda kullanılırlar.
b. Doğal Polimerlerden Yeniden Elde Edilen Lifler:
Rejenere Selülozik Lifler: ağaç selülozundan geri elde edilen selülozik esaslı rejenere lifler selüloz asetat ve selüloz triasetattır. Çok fazla kimyasal formülasyonu olup Dicel (Selüloz asetat) ve Arnel (Selüloz triasetat) ticari isimleri ile bilinirler.
Viskoz: Üretim açısından doğal polimerlerden yeniden elde edilen en önemli rejenere selüloz liftir .
