Tammuz, Dumuzi

0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Tammuz Akad dilinde Dumuzi Mezopotamya dininde ilkbaharda doganın yeniden yaşam bulmasına olanak veren bereket tanrısı.

Adın Sümer dilinde önceleri kullanılan Damu-zid (Kusursuz Genç )sözcüðünün
Akad dilindeki karşıligı Tammuzi’den türedigi sanilmaktadir.

Tammuz sözcügünün geçtigi en eski kaynaklar III. Eski Sülaleler Dönemine (10 y. 2600-2334) ait metinlerdir. Ama çok daha eski zamanlarda da bu tanriya tapildigi düsünülmektedir. Tammuz kültünün iO 3. Ve 2. Binyillarda baslica Sümer kentlerinin çogunda var oldugu merkezinin ise orta kesimdeki otlaklari çevreleyen kentlerde bulundugu bilinmektedir.

Tammuz temelde hayvancilikla ugrasan insanlarin tanrisidir; en yaygin lakabi da Sipad’dir (Çoban). Babasi Enki (Ea) annesi ise disi koyunun kisilestirildigi Tanriça Duttur’dur. Dumu-zid adi gibi onu anmak için kullanilan Ama-ga (Ana Süt) ile U-lu-lu (Çayir ÇogaIticisi) sözcükleri de Tammuz’un bir çobanin arzulayabilecegi her seyin ardindaki güç oldugunu düsündürür . Yaygin olarak tapinilan bir Asur tanrisi oldugu

iÖ 2. Ve 1. Binyillarda ise hayvanciliktan çok tarimla iliskilendirildigi görülür. Asur’da (ve daha sonralari Sebalilar arasInda) öncelikle tahil tanelerinde bulunan ve tahilin ögütülmesiyle ölen güçtür.

Tammuz’a tapinmak için her yil düzenlenen iki senlikten birinde onun Tanriça Inanna’yla (Akad dilinde Istar) evliligi kutlanir öbüründe ölüler dünyasindan gelen kötü ruhlarin ellerinde ölüsüne yas tutulurdu.Ur’ un 3. SülaIesi süresince (iÖ y. 2112-2004) Umma kentinde (bugün Tel Coha) tanrinin evliligi Umma Tammuz Senligi Ayi’nda (Subat-Mart) kutlanirdi. Isin-Larsa döneminde (iÖ y. 2004-1792) kral evlilik töreninde tanriyla özdeslesir ve tanriçayi simgeleyen bir rahibeyle birleserek o yil için dogayi döller ve bereketli kilardi. Tanrinin ölümünü anan mart-nisan törenlerinde yas gösterileri içinde çole öldürülmüs tanrinin agilina yürünürdü. IÖ 7. Yüzyilda Asur’da bu tören haziran-temmuz aylarinda yapilirdi. Ulkenin baslica kentlerinde tanrinin yatacagi bir sedir kurularak Tammuz’un bedeni sebzeler bal ve çesitli yiyeceklerden olusan bir yiginla temsil edilirdi.

Tanriyla ilgili metinlerden Dumuzi’nin Düsü Tammuz’un ölecegini düsünde görmesini ve tüm kurtulma çabalarina karsin düsün gerçeklesmesini anlatan Akad efsanesidir. Sümer efsanesi Inanna’nin Inisi’nin ikinci bölümünde de Inanna’nin Tammuz’u kendi yerine ölüler dünyasina yolladigi anlatilir. Efsanede Tammuz’un kiz kardesi Gestinanna onu bulur ve sonunda Inanna yilin yarisini Tammuz’un yarisini da kiz kardesinin ölüler dünyasinda geçirmesine karar verir.

Tammuz’un kur yapmasi ve dügünü eglencelerde söylenen ask sarkilarinda ve öykülü kisa siirlerde çok kullanilan bir temadir. Tapinmaya iliskin birkaç metindeyse törenlerin her asamasi ayrintili olarak anlatilir.

Farklı kökenli bir dizi bereket tanrisi sonradan Tammuz’la özdeslestirilmistir. Tanriça Ninsun’un (Sümer dilinde “Vahsi Inek”) oglu ve sigirtmaçlarin tanrisi olarak görulen Tammuz buna örnektir. Tammuz’ un tahilla özdeslestirildigi kuzeydeki biçimi de dogayi canlandirma rolünden kaynaklanmis olabilir. Uruk’ta Amausumgalana ile birlestirilmesiyse çok erken tarihli ama açik bir bütünlestirmeyi gösterir. Daha sonraki dönemlerde Tammuz agaçlarin ve bitkilerin büyümesini saglayan bitki özündeki gücü imgeleyen Damu ve Dumuzi-Abzu gibi tanrısal güçlerle iliskilendirilmistir.