Kaynakçalı Atatürk Günlüğü

Utkan Kocatürk, “Doğumundan Ölümüne Kadar KAYNAKÇALI ATATÜRK GÜNLÜĞÜ” adlı eserinde Mustafa Kemal Atatürk’ün 1881-1938 yılları arasındaki 57 yıllık yaşamını kronolojik olarak  yazmıştır. Kitaptaki tüm bilgiler belgelere dayandırılarak açıklanmış; her madde sonunda yararlanılan kaynaklar kısaltılarak verilmiştir.Bu kaynakların tam künyeleri eserin sonunda, yazar soyadına göre düzenlenerek “Yararlanılan Kaynaklar” başlığı altında sunulmuştur.Kitabın daha işlevsel olması için genel dizin hazırlanmış, dolayısıyla araştırma yapmak isteyenlerin bilgiye ulaşımları daha da hız kazanmıştır.

Eserde öncelikle Atatürk’ün anı, söylev, demeç, genelge, bildiri, mesaj, mektup ve telgrafları gibi birincil kaynaklardan istifade edilmiştir. Bunun yanında onun hizmetinde bulunmuş ve/veya yakınlığıyla tanınmış kişilerin hatıraları, gazete koleksiyonları, Atatürk’e ait nöbet defterleri, TBMM tutanakları, yakın tarihimizle ilgili bilimsel yayınlar ve çeşitli arşiv belgeleri gözden geçirilerek kullanılmıştır.

Böylesine zengin bir kaynakçaya rağmen, eserin hazırlanmasında yeterli bilgi ve belgelere ulaşılamadığı dönemlere ait zaman aralıklarında günleri, ayları hatta yılları kapsayan büyük boşluklar meydana gelmiş ve bazı olayların tarihleri varsayımlara dayandırılmıştır. Kocatürk bu zorunlu tercihin nedenini şu sözlerle açıklar: “Bu eserde, yine de bazı olay tarihlerinin -belirsizlik nedeniyle- varsayım üzerine oturtulduğu görülecektir. Bu davranış, olayları birbirine bağlamak ve bir yaşama bütünlük kazandırmak açısından kaçınılmaz olmuştur. Bu yapılmadığı takdirde tarihi belirlenemeyen birçok olay, kronoloji zinciri içinde yer alamayacak, bu nedenle Atatürk biyografisinde eksiklikler oluşacaktır. Biz bu sakıncayı dikkate alarak tarihleri karanlık olaylar için, evvelki ve sonraki olay tarihleri ile bağlantı kurarak -elden geldiğince doğruya yakın- bir tarih belirleme yoluna gittik; bu yöntemle tarihleri belirlenen olayları -yeni araştırmalara açık bırakmak üzere- kendi maddeleri sonunda ayrıca gösterdik.”

Atatürk’ün yaşamıyla ilgili bazı önemli tarihlerde (kaynaklar arasında farklı bilgiler verildiğinde) yazar doğru bilgiye ulaşmaya çalışmış, Atatürk biyografisinde devam edegelen bazı yanılgıları düzeltmek amacıyla, tarih tutarsızlıklarını belirtmekten de kaçınmamıştır. Yine eserde, Atatürk’ün yaşamı ve dönemiyle ilgili bilinmeyen bir çok olaya değinilmektedir. Bu bakımdan değerlendirildiğinde Kocatürk, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü adlı eseriyle kronoloji çalışmaları alanında önemli bir boşluğu doldurmuştur.

Sonuç olarak denilebilir ki, Doğumundan Ölümüne Kadar Kaynakçalı Atatürk Günlüğü adlı eser, sadece akademik çevredeki bilim insanlarının ve araştırmacıların kullanacağı bir kaynak olmasının yanı sıra, tarihe ve özellikle Atatürk’ün yaşamına ve dönemine ilgi duyan her aydının da yararlanacağı temel eser niteliği taşımaktadır.

Yrd. Doç. Dr. Serap Taşdemir

Kaynak: ATATÜRK ARAŞTIRMA MERKEZİ DERGİSİ, Sayı 67-68-69, Cilt: XXIII, Mart – Temmuz – Kasım 2007