News
News
Kutuplarda ve yüksek daglar üzerinde yagislar genellikle kar halinde olur. Sicaklik çok düsük oldugu için yagan karlar erimeden üst üste birikir. Biriken bu karlara toktagan (kalici) kar denir. Yaz ve kis karla örtülü olan böyle yerlerin alt kisimlarina ise, toktagan (kalici) kar siniri adi verilir.
Türkiye’de IV. Jeolojik zamanda buzullasmaya ugrayan sahalar
Kar örtüsü baslangiçta yumusak ve gevsektir. Ancak, daha sonra sogugun etkisi ve yagan karlarin sikistirmasi ile sertlesir. Buna buzkar denir. Buzkarlar, daha sonra üstüste yagan karlarin basinci ile iyice katilasir ve buzul haline gelir.
Binlerce km2 lik sahalari genis ve kalin bir örtü gibi kaplayan buzullara örtü buzulu, daglarin zirvelerinde olusan buzullara da dag buzulu denilmektedir. Ülkemizdeki buzullar dag buzulu seklinde olusmuslardir.
Türkiye’deki buzul dönemi, dördüncü jeolojik zamanda, Dünya’daki iklim degismelerine bagli olarak baslamistir. Bu devirde özellikle ülkemizin yüksek yerleri buzullasma olaylarindan etkilenmistir. Bundan dolayi, 2200 m. den daha yüksek olan daglarimiz buzullarla kaplanmistir.
Buzullarin Asindirma Sekilleri
Buzul Vadisi: Buz örtüleri altinda kalmis olan bölgelerde, buzun yatagini asindirip derinlestirmesi sonucunda olusan “U” seklindeki vadilerdir.
Hörgüç kaya: Anakayanin buzullar tarafindan islenmesi sonucunda olusan kaya tepeleridir.
Sirk Çanagi (Buz Yalagi): Dag yamaçlarindaki bazi buzullarin, bulunduklari alani asindirmasiyla olusan çanaklardir. Buzullar bazen eriyince bu çanaklar sularla dolarak sirk göllerini meydana getirirler.
Türkiye’de, buzullarin asindirma sekilleri, en çok asagidaki daglarimizda görülür:
• Toroslar’da, Bey Daglari, Sultan Daglari, Bolkar Daglari ve Aladaglar
• Göller Yöresi’nde, Davras ve Dedegöl Daglari
• Dogu Anadolu Bölgesi’nde, Mescit, Yalnizçam, Bingöl, Buzul, Süphan, Sat ve Agri Daglari
• Iç Anadolu Bölgesi’nde, Erciyes Dagi
• Marmara Bölgesi’nde, Uludag
• Karadeniz Bölgesi’nde, Kaçkar ve Giresun Daglari
Buzullarin Biriktirme Sekilleri
Moren (Buzultas): Buzullarin asindirdiklari malzemeleri biriktirmesiyle olusurlar. Ortalama kalinliklari 50 – 60 m kadardir.
Drumlin: Buzullarin tasiyip biriktirdigi materyallerin, buzulun alt kismindaki erimeler sonucu meydana gelen dereler tarafindan islenmesiyle olusan birikintilerdir.
Sander Ovasi: Eriyerek çekilen buzul sularinin olusturdugu düzlüklerdir.
Ülkemizde, buzul birikim sekillerinden sadece morenler bulunur. Ancak, bunlar da pek yaygin degildir. Çünkü, morenlerin büyük bir kismi akarsular tarafindan tasinmistir.
