Yeryüzündeki en büyük monolit: Mount Augustus
Monolit, yekpare taş veya kayadan meydana gelen, görünüşte dağ benzeri bir jeolojik veya teknolojik, büyük boyutlu bir kitledir. Sıklıkla çok sert ve katı metamorfik kayadan olan bu kitleleri, genellikle erozyon açığa çıkarmıştır.
İsim Latince “monolithus” sözcüğünden gelir ki bu da Yunanca “μονόλιϑος (monolithos)” sözcüğünden gelmektedir; “μονόλιϑος” sözcüğü ise μόνος yani “tek” ve “λίϑος” yani “taş”tan türemiştir. İngilizce ve Türkçe’ye ise Fransızca “monolithe” sözcüğünden geçmiştir.Jeolojik Monolitler
Bugün yeryüzündeki en büyük üç monolit şunlardır:
- Mount Augustus (Augustus Dağı), Avustralya
- La Peña de Bernal, Meksika
- Stone Mountain (Taş Dağı), Atlanta, Georgia, ABD
Stone Mountain yani “Taş Dağı”, ABD
1. Kuzey Amerika
- Bottleneck Peak and Moon, Utah, ABD
- Devils Tower National Monument, Wyoming, ABD
- El Capitan, Kaliforniya, ABD
- Enchanted Rock, Teksas, ABD
- Haystack Rock, Britanya Kolumbiyası, Kanada
2. Avrupa
- Frau Holle Stone, Almanya
- Humber Stone, İngiltere
- King Arthur’s Stone, İngiltere
- Logan Stone, İngiltere
- Odin Stone, Orkney, Birleşik Krallık – 1814 yılında yok edilmiştir.
- Cebelitarık Kayası (Rock of Gibraltar)
3. Afrika
- Ben Amera, Moritanya
- Brandberg Mountain, Namibya
4. Asya
5. Avustralya
- Mount Coolum, Queensland
- Mount Wudinna, Güney Avustralya
6. Güney Amerika
7. Antarktika
8. Uluru
Yıllar boyunca Uluru/Ayers Kayası’nın dünyanın en büyük monoliti olduğu yazılmış ve söylenmiştir. Aslında bu iki açıdan da yanlıştır. Zira Uluru bir monolit değildir ve bir monolit olsa bile Mount Augustus ondan yaklaşık 2,5 kat daha büyüktür.
Yapay Monolitler
Monolit, Expo.02 İsviçre
Yekpare taştan meydana gelen abidelere tarihte sıklıkla rastlanır. Bunlar diğer özelliklerine göre farklı isimlerle anılır. Bunun dışında insan eliyle, farklı amaçlar için yapılmış monolitler bulunur. Bazı insan eliyle yapılmış monolitler ve tipler:
- Theoderik Mozolesi, Ravenna
- Aztek takvimi “Güneş Taşı”
- Run taşları
- Steller
- Dikilitaşlar
- Ogham Taşı (Ogham Stone), İrlanda
- Adem ve Havva Taşları (Adam and Eve Stones), İngiltere
- Merlin Taşı (Merlin Stone), İngiltere
News
