News
News
(Jüpiter ve uyduları)
Jüpiter: Adını Roma mitolojisindeki tanrılar tanrısı İupiter’den alır. İlk 4 gezegenden farklı olarak yoğun bir gazlar karışımından oluşur. Güneş Sistemi’nin en büyük gezegenidir. Güçlü kütle çekimi birçok asteroidi ve kuyrukluyıldızı etkiler. Çapı Dünya’nın çapının 11 katı kütlesi Dünya’nın kütlesinin 318 katı yerçekimi ivmesi de Dünya’nın yerçekimi ivmesinin 25 katıdır. Güneş’e uzaklığı Dünya’nınkinin yaklaşık 52 katıdır. Güneş’in etrafında 119 yılda kendi etrafında ise 9 saat 50 dakikada döner. Yüzey sıcaklığı dışlarda –110 derecedir iç kısımları daha sıcaktır. Atmosferinin %90’ı hidrojendir. Jüpiter’in 4 tane halkası vardır: En içte Halo halkası ikinci Ana halka dışarıdaki ikisi de Gossamer halkaları. Kabul edilen 16 tane uydusu vardır: İo Europa Ganimed Kallisto Metis Adrastea Amaltea Tebe Leda Himalya Lisitea Elara Ananke Karme Pasife Sinope.
İo: Galileo tarafından bulunan dört uydudan biri olan İo adını Yunan mitolojisindeki Zeus’un aşık olduğu fakat Hera’nın kıskançlığından sakınmak için bir buzağıya çevirdiği bir kızdan alır. Güneş Sistemi’nde en çok volkanik aktiviteye sahip olan cisimdir. Bu sıcaklığı Jüpiter’e nispeten yakın olmasından kaynaklanmaktadır. Çapı 3629 km Jüpiter’in çevresinde dönüş süresi 36 gündür. Jüpiter’e uzaklığı 420 bin km’dir.
Europa: Galileo tarafından bulunan dört uydudan bir diğeridir. Adını Yunan mitolojisinde Zeus’un aşık olup kaçırdığı sonradan Minos’un annesi olan bir Fenike prensesinden alır. Buzlarla kaplıdır ve Güneş Sistemi’nde en düzgün yüzeye sahip olan cisimdir. Yüzeyinde su bulunma ihtimali vardır. Çapı 3126 km Jüpiter’in çevresinde dönüş süresi 18 gündür. Jüpiter’e uzaklığı 670 bin km’dir.
Ganimed: Galileo tarafından bulunan dört uydudan bir diğeri olan Ganimed adını Yunan mitolojisinde Zeus tarafından tanrılara saki olmak üzere kaçırılan Truvalı bir gençten alır. Güneş Sistemi’ndeki gezegenlerin uyduları arasındaki en büyük uydudur hatta Plüton ve Merkür’den büyüktür. Çapı 5276 km Jüpiter’in çevresinde dönüş süresi 72 gündür. Jüpiter’e uzaklığı 107 milyon km’dir.
Kallisto: 1610 yılında Galileo tarafından bulunan dört uydudan bir diğeridir. Adını Zeus’un aşık olup sonradan ayıya çevirdiği bir nemften alır. Çapı 4800 km Jüpiter’in çevresinde dönüş süresi 167 gündür. Jüpiter’e uzaklığı 188 milyon km’dir.
Metis: Adını Zeus’un ilk karısı olan devden alır. 1979’da Voyager 1 tarafından keşfedildi. Çapı 40 km’dir. Adrastea ile hemen hemen birlikte hareket eder. Jüpiter’in çevresini 71 saatte döner ve bu hız Jüpiter’in kendi çevresinde dönüş hızından fazla olduğu için Jüpiter’den gözlenirse batıdan doğup doğudan batar. Jüpiter’e uzaklığı 128 bin km’dir.
Adrastea: Adını Yunan mitolojisinde Zeus’un ödüllerin ve cezaların dağıtıcısı olan kızından alır. 1979’da Voyager 1 tarafından keşfedildi. Ebadı 26 km X 16 km’dir. Metis ile hemen hemen birlikte hareket eder. Jüpiter’in çevresini 71 saatte döner ve bu hız Jüpiter’in kendi çevresinde dönüş hızından fazla olduğu için Jüpiter’den gözlenirse batıdan doğup doğudan batar. Jüpiter’e uzaklığı 129 bin km’dir.
Amaltea: Adını Zeus’a bebekken bakan nemften alır. 1892’de Edward Emerson Barnard tarafından keşfedildi. Fotoğrafla değil de gözlemle keşfedilen son uydudur. Ebadı 262 km x 134 km’dir. Jüpiter’in çevresini 12 saatte döner. Jüpiter’e uzaklığı 181 bin km’dir.
Tebe: Adını Yunan mitolojisindeki bir başka nemften alır. 1979’da Voyager 1 tarafından keşfedildi. Çapı 100 km’dir. Jüpiter’in çevresini 162 saatte döner. Jüpiter’e uzaklığı 222 bin km’dir.
Leda: Adını Yunan mitolojisindeki Truvalı Helen’in annesi olan Sparta kraliçesinden alır. 1974’te C. Kowal tarafından keşfedildi. Çapı 10 km’dir. Jüpiter’in çevresini 239 günde döner. Leda’nın Himalya Lisitea ve Elara ile birlikte bir asteroidin parçalanması sonucu oluştuğu düşünülmektedir. Jüpiter’e uzaklığı 11 milyon km’dir.
Himalya: Adını Yunan mitolojisinde Zeus’un üç çocuğunun annesi olan bir nemften alır. 1904’te C. Perrine tarafından keşfedildi. Çapı 170 km’dir. Jüpiter’in çevresini 251 günde döner. Jüpiter’e uzaklığı 115 milyon km’dir.
Lisitea: Adını Yunan mitolojisindeki Okeanus’un bir kızından alır. 1938’de S. Nicholson tarafından keşfedildi. Çapı 24 km’dir. Jüpiter’in çevresini 259 saatte döner. Jüpiter’e uzaklığı 117 milyon km’dir.
Elara: Adını Zeus’un çocuğu olan dev Tityus’un annesinden alır. 1904’te C. Perrine tarafından keşfedildi. Çapı 80 km’dir. Jüpiter’in çevresini 260 günde döner. Jüpiter’e uzaklığı 117 milyon km’dir.
Ananke: Yunan mitolojisinde Adrastea’nın annesidir. 1951’de S. Nicholson tarafından keşfedildi. Çapı 20 km’dir. Jüpiter’in çevresini 631 günde döner. Jüpiter’e uzaklığı 212 milyon km’dir. Ananke’nin Karme Pasife ve Sinope ile birlikte bir asteroidin parçalanması sonucu oluştuğu düşünülmektedir. Bütün bu uyduların dönüş yönü Jüpiter’in kendi çevresindeki dönüş yönünün tersidir. Yine bu uyduların yörüngeleri 150 derece eğiktir.
Karme: Yunan mitolojisinde Zeus’un karılarından bir diğeridir. 1938’de S. Nicholson tarafından keşfedildi. Çapı 30 km’dir. Jüpiter’in çevresini 692 günde döner. Jüpiter’e uzaklığı 226 milyon km’dir.
Pasife: Yunan mitolojisinde Minator’un annesidir. 1908’de P. Melotte tarafından keşfedildi. Çapı 36 km’dir. Jüpiter’in çevresini 735 günde döner. Jüpiter’e uzaklığı 235 milyon km’dir.
Sinope: Yunan mitolojisinde Zeus’un aşık olduğu bir diğer kadındır. 1914’de S. Nicholson tarafından keşfedildi. Çapı 28 km’dir. Jüpiter’in çevresini 758 günde döner. Jüpiter’e uzaklığı 237 milyon km’dir.
