News
News
Johan Karremans ve meslektaşlarının Hollanda’da yaptıkları araştırma, karşı cinsiyetle kurulan etkileşimin bilişsel fonksiyonlarda geçici bir düşüşe neden olduğunu ortaya çıkardı. Yapılan iki çalışmada, katılımcılar ya aynı ya da karşı cinsten bir kişiyle etkileşime girdi (aynı ortamda vakit geçirdi). Ve hem bunun öncesinde hem de sonrasında kendilerinden bilişsel bir görevi (cognitive task) tamamlamaları istendi.
İlk çalışmada 40 erkek katılımcı, aynı cinsiyete nazaran karşı cinsiyetle olan etkileşimleri sonucunda bilişsel görevlerinde (işler belleğin-working memory- sürekli güncelleşmesini gerektirir) daha kötü bir performans gösterdiler. İlginç olan şu ki bu etki, katılımcının bekar ya da romantik ilişkiye sahip olmasından bağımsızdı. Ayrıca katılımcı, karşı cinsten daha çok etkilendiğinde bu etkinin gücü de aynı doğrultuda artıyordu.
İkinci çalışmada, araştırmacılar etkileşimler için bir grup (ilk çalısmadaki gibi) kullanmadı. Onun yerine birbiriyle etkileşimi olan 53 erkek ve 58 kadından oluşan üniversite öğrencileri katılımcı olarak belirlendi. Erkekler bu kez de görev-değiştirme (task-switching) ve ketleme (inhibition) gerektiren daha yüksek bilişsel görevlerin performanslarında azalma gösterdiler. Bununla beraber erkekler, aynı cinsiyetle etkileşime göre karma cinsiyetle olan etkileşimlerinde daha yüksek seviyede izlenim idaresi (impression management) gösterdiler (insanları etkilemek için gösterilen bilinçli/bilinçsiz çaba).
Şunu da eklemek gerekir ki; kadınların ancak karşı taraf üzerinde etki bırakmak istediklerinde, karma cinsiyet etkileşimlerinden sonra bilişsel performanslarında azalma gözlendi.
Tüm bu sonuçlar, karma etkileşimlerde bir faktörün bilişsel fonksiyonları azaltan etkiye sahip olduğunu öne sürmekte. Fakat asıl merak konusu bu etkiye neden olan şeyin ne olduğu.
Araştırmacılar bu etkinin belki de karşı cinse olan öz-sunum (self-presentation) endişeleri nedeniyle gerçekleşebileceğini öne sürüyor. Çünkü izlenim idaresi kolay birşey değildir (sürekli kontrol etme ve buna uygun davranma için dikkatli bilişsel kontrol gerektirir). Çok efor gerektirip, bilişsellik isteyebilir. Böylece bireyin bilişsel kaynakları tükenir ve etkileşim sonucu bilişsel performansında azalma olabilir.
Bu etkinin kadınlara kıyasla neden erkekler için daha çok vurgulandığına gelince, uzmanlar şunu söylüyor: “Eşleşme-oyunu (mating-game) bakımından, erkekler kadınlara göre karşı cins etkileşimlerini daha fazla dikkate alırlar. ” ve bu sebeple, “karşı cins üzerinde etki bırakmak için daha çok efor sarfederler.”
Araştırmacılar alternatif bir açıklama daha sundular; geleneksel cinsiyet rolleri, erkeklerin karşı cinsle olan ilişkilerinde teşebbüsü başlatan olması gerektiğini vurguluyor. Bu nedenle erkekler bu beklentiler doğrultusunda daha fazla bilişsel kaynak kullanıyor olabilir.
Kaynak: Journal of Experimental Social Psychology
