Av. AYŞENUR ATICI
KARŞILIKSIZ ÇEK DÜZENLEME
Çek Nedir?
Ekonomik ve ticari hayatımızın vazgeçilmezlerinden biri olan çek, ödeme aracıdır. Çek görüldüğünde ödenir. Vade yoktur. Ancak Çek Kanunu’ndaki son düzenlemelere göre artık çekin vadeli olabileceğini de kabul ettik. Çekte asıl olan çekin muhattap bankaya ibraz süreleridir. Bu ibraz süreleri:
-Çekin üzerindeki muhattap banka şubesi ile keşide yeri (düzenleme)
aynı ise
10 gün,
-Çekin üzerindeki muhattap banka şubesi ile keşide yeri (düzenleme)
farklı ise
1 aydır.
Bu süreler çekin bankaya ibraz(verilme) süreleridir. Çekte ibraz süresi çekin düzenlendiği tarihten itibaren başlar. Bu süreler içerisinde muhattap bankaya çekin ibraz edilmesi gerekir. Bu süre içerisinde keşideci (çeki düzenleyen) çekten rücu edebilir. (Ödemeden cayabilir.) Eğer keşideci bu süre içerisinde caymamışsa muhattap bankaya çek ibraz edildiğinde banka yine ödeme
yapılabilmektedir. Fakat bankanın bu konuda bir zorunluluğu yoktur. Ayrıca ibraz sürenizin son günü bir tatil gününe denk geldiyse son gün ilk iş gününe kadar uzayacaktır. Örneğin 10. Gün cumartesi veya pazara denk geldiyse süre ilk iş günü olan pazartesi günü mesai saatinin bitimine kadar uzayacaktır.
Çekle İlgili Bazı Hatırlatmalar:
1 Ocak 2018 tarihi itibariyle çekin ödenmesi için vade tarihini beklemenize gerek yok. Vadeden önce bankaya gidip çekin ödenmesini isteyebilirsiniz. Vadeden önce gittiğinizde size o gün çek hesabının bir karşılığı olmadığı ve vade tarihinde tekrar gelmeniz gerektiği söylendiyse o an hesapta belirtilen miktar bulunmayabilir, hemen çek karşılıksız deyip paniğe kapılmayın, sakin olun. Vade tarihinde çeki bankaya tekrar ibraz edin. Şimdilik vadesine kadar beklemeniz şart.
Çeki vadesinde yani yukarıda belirttiğimiz kanuni ibraz süresi içerisinde bankaya verdiniz. Çek hesabında belirtilen meblağ var ise banka sizden T.C kimlik numaranız veya varsa Vergi Kimlik Numaranızı isteyip size ödemeyi yapacaktır.
Eğer çek ibraz süresi içerisinde tamamen veya kısmen karşılıksız çıkarsa, banka çekin arkasına ‘’karşılıksızdır’’ ibaresini ekler ve sebebini yazar. Bu ileride kanuni haklarınızı kullanmanız için size yararlı olacaktır.
Çekim Karşılıksız Çıktı, Şimdi Ben Ne Yapacağım?
Çekin karşılıksız olduğunu öğrendiğiniz tarihten itibaren 3 ay veya
herhalde fiilin işlendiği tarihten itibaren 1 yıl içerisinde;
1- Çekin tahsil için bankaya ibraz edildiği,
2- Çek hesabının açıldığı banka şubesi,
3-Hesap sahibinin yahut
4-Şikayetçinin yani sizin yerleşim yeri icra ceza mahkemesinden herhangi birine ‘’karşılıksız çek ‘’ davası açmanız gerekir.
Önceden savcılığa şikayetle başlayan bu işlemler 6728 Sayılı Kanun’un 63. Maddesi ile 5941 Sayılı Çek Kanunundaki bazı değişikliklerle 31.12.2017 tarihi itibariyle artık icra ceza mahkemesinin alanına girmektedir. Yani bu tarihten sonraki işlemleriniz için yukarıda belirttiğimiz yetkili mahkemelerden birine giderek davanızı açabileceksiniz.
‘’Peki 31.12.2017 tarihinden öncesine ait karşılıksız çekim varsa ne yapacağım?’’ diye soracak olursanız bu konuda uygulamada sıkıntılar olduğunu söyleyebilirim. Bazı icra ceza mahkemeleri hayır biz 31.12.2017 tarihi ve sonrası için görevli hale geliriz bu tarihten önceki karşılıksız çek iddiaları için savcılığa başvurulsun deyip davayı reddettiği kararlarda Yargıtay emsal kararlarıyla yerel mahkemenin (söze konu icra ceza mahkemesinin bu görevsizlik kararlarını) bozmuştur.
Karşılıksız çek keşide etme (düzenleme) fiilinin yaptırımı her bir çek yaprağı için 1500 güne kadar adli para cezasıdır. Yeni düzenleme ile, hükmedilen adli para cezası ödenmezse bu suç için ön ödeme, uzlaşma, hükmün açıklanmasının geri bırakılması veya erteleme gibi alternatif yaptırımlar uygulanmayacak, nakden ödenmeyen adli para cezası
hapis cezasına çevrilecektir!
Ödenecek adli para cezası, karşılıksız çıkan çek miktarı ve hesaplanacak faiz ile takip ve yargılama giderlerinden az olmayacaktır.
Dikkat edin, karşılıksız çek keşide etme eyleminden dolayı yapılacak duruşmayı alacaklının yada vekilinin takip etmemesi halinde alacaklının şikayet hakkını kaybedeceği düzenlenmiştir. Çünkü karşılıksız çek keşide etmek suçu şikayete bağlıdır.
Ayrıca yargılama devam ederken karşılıksız çek düzenleyen kişi hakkında ‘’çek hesabı açma ve çek düzenleme yasağı ‘’ konulabilecektir.
Bu bilgiler, güvenli elektronik imza ile imzalandıktan sonra UYAP aracılığıyla MERSİS ile Risk Merkezi’ne elektronik ortamda bildirilir. Risk Merkezi bu yasağına tabi olanları bankalara bildirir.
Yasak kararı, çek hesabı gerçek ya da tüzel kişi, bu tüzel kişi adına çek keşide edenler (düzenleyenler) ve karşılıksız çek sermaye şirketi adına düzenlenmişse ayrıca yönetim organı ve ticaret sicile tescil edilen yetkilileri hakkında da uygulanır. Hakkında çek hesabı açma ve çek düzenleme yasağı bulunan kişiler, yasaklılıkları süresince şirket yönetim yönetim kurulunda görev alamazlar.
Eğer karşılıksız çekle ilgili olarak yapılan yargılama neticesinde davanız bir şekilde reddedilirse yasağın konuluş usulüne göre yasak bu kişi üzerinden kaldırılır.
Yine hatırlatmak gerekir ki davanız herhangi sebeple reddedilirse
İstinaf kanun yoluna başvurma hakkınız vardır.
Karşılıksız keşide etme suçuna mahkumiyet halinde cezanın infaz edilmesinden (tamamlanmasından)
3 yıl sonra ve herhalde
10 yıl içerisinde ‘’çek hesabı açma ve çek düzenleme yasağının’’ kaldırılmasının talep edilmesi gerekir. 16/03/2018
NOT: Soru, istek ve önerilerinizi
aysnr.atc@outlook.com hesabı üzerinden yöneltebilirsiniz.
Sevgiyle kalın…
AV. AYŞENUR ATICI