İBRAHİM FAİK BAYAV
Enfal Suresi
''yes'elüneke ani'l-enfal'' ifadesiyle başlıyor. Yani, sana enfalden soruyorlar.
Kimler soruyorlar?.. Niçin soruyorlar?..
Cevap: 'Enfal' adı verilen, gelmiş, getirilmiş ya da oluşmuş para veya mal birikimi var. Bu birikimden Müslüman toplum bireyleri kendilerine hisse istiyorlar. Hisse isteği düzensiz olduğundan müslüman fertler arasında tartışma oluşturuyor. Lakin aklı başında olanlar, yönetici konumundaki Hz. Muhammed'e enfalden kime ne kadar hisse düşeceğini soruyorlar. O zaman kesin hüküm geliyor ve oluşan birikimin Allah için ve O'nun Resülü için olduğu belirtiliyor. Yani, enfalde müslüman toplum bireylerinin hiç birine hisse yok.
Enfalden toplum bireylerine hisse olmadığını belirten kelime şu:
''El enfal, lillahi ve resülihi''. اَلْاَنْفالُ لِلّهِ وَ رَسولِهِ
Bu cevap, enfalden hisse isteyen müslüman kimseleri tatmin etmiş miydi?..
''Fetteku Allahe...'', ''ve atıu Allahe ve resülehü'' uyarısını aldıklarına göre, tatmin olmuşlardır.
''Fetteku Allahe...'' فَاتَّقوا اَللّهَ kelimesi, bir hüküm bildirildiğinde, hükmü bildiren Allah'a güvenin, gelen hükmün aksini yapmaktan kaçının, demektir.
''Ve atıu Allahe ve resulehu'' وَرَسولَهُ وَاطيعُوا اَللّهَ kelimesi ise hükmün uygulanmasında hükmü bildirene itaati şart koşar.
Bu hüküm ayeti, yaşadığımız zamanda okunduğunda şu sorulabilir: Enfalin bir kısmı, Hz. Muhammed'in mülkü mü olacak? Allah için olan enfal Allah'ın ne işine yarayacak?
Soru ilginç geldi değil mi?.. Cevabı bulmaya çalışalım:
Sure'nin devam eden ayetlerinde müslümanların muarızlarla karşılaşmasından ve mukateleden bahsedildiğinden, meal ve tefsirler 'enfal' terimini ''savaş ganimeti'' şeklinde Türkçeye çevirmişler. Çevirmişler ama 'ganimet' sözcüğü de Türkçe değil; Türkçeleşmiş. Türkçeleşen 'ganimet' sözcüğünün anlamı Türk Dil Kurumunca şu şekilde belirtiliyor:
a) Savaşta düşmandan zorla ele geçirilen mal. (D. Mehmet Doğan, askerin kılıç hakkı olarak düşmandan ele geçirdiği mal, para veya esir, diyor)
b) Bir rastlantı sonucu ele geçen kazanç veya imkan. (D. Mehmet Doğan, 'Mecaz' demiş; 'ganimet' sözcüğünün anlamını, hesapta olmayan kazanç. Tesadüfen elde edilen şey, olarak belirtmiş) .
c) Yağma sonrasında elde kalan mal. Çalıntı.
Ayetteki 'enfal' اَلْاَنْفالُ teriminin o zaman için anlamı 'a' şıkkı olabilir. Çünkü Mekke zalimlerinin öldürmek istediği insanların, direnmek ve karşı koymak için paraya ve mala ihtiyaçları vardı. Zalimlere baskın geldiklerinde her şeylerini ganimet olarak almışlardır.
Yaşadığımız yüzyıldaki savaşlarda mal, para ve esir 'a' şıkkına göre ganimet olarak elde edilmiyor. Savaş olduğunda mal, para, bina, araç ve can, atılan bombalarla imha ediliyor. Esirler kurşuna dizilip ortadan kaldırılıyor.
Yaşadığımız bu zamanda, İslamlaşan toplumda 'enfal' teriminin karşılığı TDK'nın 'c' şıkkındaki 'ganimet' olarak kabul edilemez.
'Müslüman' bilinen toplumlar, 'enfal' terimini TDK'nın 'c' şıkkındaki ganimet olarak kabul ederse, Kur'an ayetiyle gelen mesajı tahrif etmiş olurlar. O zaman barbarlık ve vahşilik meslek edinilir; o toplumda ya da o ülkede huzur kalmaz.
'Ganimet' teriminin karşılığı Türk Dil Kurumunca belirtilen 'b' şıkkı olabilir. Bir rastlantı sonucu ele geçen kazanç veya imkan 'ganimet' olarak anılabilir. Mesela; bayındırlık faaliyeti ortamında topraktan çıkan tarihi eserler... Mesela; kazı sonucu ortaya çıkan altın, gümüş, kömür benzeri madenler... Devlet sınırları içinde tespit edilen petrol ve gaz rezervleri...
Hz. Muhammed, ayette Allah'ın resülü olarak belirtiliyorsa da, O, Medine'de kurulma aşamasındaki İslam devletinin reisi ve yöneticisi idi. Ayette, sorulan soruya ''El enfal Allah'ın resülü içindir'' cevap ifadesi, enfalin yani birikimin, belli bir miktarının Hz. Muhammed'in şahsına değil, O'nun görevlendirdiği elemanların ihtiyacına ayrıldığını belirtir. ''Allah içindir'' ifadesi ise, enfalin diğer kısmının, toplumun ya da ülkenin gelişmesine, insanların eğitilmesine, zirai ve ticari faaliyetlerin düzeltilmesine kullanılacağı anlamını verir.
''Allah içindir'' ifadesindeki mesajı zamanımıza uyarlamak istersek, enfal adı altındaki birikimin, sınai kalkınmaya, teknolok ilerlemeye, bayındırlık ve altyapı hizmetlerine kullanılacağı anlaşılmış olur. İcra devlete hakim yönetimce yapılacaktır.
Allah için olan enfal (yani, TDK'nın 'b' şıkkı anlamındaki ganimet), devletin haricindeki özel ve tüzel kişilerin sahiplenmesine imkan vermez.