Boğaların bakımı ve beslenmesi

Sağlıklı ve verimli yavrular elde etmek için üstün vasıflı, üstün verimli boğalara ihtiyaç vardır. Damızlıkta kullanılacak hayvanlar buzağı döneminden itibaren çok iyi bakıma alınırlar. Bunlar özel olarak beslenirler. Bu bölümde boğaların buzağı döneminden boğalık dönemine kadar nasıl besleneceği anlatılıyor. İyi bir besleme için yem reçeteleri veriliyor. BOĞA BESLEMEDE ÜÇ DÖNEM Boğalar ergin hala gelinceye kadar geçirdikleri üç dönemde farklı şekilde beslenirler. Bu dönemler şunlardır: 1. BUZAĞI DÖNEMİ 2. GELİŞME DÖNEMİ 3. BOĞALIK DÖNEMİ Her döneme ait besleme biçimleri ve yem reçeteleri aşağıda yer almaktadır: 1.BUZAĞI DÖNEMİNDE BESLEME Daha önceki bölümlerde buzağıların nasıl besleneceği anlatılmıştır. Damızlık olsun olmasın, doğumdan sonraki ilk haftada bütün buzağıların beslenmesi aynıdır. Buzağılar bu dönemde ağız sütü ile beslenir. Ağız sütünün çok önemli bir besin maddesi olduğunu burada bir kez daha söyleyelim. İlk hafta buzağıların bakımı: Birinci hafta başında Montafon ve Holştayn buzağılara 3 - 4 kg/gün; Jersey buzağılara 1,5-2 kg/gün süt verilir. Hafta sonuna doğru verilen süt miktarı artırılır. Montafon ve Holştayn buzağılara 4-5 kg/gün, Jersey buzağılara 2-3 kg/gün süt verilir. Başka bir ifadeyle, daha öncede bahsettiğimiz gibi buzağının canlı ağırlığının onda biri kadar süt içireceğiz. İkinci hafta boğa adaylarının seçimi: İkinci haftada boğa olacak buzağılar seçilir. Seçimin nasıl yapılacağı damızlık seçimi bölümünde verilmişti. Bunlar özel bakım ve beslemeye alınırlar. Süt ile besleme yanında, buzağılara başka yemler de yedirilir. Bunlar, kaliteli kaba yemler, kuru yonca, kuru ot ve kesif yem (konsantre yem - fabrika yemi) gibi yemlerdir. Buzağılara verilecek kesif yemlerin özel buzağı yemi olması gerekir. İstenirse, aşağıdaki reçetelere uygun olarak buzağı kesif yemleri de hazırlanabilir: 1. REÇETE YEMLER MİKTARLAR Keten tohumu küspesi 20 kısım Soya Küspesi 15 kısım Ayçiçeği küspesi 10 kısım Yulaf ezmesi 25 kısım İnce kepek (Razmol) 18 kısım İnce arpa kırması 10 kısım Ticari mineral ve vitamin karması 2 kısım   2. REÇETE YEMLER MİKTARLAR Keten tohumu küspesi 15 kısım Ayçiçeği küspesi 25 kısım Malt unu 5 kısım İnce kepek (Razmol) 18 kısım Arpa Unu 15 kısım Yulaf ezmesi 20 kısım Ticari mineral ve vitamin karması 2 kısım   3. REÇETE YEMLER MİKTARLAR Keten tohumu küspesi 10 kısım Ayçiçeği küspesi 15 kısım Niş.koz.artığı - mısırözü küspesi 10 kısım Malt unu 5 kısım Yulaf ezmesi 30 kısım Arpa ezmesi 10 kısım İnce kepek (razmol) 18 kısım Ticari mineral ve vitamin karması 2 kısım   4. REÇETE YEMLER MİKTARLAR Soya küspesi 15 kısım Ayçiçeği küspesi 15 kısım Mısırözü küspesi 10 kısım Malt unu 5 kısım Yulaf ezmesi 30 kısım Arpa ezmesi 10 kısım İnce kepek (razmol) 13 kısım Ticari mineral ve vitamin karması 2 kısım NE KADAR ? Bu yemleri içeren reçetelerin herhangi birinden Holştayn ve Montafon buzağılara ikinci hafta boyunca günde 100 gram yedirilir. Sonra her hafta 100 gram daha artırılarak verilir: Üçüncü haftada günde 200 gram, dördüncü haftada 300 gram, beşinci haftada 400 gram, altıncı haftada 500 gram, yedinci haftada 600 gram, sekizinci haftada 700 gram, dokuzuncu haftada 1 kg kesif yem yedirilir. ARTIŞA DEVAM Bundan sonra boğa adayı buzağılara 4 aylık oluncaya kadar yemleri haftada 200 gramlık artışlarla verilir. Yani onuncu haftada günlük yem miktarı 1200 grama çıkarılır. On birinci haftada 1400 gram, on ikinci haftada 1600 gram, on üçüncü haftada 1700 gram, on dördüncü haftada 1800 gram, on beşinci ve on altıncı haftalarda günde 2 kilogram yem yedirilir. SİZE KOLAYLIK OLSUN: Bu söylediklerimizi bir cetvel haline getirerek yeniden yazarsak daha kolay okunur ve anlaşılır. Holştayn ve Montafon damızlık erkek buzağılar için günlük süt ve yem tüketimi miktarları; Yaş (Hafta) Tam Yağlı Süt (Kg) Yavan Süt (Kg) İyi Kaliteli Kuru Ot (g) Buzağı Konsantre Yemi (g) 2 5 - - 100 3 5.5 - - 200 4 6 - 150 300 5 7 - 200 400 6 8 - 250 500 7 9 1 300 600 8 8 2 400 700 9 7 3 500 1000 10 6 4 600 1200 11 5 5 700 1400 12 4 6 800 1600 13 3 7 900 1700 14 2 8 1000 1800 15 1 9 1000 2000 16 - 9 1000 2000   JERSEYLERE GELİNCE Jersey ırkı buzağılar daha ufak yapılıdırlar. Bunların süt ve yem tüketimi daha azdır. 2. haftada günde 50 gram yem tüketebilirler. Üçüncü haftadan, üç aylık döneme kadar yemleri haftada 100'er gram artırılarak verilir. Yani üçüncü haftada 100 gram, dördüncü haftada 200 gram, beşinci haftada 300 gram, altıncı haftada 400 gram, yedinci haftada 500 gram, sekizinci haftada 600 gram, dokuzuncu haftada 700 gram, onuncu haftada 800 gram, on birinci haftada 800 gram ve on ikinci haftada 1 kg yem yedirilir. HAFTADA 200 GRAM Bu dönemden sonra dördüncü aya kadar haftada 200 er gramlık artışlarla yem verilir. Yani on ikinci haftada 1000 gram, on üçüncü haftada 1200 gram, on dördüncü haftada 1400 gram, on beşinci ve on altıncı haftalarda 1600 gram yem yedirilir. BİR KOLAYLIK DAHA: Kolay okunması ve anlaşılabilmesi için bu söylediklerimizi de bir cetvel haline getirebiliriz. Jersey damızlık erkek buzağılar için günlük süt ve yem tüketimi miktarları; Yaş (Hafta) Tam Yağlı Süt (Kg) Yavan Süt (Kg) İyi Kaliteli Kuru Ot (g) Buzağı Konsantre Yemi (g) 2 4 - - 50 3 5 - 500 100 4 6 - 100 200 5 6 - 150 300 6 6 - 200 400 7 5 1 250 500 8 4 2 250 600 9 3 3 300 700 10 2 4 400 800 11 1 5 450 900 12 - 6 500 1000 13 - 6 600 1200 14 - 6 700 1400 15 - 6 800 1600 16 - 6 900 1600 Jersey buzağılara da serbestçe tüketebilecekleri şekilde kaliteli kuru ot, yonca veya korunga verilmelidir. ÇÜRÜMÜŞ OT YARAMAZ Hayvanlarınıza çürümüş ot vermeyin. Sindirim yollarını hasta edersiniz. Onun için, otlarınızı yağmur altında bırakmayın, ıslatmayın, çürümesin! 2.GELİŞME DÖNEMİNDE BESLEME Beslemede gelişme dönemi çok önemlidir. Buzağılar 4 aylık olduktan sonra da özel olarak beslenmeye devam edilmelidir. Verilen kuru ot, çeşitli otlardan oluşmalıdır. Yonca ve korunga ihmal edilmemelidir. Yedirilen otlar uygun biçim zamanında biçilmeli ve sarartılmadan kurutularak depolanmalıdır. Boğa adaylarına kışın ve baharda havuç da verilmelidir. İstenirse gelişme dönemi için özel yemler hazırlanabilir. Bu yemlere kan unu, balık unu gibi maddeler de katılır. Boğa adaylarına gelişme döneminde verilebilecek kesif yem örnekleri aşağıdadır. 1.REÇETE YEMLER MİKTARLAR Yulaf Kırması 40 kısım Soya Küspesi 15 kısım 1. Kalite pamuk tohumu küspesi 10 kısım 1. kalite ayçiçeği küspesi 10 kısım Keten tohumu küspesi 10 kısım Buğday kepeği 8 kısım Taze Kan unu 2 kısım Ticari mineral karma 2 kısım İyi kalite balık unu 3 kısım   2.REÇETE YEMLER MİKTARLAR Yulaf Kırması 45 kısım Soya Küspesi 15 kısım 1. Kalite pamuk tohumu küspesi 15 kısım 1. kalite ayçiçeği küspesi 10 kısım Bakla Kırması 8 kısım Taze Kan unu 2 kısım Ticari mineral karma 2 kısım İyi kalite balık unu 3 kısım   3.BOĞALIK DÖNEMİNDE BESLEME Boğalar, içerisinde zengin besin maddeleri olan yemlerle beslenmelidir. Yemlerin taze, temiz ve kaliteli olması gerekir. Boğalar, gelişme dönemindeki yemlerle beslenmeye devam edilebilir. Yani 1. reçete veya 2. reçete ile hazırlanan yemler yedirilebilir. Ancak aşım durumuna göre, hayvanın ihtiyaç duyacağı miktarda protein ve enerji ihtiyacını karşılamak amacıyla, günde 4-6 yumurta, 1-2 kilogram kuru üzüm ilave olarak vermelidir. Ayrıca sperma verimini artırmak ve kaliteli sperma almak amacıyla zaman zaman havuç vermek de uygundur. Zira havuç boğaların ihtiyaç duydukları vitamin bakımından oldukça zengindir. Kış aylarında boğanın vücut ağırlığına göre aşağıdaki yemlerin günlük iki öğünde verilmesi uygundur. 700 Kg Canlı Ağırlık İçin MİKTARLAR Çeşitli türlerde iyi kalite kuru ot 3 kg Yonca otu 3 kg Havuç 3 kg Konsantre yem 3 kg     900 Kg Canlı Ağırlık İçin MİKTARLAR Çeşitli türlerde iyi kalite kuru ot 3 kg Yonca otu 4 kg Havuç 3 kg Konsantre yem 3,5 kg   1100 Kg Canlı Ağırlık İçin MİKTARLAR Çeşitli türlerde iyi kalite kuru ot 4 kg Yonca otu 5 kg Havuç 3 kg Konsantre yem 4 kg