Av. AYŞENUR ATICI
Aile Konutu Şerhi
AİLE KONUTU ŞERHİ NEDİR?
Aile konutu, eşlerin evlilik birliğinin devamı süresince birlikte bir şeyler paylaştığı, acı tatlı günlerini geçirdiği bir nevi aile hayatının merkezi konumunda olan ortak konutudur. Yeni Türk Medeni Kanunu ile hayatımıza giren bu kavram, manevi açıdan olduğu gibi maddi olarak da pek çok önem arz etmektedir.
Türk Medeni Kanunu’nun 194. Maddesi aile konutu ile ilgili yasal düzenlemeleri ve sınırlamaları belirtmektedir. Şöyle ki:
‘’Eşlerden biri, diğer eşin açık rızası bulunmadıkça, aile konutu ile ilgili kira sözleşmesini feshedemez, aile konutunu devredemez veya aile konutu üzerindeki hakları sınırlayamaz. Rızayı sağlayamayan veya haklı bir sebep olmadan kendisine rıza verilmeyen eş, hâkimin müdahalesini isteyebilir.
Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin verilmesini tapu müdürlüğünden isteyebilir.
Aile konutu eşlerden biri tarafından kira ile sağlanmışsa, sözleşmenin tarafı olmayan eş, kiralayana yapacağı bildirimle sözleşmenin tarafı hâline gelir ve bildirimde bulunan eş diğeri ile müteselsilen (birlikte) sorumlu olur.’’ denmektedir.
PEKİ BU ŞERHİ NEDEN KOYDURMALIYIM? BANA NE GİBİ KATKILARI VAR?
Genel olarak toplumumuzda ailenin oturmuş olduğu evin maliki kocadır veya ev koca tarafından kiralanmıştır. Belli bir süreden sonra evi kiralayan veya ev sahibi olan koca boşanmak isteyip de kadın boşanmama konusunda ısrarcı olduğunda koca boşanmak istediği eşini zor durumda bırakmak için evi terk edip üzerine olan evi tapuya gidip bir üçüncü kişiye satıyor ve bu durumdan haberi olmayan eş ve çocuklarını mağdur durumda bırakabiliyordu. Bu sebeple evin yeni maliki, kadın ve çocuklara ‘evden çıkın’ ihtarını yapıyor ve icra kanalıyla ev tahliye edilip çocuk ve kadın sokağa atılabiliyordu. Ya da ev kiralıksa bile evden ayrılan koca kira borcunu ödemiyor ve tüm borç kadın üzerine kalabiliyordu. Kira borcunu ödeyemeyen kadın ise icralık olup yine zor durumda kalabiliyordu.
İşte aile konutu şerhinin önemi tam da burada ortaya çıkıyor.
Evin maliki veya kiracı sıfatı olmayan eş evin kayıtlı olduğu tapuya aşağıda örnek üzerinden anlatacağım belgelerle gittiği zaman aile konutu şerhi koydurduğunda, evin sahibi olan veya kiracı görünen eş sizin açık rızanız olmadan evi satamaz, kirada iseniz kira sözleşmesini feshedemez, üzerine ipotek, rehin veya diğer sınırlı ayni haklar koyamaz. Bunları sizin haberiniz olmadan yapamaz. Bunun için sizin açık rızanızı alması gerekir.
Daha anlaşılabilir olması açısından durumu örnek üzerinden anlatalım.
Feriha ve Emir 7 yıllık evlidirler. Tapu maliki Emir’dir. Feriha ise bir gün Emir’in kendisine hiçbir şey söylemeden evi satmasından endişe etmektedir. Feriha oturdukları yerin muhtarlığından ailenin o evde oturduğuna dair ikametgah senedi veya nüfus müdürlüğünden nüfus kayıt örneği alır. Ayrıca yanına evlenme cüzdanını da alıp tapuya şu dilekçe ile başvurması gerekir:
Not: Lütfen dilekçenize ikametgah senedi veya nüfus kayıt örneğinizi eklemeyi unutmayın!
Aile Konutu Şerhi Dilekçesi (ÖRNEK)
…………. TAPU SİCİL MÜDÜRLÜĞÜ’NE
AİLE KONUTU ŞERHİ KOYDURMAK İSTEYEN:
ADRESİ:
KONU: Aile konutu şerhi konulması talebinden ibarettir.
AÇIKLAMALAR:
1. Tapuda,….. Mevkii ……Pafta ……Parsel’de kayıtlı bulunan taşınmaz eşim …………. adına kayıtlıdır. Söz konusu taşınmazı eşim ile birlikte yıllardır ortaklaşa yaptığımız tasarruflar ve çalışmalar neticesinde almış bulunmaktayız. Almış olduğumuz bu taşınmazda birlikte oturmaktayız. (evlilik öncesi alınan bu ev eşimindir de denilebilir.* illaki evlilik devam ederken evi birlikte edinmiş olmanız gerekmez! ) Aile konutu olarak özgülenmiştir.
2. Medeni Kanunun madde 194/3 “….Aile konutu olarak özgülenen taşınmaz malın maliki olmayan eş, tapu kütüğüne konutla ilgili gerekli şerhin konulmasını isteyebilir..” hükmü uyarınca taşınmaza aile konutu şerhi konulmasını istiyorum.
NETİCE VE TALEP : Yukarıda arz ve izah ettiğim nedenlerden dolayı Tapuda,….. Mevkii …Pafta …Parsel’de kayıtlı bulunan taşınmaz üzerine aile konutu şerhinin konulmasına karar verilmesini arz ve talep ederim. Saygılarımla.
Ad Soyad
İmza
EKİ: Nüfus kayıt örneği
Örneği değiştirelim. Emir ailesiyle birlikte büyük bir evde kirada oturmaktadır. Ekonomik kriz nedeniyle mesken kiraları oldukça düşer. Ancak aile konutunun kirası yüksek bir bedel üzerinden devam etmektedir. Emir’in işleri de eskisi gibi iyi değildir. Emir oturdukları evi tahliye ederse daha iyi niteliklere sahip bir evi daha ucuza kiralayabileceğini düşünmektedir. Eğer Feriha aile konutu şerhi koydurursa Emir kira sözleşmesini Feriha’nın
açık rızası olmadan feshedemeyecektir.
Ancak Feriha, oturulan evin kira sözleşmesinin feshine izin vermez ise Emir mahkemeye müracaat ederek
haklı sebebin varlığını kanıtlayabilirse (örneğin kendisinin işlerinin iyi gitmediğini ve kira bedelinin de yüksek olduğu gibi…) hakim, aile konutunun kira sözleşmesinin feshine izin verebilir.
Dikkat edilmesi gereken bir diğer husus ise aile konutu şerhi etkisinin evlilik birliğinin devamı süresi ile sınırlı olmasıdır. Eğer boşanma davası sırasında bu şerh hakim tarafından kararlaştırılmış ise boşanmaya karar verilmesi durumunda, kararda boşanmanın kesinleşmesi ile birlikte aile konutu şerhinin de kaldırılması konusunda karar verilmesi gerekir.
EVLİLİK BİRLİĞİ DEVAM EDERKEN KİRACI VEYA EV SAHİBİ EŞ ÖLDÜĞÜNDE DİĞER EŞİN NE GİBİ BİR HAKKI VARDIR?
Sağ kalan eş, yaşantısını devam ettirebilmek için katılma alacağına mahsuben aile konutu üzerinde intifa (kullanma) hakkı veya oturma (sükna) hakkı verilmesini isteyebilir. Sağ kalan eşe aile konutu üzerinde intifa yani kullanma hakkı verilirse sağ kalan eş o evi kullanabilir, boş bırakabilir, kiraya dahi verebilir. Yok sadece oturma (sükna) hakkı verilirse sağ kalan eş o evde sadece kendisi oturabilir başkası oturamaz, kiraya veremez. Sağ kalan eş bu konutu başkasına miras bırakamaz. Yani bu hak sadece sağ kalan eşe oturma hakkı vermiş olur. Ya da sağ kalan eş veya ölen eşin mirasçılarının istemiyle ve haklı sebeplerin varlığı halinde sağ kalan eşe, aile konutu üzerinde intifa veya oturma hakkı yerine, mülkiyet hakkı verilebilir.
Saygılarımla..
aysnr.atc@outlook.com mail hesabından bana ulaşabilir, sorularınızı sorabilirsiniz. İyi günler efenim!
AV. AYŞENUR ATICI