İran Cumhurbaşkanı Reisi'yi taşıyan helikopterin düşmesinden sonra ülkenin liderinin yaşamını yitirdiği resmi olarak açıklandı. İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Dışişleri Bakanı Hüseyin Emirabdullahyan, helikopter kazasında hayatını kaybetti. Reisi'nin helikopteri, dün sisli havada dağlık araziden geçerken kaybolmuş, enkazı bugün erken saatlerde bulunmuştu. Reuters'a konuşan ve isminin açıklanmasını istemeyen üst düzey yetkili "Cumhurbaşkanı Reisi, dışişleri bakanı ve helikopterdeki tüm yolcular kazada öldü" dedi. Reisi'nin ölmeden önce çekilen son fotoğrafı yayınlandı.

İran'ın Mehr haber ajansı da Reisi ve yolcuların öldüğünü doğrulayarak, "İran Cumhurbaşkanı ve dışişleri bakanını taşıyan helikopterdeki tüm yolcuların şehit olduğunu" bildirdi.

İranlı bir başka yetkilinin verdiği bilgiye göre Reisi ve Emirabdullahyan'ı taşıyan helikopterin dünkü kazada tamamen yandı.

Kazanın sebebi hakkında bilgi verilmedi.

Reisi'nin ölümünün ardından İran anayasasına göre yürütme görevinin başına Cumhurbaşkanı Yardımcısı Muhammed Muhbir'in gelmesi beklenirken, 50 gün içinde de cumhurbaşkanlığı seçimlerinin yapılması öngörülüyor.

AZERBAYCAN'DAN DÖNÜYORDU

İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi ve Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev iki ülke sınırında bir araya gelerek ülkelerinin ortak projesi Kız Kalesi ve Hudaferin barajlarının açılışını yaptı. Reisi, burada yaptığı konuşmada, Aliyev'le yeniden bir araya gelmekten mutluluk duyduğunu söyledi. Reisi'nin helikopteri bu açılıştan dönerken kaza yaptı.
İranlılar, İran Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi'yi taşıyan helikopterin düşmesinin ardından, Irak'ın kutsal Necef kentindeki İmam Ali türbesinde onun için dua etti (Fotoğraf: Reuters).

ŞİMDİ NE OLACAK?

İran İslam Cumhuriyeti anayasasının 131. maddesine göre, cumhurbaşkanının görevi başında ölmesi halinde, tüm devlet meselelerinde son sözü söyleyen İran Dini Lideri Hamaney'in onayıyla cumhurbaşkanı birinci yardımcısı görevi devralacak. Cumhurbaşkanı birinci yardımcısı, meclis başkanı ve yargı başkanından oluşan bir konsey, en fazla 50 gün içinde yeni cumhurbaşkanı için bir seçim düzenlemek zorunda. Mevcut takvime göre ise, cumhurbaşkanlığı seçimlerinin 2025 yılında yapılması planlanıyor.

İRAN CUMHURBAŞKANI REİSİ KİMDİR?

Hukukçu din adamı kimliğiyle bilinen Cumhurbaşkanı İbrahim Reisi, 14 Aralık 1960'ta İran'ın Meşhed kentinde doğdu.
Reisi ölmeden önce Azerbaycan-İran sınırında İlham Aliyev ile bir araya gelmişti.
Reisi, 1979'daki devrimin ardından kariyerine 1981'de Kereç Savcısı olarak başladı. Görevinde hızla yükselen Reisi, kısa sürede henüz 25 yaşındayken Tahran Başsavcı Vekilliği makamına oturdu. Reisi, İran devrim lideri Humeyni'nin talimatıyla 1988'de hapisteki rejim muhaliflerinin idam kararını veren 4 kişilik komitede yer aldı. Humeyni'nin ölümü sonrası Ali Hamaney döneminde devlet makamlarında hızla yükselen Reisi, 1989-1994 yıllarında Tahran Başsavcılığı görevinde bulundu. 1994 yılında Devlet Denetleme Kurumu Başkanlığına atanan Reisi, 10 yıl boyunca bu görevde kaldı. Reisi, 2004'te Yargı Erki Başkanı Birinci Yardımcılığı görevine atandı. 2014 yılında İran Genel Başsavcılığına atanan Reisi, 2016'da yine Hamaney tarafından Meşhed kentindeki İmam Rıza Türbe ve Külliyesi Vakfı Başkanlığı'na getirildi. Ülkede 19 Mayıs 2017'de yapılan cumhurbaşkanlığı seçimlerinde de aday olan Reisi, o dönemdeki Cumhurbaşkanı Hasan Ruhani'ye karşı seçimleri kaybetti. Reisi, kendisinden önceki Yargı Erki Başkanı Ayetullah Amuli Sadık Laricani'nin Hamaney tarafından görevden alınarak Düzenin Maslahatını Teşhis Konseyi Başkanlığına atanmasının ardından Mart 2019'da boşalan Yargı Erki Başkanlığı'na getirildi. İran'da 18 Haziran 2021'de gerçekleştirilen seçimde Reisi, oyların yüzde 62'sini alarak açık ara farkla kazanıp ülkenin 8. Cumhurbaşkanı oldu. Reisi'nin cumhurbaşkanlığı döneminde özellikle komşularla ilişkilere öncelik veren dış politika izlendi. Bu dönemde Suudi Arabistan ile ilişkiler 7 yıl aradan sonra yeniden kuruldu.

HAMANEY'İN KOLTUĞUNA ADAYDI

Reisi, siyasi tutukluların idam edilmesinde ve 2009'daki sosyal çalkantıların bastırılmasında oynadığı iddia edilen rol nedeniyle Kasım 2019'da ABD tarafından yaptırım listesine alındı. İbrahim Reisi'nin ismi, Hamaney sonrasında ülke liderliği makamına oturması muhtemel adayların arasında bulunuyordu.

ABDULLAHİYAN KİMDİR?

Muhafazakar kimliğiyle tanınan Hüseyin Emir Abdullahiyan, 1964 yılında İran'ın Simnan eyaletine bağlı Damgan kentinde doğdu. 1991 yılında Tahran Üniversitesi Uluslararası İlişkiler Bölümü'nden mezun olan ve Farsça, Arapça ile İngilizce bilen Abdullahiyan, eski Cumhurbaşkanı Mahmud Ahmedinejad döneminde bir süre Bahreyn Büyükelçisi olarak görev yaptı. Daha sonra Ahmedinejad ve Hasan Ruhani dönemlerinde Arap ve Afrika İşlerinden Sorumlu Dışişleri Bakan Yardımcılığı yapan Abdullahiyan, 3 yıl yardımcılığını da yaptığı eski Dışişleri Bakanı Cevad Zarif sonrası Ağustos 2021'de Dışişleri Bakanı oldu. Abdullahiyan, Dışişleri Bakanlığı görevinden önce, son olarak Meclis Başkanı Muhammed Bakır Kalibaf'ın Uluslararası İlişkilerden Sorumlu Özel Yardımcılığı görevini yürütüyordu. Abdullahiyan'ın Dışişleri Bakanlığı döneminde, İran, Tahran ile Riyad arasında yaşanan gerginliğin ardından 7 yıl sonra Suudi Arabistan ile Mart 2023'te diplomatik ilişkilerin yeniden başlatılması ve büyükelçiliklerin karşılıklı olarak açılması konusunda anlaşma sağlandı.