Güncelleme Tarihi: Nisan 20, 2024 17:43

Matematik Terimleri

-A- A ile B nin Kartezyen Çarpımı: Birinci bileşeni A dan, ikinci bileşeni B den alınarak elde edilen ikililerin kümesidir A Kümesinden B nin Farkı: A kümesinin B kümesi ile ortak olmayan elemanlarından olu-şan kümedir A Kümesinden B ye Fonksiyon: A nın elemanlarından herbirini, B nin elemanlarına bir ve yalnız bir kez eşleyen bağıntıdır Açı: Başlangıç noktaları aynı olan iki ışının birleşim kümesidir Açık Önerme: İçinde bulunan bilinmeyene verilen değerlere göre doğru ya da yanlış önerme olan ifadelerdir Açıortay: Başlangıç noktası açının köşesi olan ve açının kenarlarıyla eş açılar oluşturan ı-şındır Açısal Bölge: Açı ile açının iç bölgesinin birleşim kümesidir Aksiyom: Doğru olduğu ispatsız kabul edilen matematiksel ifadedir Alan: Bir yüzey parçasının ölçüsüdür Bir yüzeyde birim yüzeyin kaç defa olduğunu göste-ren sayıdır Alt Küme: Bir kümenin elemanlarının sayısına göre birerli, ikişerli ya da daha fazla sayıdagruplarla oluşturduğu kümedir Boş küme her kümenin alt kümesidir Analitik Düzlem: Üzerine koordinat sistemi yerleştirilmiş düzlemdir Analitik Geometri: Noktaların koordinatlarının sayısal fonksiyonları aracılığıyla bir koordi-nat sisteminde gösterilen geometrik nesneleri inceleyen matematik koludur Apsis: Koordinat düzleminde bir noktayı gösteren sıralı ikilinin birinci terimidir (1,9) ikilisiyle gsterilen noktanın apsisi 1 dir Apsis Ekseni: Koordinat düzleminde yatay eksen, x eksenidir Ar: 100 metrekarelik arazi ölçü birimidir Arada Olma: Aynı doğru üzerinde farklı üç noktadan birisinin diğer ikisinin arasında olma-sıdır Aralarında Asal Sayılar: En büyük ortak bölenleri 1 olan sayma sayılarıdır 4 ile 15 aralarında asaldır Aritmetik: 1. Toplama, çıkarma, çarpma ve bölme gibi dört işlemin tanımına temel olan tamsayılar kümesinin özellikleri kurulu matematik koludur 2. Hesaplama ve varsayım kur-ma biçimidir Aritmetik Ortalama: Sonlu bir sayı kümesi elemanları toplamının, bu elemanların sayısına bölü-müyle ortaya çıkan sayıdır Asal Çarpanlara Ayırma: Bir sayma sayısı asal çarpanlarının çarpımı şeklinde yazma-dır 24 = 2 x 2 x 2 x 3 gibi Asal Sayı: 1 ve kendisinden başka böleni olmayan sayıdır Aykırı Doğrular: Aynı düzlemde olmayan ve kesişmeyen doğrulardır Ayrık Kümeler: Ortak elemenları olmayan kümelerdir Ayrık Olay: Meydana gelişi başka bir olaya bağlı olmayan olaydır Ayrıt: Bir cismin iki yüzeyinin arakesitidir -B- Bağıntı: Bir kartezyen çarpımın alt kümesidir Basit Kapalı Eğri: Düzlemde herhangi bir noktadan bir kez geçmek üzere, çizime başlanılan noktada biten eğridir Bileşik Önerme: Birden fazla basit önermeden oluşan önermedir Binom: Dereceleri ya da değişkenleri farklı iki terimden oluşan polinomdur Bire Bir Eşleme: İki kümenin elemanları arasında, bir elemana karşı yalnız bir eleman alınarak yapılan eşlemedir Bire Bir Fonksiyon: Tanım kümesinin her bir elemanını yine kendisine eşleyen fonksiyondurBirleşim İşlemi: Kümelerin tüm elemanlarından oluşan kümelerin bulunmasıdır Birleşim Kümesi: Kümelerin tüm elemanlarının oluşturduğu kümedir Boş Küme: Hiçbir elemanı olmayan kümedir Boyut: Uzunluk, genişlik ve yükseklikten herbiridir Bölen: Bir bölme işleminde bölünenin kaç eşit parçaya ayrıldığını gösteren sayıdır Bölüm: Bölme işleminde bölünen içinde bölenin kaç defa olduğunu gözteren sayıdır Bölünen: Bölme işleminde eşit kısımlara ayrılmak istenen sayıdır Bütünler Açılar: Ölçüleri toplamı 180° olan iki açıdır Büyük Çember: Küre yüzeyi ile kürenin merkezinden geçen düzlemin arakesitidir Büyük Daire: Küre cismi ile kürenin merkezinden geçen düzlemin arakesitidir.. -C- / Ç Cisim: Bir küme ve bu küme üzerinde tanımlanmış iki işlemin belli şartları taşımasıdır Çap: Çemberin merkezinden geçen kiriştir Çarpan: Bir çarpma işlemindeki sayılardan herbiridir Çarpanlara Ayırma: Bir sayma sayısını en aziki sayının çarpımı şeklinde yazmadırÖrnek: 48 = 6 x 8 Çarpım: Çarpma işleminin sonucudur Çelişki: Doğruluk değeri daima 0″ olan bileşik önermedir Çember: Düzlemde sabit bir noktadanaynı uzaklıkta bulunan noktaların kümesidir Çembersel Bölge: Çember ile çemberin iç bölgesinin birleşimidir Çıkan: Çıkarma işleminde, eksilenden ne kadar eksiltileceğini gösteren sayıdır Çift Gerektirme: Totoloji olan iki yönlü koşullu önermedir Çift Sayı: 2 ile tam bölünebilen sayıdır -D- Dar Açı: Ölçüsü 90° den küçük olan dar açıdır Dekametre: 10 metrelik uzunluk ölçü birimidir Dekar: 10 ar veya 1000 m2 lik arazi ölçü birimidir Denk Kümeler: Birebir eşlenebilen, eleman sayıları eşit olan kümelerdir Derece: Bir çemberin 1 / 360 lık yayını gören merkez açının ölçüsü 1 derecedir Dikdörtgen: Düzlemde üçü doğrusal olmayan A , B , C , D noktalarının birleşiminden elde edilen dörtgenin açıları dik ise , , , doğru parçalarının birleşim kümesidir Dikdörtgenler Prizması: Altı tane dikdörtgensel bölgenin birleşiminden oluşan kapalı bölgedir Dikdörtgensel Bölge: Dikdörtgen ile iç bölgesinin birleşim kümesidir Dikdörtgenler Prizması Cismi: Dikdörtgenler prizması ile içinin birleşimidir Dik Üçgen: Bir açısı dik olan üçgendir Doğal Sayı: N = {0,1,2,3,4,} kümesinin elemanlarıdır Doğru Açı: Ölçüsü 180° olan açıdır -E- Eksilen: Çıkarma işleminde azaltılması istenen sayıdır Eleman: Bir kümeyi oluşturan nesnelerden herbiridir En Büyük Ortak Bölen (EBOB) : İki veya daha çok sayma sayısını ortak olarak bölen sayma sayılarının en büyüğüdür En Küçük Ortak Kat (EKOK): İki veya daha çok sayma sayılarının ortak katlarının en küçüğü olan sayıdır Eş Üçgenler: Karşılıklı kenarlarının uzunlukları eşit ve karşılıklı açıların ölçüleri eşit olan üçgenlerdir Eşit Kümeler: Aynı elemanlardan oluşan kümelerdir Evrensel Küme: Üzerinde çalışılan konuyla ilgili olan tüm elemanları içeren kümedir Evrensel Niceleyici: ∀ ile gösterilir ve her ya da bütün diye okunur -F- F Fonksiyonunun Değer Kümesi: A dan B ye f fonksiyonu verildiğinde, B kümesidir F Fonksiyonunun Görüntü Kümesi: A dan B ye f fonksiyonu verildiğinde, f(A) kümesidir F Fonksiyonunun Tanım Kümesi: A dan B ye f fonksiyonu verildiğinde, A kümesidir Faiz: Bankaya yatırılan paranın belirli bir süre sonunda getirdiği kazançtır Fark: Çıkarma işleminin sonucudur Fonksiyon: Çıkış kümesinin her elemanına, en çok bir görüntü eşilk ettiren bağıntıdır -G- G Bileşke F Fonksiyonu: f : A > B ve g : B > C birer fonksiyon olmak üzere, A dan C ye (gof)(x) = g( f(x) ) kuralı ile belirlenen fonksiyondur Genişlik: Dikdörtgen veya dikdörtgenler prizmasında boyutlardan biridir Gerektirme: Totoloji olan şartlı önermedir Görüntü: Sayı ekseni üzerinde bir sayıya karşılık gelen noktadır Grup: Bir küme ve bunun üzerinde tanımlanan bir işlemin belli şartları taşımasıdır -H- Hacim: Kapalı uzay parçasının ölçüsüdür Bir uzay parçasında birim hacimin kaç defa olduğunu gösteren sayıdır Halka: Bir küme ve bu küme üzerinde tanımlanmış iki işlemin belli bazı şartları taşımasıdırHektar: 100 ar veya 10000 m² lik arazi ölçüsü birimidir Hektometre: 100 metrelik uzunluk ölçü birimidir Hipotez: p => q teoreminde p önermesidir Hüküm: p => q teoreminde q önermesidir -I- / İ Işın: Doğruda ayırma noktası ile bu noktanın bir yanında bulunan noktaların oluşturduğu kümedir İçine Fonksiyon: Örten olmayan fonksiyon. İhtimal: Bir olayın olabilme şansını belirten sayıdırOlasılık İki Kümenin Birleşimi: İki kümenin elemanlarından oluşan kümedir İki Kümenin Kesişimi: İki kümenin ortak olan elemanlarından oluşan kümedir İki Yönlü Koşullu Önerme: pq biçimindeki bileşik önermedir İkili: İki nesnenin oluşturduğu sıralı ikilidir İkili İşlem: Bir kümenin iki elemanından gene bu kümeye ait bir elemanın elde edilmesini sağlayan kuraldır İrrasyonel Sayı: Rasyonel olmayan sonsuza kadar devreden sayıdır Örnek: = 3,1415 İskonto: Bir malın satış fiyatı üzerinden yapılan indirimdir İspat: Bir teoremin hükmünün kesin olarak doğru olduğunun gösterilmesidir İşlem: A x A nın bir alt kümesinden A ya fonksiyondur -K- Kalan: Bölme işleminde bölünenden artan veya çıkarma işlemindeki farktır Kapalı Bölge: Basit bir kapalı eğri ile bu eğrinin iç bölgesinin birleşimidir Kapsama: Bir kümenin başka bir kümeyi içine almasıdır Kare: Bütün kenarları eş ve karşılıklı açıları dik olan dörtgendir Kental: 100 kglık ağırlık ölçü birimidir Kesen: Çemberi farklı iki noktada kesen doğrudur Kesir: Bütünün eş parçalarından bir veya birkaçını gösteren sayıdırÖrnek: 5/7 , 8/9 gibi Kesişen Doğrular: Yalnız bir ortak noktaları olan doğrulardır Kesişim İşlemi: Kümelerin ortak elemanlarının oluşturduğu kümenin bulunmasıdır Kesişim Kümesi: Kümelerin ortak elemanlarından oluşan kümelerdir Kiriş: Uç noktaları çember üzerinde olan doğru parçasıdır Kombinasyon: n, r doğal sayı ve r£n olmak üzere, n elemanlı bir A kümesinin r elamanlı her alt kümesine A kümesinin r li kombinasyonu ya da kombinezonu denir Komisyon: yapılan bir alışverişte, aracı olan kimseye yaptığı hizmet karşılığı ödenen para-dır Komşu Açılar: Birer kenarları ortak, diğer kenarları bu kenara göre farklı tarafta bulunan iki açıdır Komşu Bütünler Açılar: Ölçüleri toplamı 180° olan komşu açılardır Komşu Tümler Açılar: Ölçüleri toplamı 90° olan komşu açılardır Koni: Tabanı dairesel ya da elips biçiminde olan ve yukarı doğru gitgide daralarak sivrilen cisimdir Konik: Koni biçiminde olan Koordinat Düzlemi: Birbirini dik kesen, yönlendirilmiş iki doğrunun belirttiği düzlemdir Küçük Daire: Küre cismi ile kürenin merkezinden merkezinden geçmeyen düzlemin arake-sitidir.. Küçük Çember: Küre kapalı yüzeyi ile kürenin merkezinden geçen düzlemin arakesitidir Küp: Altı yüzü de karesel bölge olan prizmadır Küre: Uzayda, sabit bir noktaya eşit uzaklıkta bulunan noktaların kümesidir Kürenin İçi: Küre merkezine uzaklıkları kürenin yarıçapından küçük olan noktaların kümesidir -M- Matematik Sistem: Bir küme ve bu küme üzerinde tanımlanmış bir veya daha çok işlemden oluşan sistemdir Modüler Aritmetik: m>1 ve m doğal sayılar kümesinin bir elemanı olarak, tamsayıların m ile bölümünden kalan sınıfları ile yapılan aritmetiktir Mutlak Değer: x reel sayılar kümesinin bir elemanı olarak, sayı doğrusunda x e karşılık gelen noktanın başlangıç noktasına uzaklığı, x in mutlak değeridir x olarak gösterilir -N- Nesne: Kişi ya da Kimse ile anlatılan varlıkların dışında kalan ağırlığı, kütlesi olan her türlü varlıklardır Nicelik: Bir şeyin sayılabilen, ölçülebilen, azalıp çoğalabilen özelliği yani miktarıdır Nitelik: Bir şeyin nasıl olduğunu belirten, onu başka şeylerden ayıran özelliktir Nokta: İki doğrunun kesiştiği yerde bulunan çok küçük boyutlu uzay öğesidir -O- Olasılık: Bir olayın olabilme şansını gösteren sayıdır Olmayana Ergi Metodu: Bir teoremde hükmün değilini doğru varsayıp hipotezin değilini elde ederek yapılan ispattır Ondalık Açılım: Bir ondalık kesrin virgül ile gösterilmesidirÖrnek: 2 / 5 = 0,4 gibi Ondalık Kesir: Paydası 10 un tam kuvveti şeklinde olan veya bu duruma getirilebilen sayılardır Oran: Aynı ölçü birimi ile ölçülebilen çoklukların veya iki kümenin elemanlarının bölüm yoluyla karşılaştırılmasıdır. Orantı: İki oranın eşitliğidir a,b,c,d gerçek sayıları için a/b = c/d eşitliği bir orantıdır Ortak Bölen: Birden fazla sayma sayısını kalansız olaraka bölen sayma sayısıdır Ortak Kat: Birden fazla sayma sayısının katı olan sayma sayısıdır -P- Paralel Doğrular: Bir düzlem içinde olup ortak noktaları bulunmayan doğrulardır Paralelkenar: Karşılıklı kenarları paralel olan dörtgendir Permütasyon: Bir kümenin ya da küme parçalarının elemanlarının belli bir sıraya göre dizilişleridir Permütasyon Fonksiyonu: A dan A ya bire bir olan fonksiyondur -R- Rakam: Sayıları yazmak için kullanılan işaretlerdir Rasyonel Sayı: a,b birer tamsayı, b sıfır olmamak şartıyla a/b şeklinde yazılabilen sayıdır Reel Sayılar: Rasyonel ve irrasyonel sayıların birleşimi olan kümedir -S- Sabit Fonksiyon: Tanım kümesinin bütün elamanlarını değer kümesinin aynı elamnı ile eşleyen fonksiyondur Sayı Doğrusu: Bir doğru üzerinde bir başlangıç noktası alınıp sağa doğru eşit aralıklarla noktalar işaretlerle , başlangıç noktası 0, diğer noktalar sıra ile 1,2,3, ile eşlenirse elde edilen şekil bir sayı doğrusu olur Sayma Sayısı: {1,2,3,4,} kümesinin elemanlarından herbiridir Sembol: Belirlenmiş bir anlamı olan resim, şekil, harf gibi işaretlerdir Simge Sıralı İkili: Kartezyen çarpım kümesinin elemanlarıdır Sıfır Fonksiyonu: f(x)=0 kuralı ile verilen fonksiyondur Sonlu Küme: Hiç bir özalt kümesi ile birebir eşlenemeyen kümedir Sonsuz Küme: En az bir özalt kümesi ile birebir eşlenebilen kümedir -T- Tam Açı: Ölçüsü 360° olan açıdır Tamsayılar: Z = {, n,, -1,0,1,2,3,n,} sayı kümesidir Tek Sayı: Çift olmayan tamsayıdır Terim: Toplama ve çıkarma işlemlerinde toplanan veya çıkan sayılardan her biri Ters Eleman: A kümesinde tanımlı bir * işleminin etkisiz elemanı e olduğuna görea * x = x * a = e koşulunu sağlayan x elemanı a elemanının * işlemine göre ters elemanıdır Ters Rasyonel Sayılar: Çarpımları 1 olan iki rasyonel sayıdan her biridir Totoloji: Doğruluk değeri daima 1 olan bileşik önermedir Tümler Açılar: Ölçüleri toplamı 90° olan iki açıdır -U- / Ü Uzay: Bütün varlıkların içinde bulunduğu sonsuz sayıda noktaların oluşturduğu kümedirUzunluk: Dikdörtgen veya dikdörtgenler prizmasındaki boyutlardan biridir Üçgen : A, B, C ; üçü birden doğrusal olmayan üç farklı nokta olmak üzere, , ve doğru parçalarının birleşimine ABC üçgeni denir. Üçgenin alanı : Herhangi bir üçgenin alanı, tabanı olarak alınan bir kenarın uzunluğu ile bu tabana ait yükseklik uzunluğu çarpımının yarısına eşittir. Üs : a bir reel sayı, n bir pozitif tam sayı olmak üzere; n tane a sayısının çarpımı an dir. an ifadesindeki a ya taban, n ye kuvvet (üs) denir. -V- Varlıksal Niceleyici: ∀ sembolü ile gösterilir ve en az bir veya bazı anlamlarını taşır Venn Şeması: Bir kümenin elemanlarının bir kapalı eğri içine yazılarak gösterilmesidir Vektör: Doğrultuları, yönleri ve boyları aynı olan yönlü doğru parçalarının kümesidir -Y- Yamuk: Yalnız iki kenarı paralel dörtgendir Yarıçap: Çemberin merkezini herhangi bir noktasına birleştiren doğru parçasıdır Yay: Çember üzerinde farklı iki nokta ile sınırlı çember parçasıdır Yönlü Doğru Parçası: Bir ucu başlangıç, diğer ucu bitiş noktası olarak seçilen doğru parçasıdır Yer Vektörü: Başlangıç noktası orijinde olan vektördür -Z- Zıt Işınlar: Başlangıç noktaları aynı (ortak), bileşimleri bir doğru oluşturan ışınlardır Zıt Vektörler: Başlangıç noktası, doğrultuları ve uzunlukları aynı, yönleri zıt olan vektörlerdir