Öd Kesesi – Safra Kesesi
Safra kesesi,karaciğerin alt yüzünde bulunan, 7-10 cm uzunluğunda, en geniş yeri 3 cm kadar olan, 30-50 mİ kadar öd denilen yeşil sarı renkli acı salgıyı salgılayan organ.
Fundus, gövde ve boyun olmak üzere üç bölümden oluşur. Üst yüzü bağdokusuyla karaciğere bağlıdır. Alt yüzü ise peritonla örtülüdür. Bu periton karaciğeri örten peritondan uzanmıştır. Karaciğer hücrelerince üretilip salgılanan ödün, onikiparmak bağırsağına dökülmemiş olan fazlalık bölümünü öd kesesi depolar. Gerektiğinde öd kanalı aracılığıyla ödü onikiparmak bağırsağına boşaltır.
Karaciğer hücrelerinde üretilip, Remac plakaları içindeki öd kanalcıkları içine salgılanan öd, daha sonra karaciğer içi öd kanallarına ulaşır. Karaciğer içi safra kanalları birbirleriyle birleşerek iki büyük öd kanalı oluşturur. Bunlar sağ hepatik duktus ve sol hepatik duktustur. Sağ ve sol hepatik duktuslar birleşerek, karaciğeri posta hepatisten tek bir öd yolu olarak terk ederler. Bu yeni kanala ortak hepatik duktus denir. Ortak hepatik duktusa, duktus sistukus denilen bir öd yolu açılır.
Bu kanal öd kesesini orta hepatik duktusa bağlar. Duktus sistikus ile ortak hepatik duktusun birleşmesiyle oluşan yeni kanala ise, öd kanalı ya da koledok kanalı denir. Öd kanalı ise, pankreas kanalı ile birleşerek hepatopankreatik ampula denilen yapıyı oluşturur. Hepatopankreatik ampula, onikiparmak bağırsağının inen bölümünün arka duvarına pilordan 8-10 cmlik bir uzaklıkta açılır. Burada büyük duodenal papilla ya da vater papillası denilen bir kabartı yapar.
Öd kesesinin duvarı üç tabakadan oluşur. Mukoza, fibromüsküler tabaka, seroza tabakasıyla örtülü perimüsküler bağdokusu. Muzoka tabakası epitel ve bunun altındaki lamina propria tabakasından oluşur. Epitel tek katlı kolumnar epitel hücreleridir. Lamina propria ise, gevşek bağ dokusu yapısındadır ve içinde lenf damarları bulunur. Fibromüsküler tabaka, halka dizilişli düz kas liflerinden, bağdokusunun elastik liflerinden zengin bir gevşek bağdokusudur. Bu tabakada ince kan damarları da bulunur.
Perimüsküler bağdokusu tabakası da gevşek bağdokusu yapısındadır. Bu tabaka en dıştan seroza ile kaplıdır, içinde kan damarları, lenf damarları ve sinir lifleri bulunur. Tek fark, hepatopankreatik ampula bölgesinde fibromüsküler tabakadaki düz kas lifleri sayıca çoğalarak bir büzgen oluştururlar. Bu büzgene oddi sfinkter adı verilir. Oddi sfinkter gevşediğinde, öd ve pankreas salgısı onikiparmak bağırsağına akar.
Öd, glikoz, öd tuzlan, üre, kolesterol, bilirubin gibi karışık maddelerle bir miktar proteinin sudaki eriyiğidir, Öd, kısmen yağların sindirimine yarayan bir salgı, kısmen de eskimiş alyuvarların yıkıma uğraması sonucunda oluşmuş bir atılma ürünüdür. Ödle atılan birçok madde, bağırsaklarda yeniden emilime uğrar ve yeniden öde atılır.