Dört Kadından Birinde Görülüyor Ama Kadınlar Farkında Değil

Dört kadından birinde görülen ve kısırlığa sebep olabilen myomların ne olduğunu, tanı ve tedavi yöntemlerini Ferti-Jin Kadın Sağlığı ve Tüp Bebek Merkezi Klinik Direktörü Op. Dr. Seval Taşdemir anlattı… Myom Nedir? Myomlar rahim ve rahim ağzında görülen normal dışı düz kas dokusu büyümeleridir. Myomlar rahimde, myometrium adı verilen kas tabakasında bulunan düz kas hücrelerinin anormal büyümesi ile oluşur. Çoğu zaman birden fazla sayıda myom gelişir. Dört Kadından Birinde… Myom Ne Sıklıkta ve Kimlerde Görülür? Myomlar her dört kadından birinde görülür. Genellikle 30-40 yaşlarında görülen myomlar, menapoz sonrasında küçülür. Kırk yaşın üzerindeki kadınların %40’ında myom vardır ve myomu olan kadınların yaklaşık %75’i myomunun olduğunu farkında değildir. Myom Neden Oluşur? Artmış Östrojen Düzeyi; Myomların kesin nedeni bilinmemekle beraber östrojenin (kadınlık hormonu) myomların büyümesine yol açtığı düşünülmektedir. Gebelik sırasında salınan östrojen miktarı arttığından bu dönemde büyür. Menopoz döneminde ise östrojen düzeyi azalır ve myomlar küçülür. Kalıtım; Ailesinde özellikle annesi, kız kardeşi veya anneannesinde myom olan kişilerde myom gelişme olasılığı fazladır. Myomlar Ne Hızda Büyür? Genellikle çok yavaş büyüyen myomlar gebelik döneminde ve östrojen içeren hormon tedavisi gören kadınlarda hızlı büyür. Doğum Kontrol Hapı Yapmaz Doğum Kontrol Hapları Myomlara Neden Olur mu? Eskiden doğum kontrol haplarının, östrojen ve progesteron içerdiği için myomlara neden oldukları düşünülmekteydi. Fakat yapılan çalışmalarda myom oluşma riski açısından doğum kontrol hapları kullanan ve kullanmayan kadınlar arasında hiçbir fark bulunamadı. Myomların Değişik Tipleri Var mı? Myomlar genellikle rahimde, nadiren de rahim ağzında görülür. Myomlar rahimde yerleşmiş oldukları tabakaya göre tiplere ayrılır; Subseröz myomlar: rahmin dış tabakasında yerleşmiş, İntramural myomlar: rahmin orta tabakasında yerleşmiş, Submüköz myomlar: rahmin iç tabakasında yerleşmiş, Saplı myomlar: rahim dışına doğru büyüyen, Parazitik myomlar: karın içinde rahim dışında yerleşmiş myomlardır, İlişki Sırasında Ağrı Yapar Myomların Bulguları Nelerdir? Birçok myom hiçbir bulgu vermez. Myomların yol açtığı yakınmalar, myomların büyüklüğü, yerleşim yeri ve sayısına göre değişir. Myomların en sık yol açtığı yakınmalar; Kasık ve karın ağrısı, Kasıkta ve karında dolgunluk ve basınç hissi, Cinsel ilişki sırasında ağrı, Fazla ve uzun süren menstruasyon (adet kanaması); büyük myomlar rahim içinde menstruasyon ile dökülen yüzeyi arttırarak bu yakınmaya yol açar. Ara kanamalar, myomların endometriuma (rahmin iç tabakasına) baskı yapmasından dolayı menstrual kanamalar arasında anormal kanamalar görülür. Baskıya bağlı yakınmalar, büyük myomlar mesane (idrar torbası), üreter (idrar kanalı) ve rektum (kalın barsağın son kısmı) gibi organlara bası yaparak çeşitli yakınmalara neden olur. Azalan mesane kapasitesine bağlı olarak sık sık idrara gitme ihtiyacı hissedilir. Eğer myoma bağlı bası düzeltilmezse böbrekler zarar görebilir. Rahmin alt bölgesindeki myomlar kalın barsaklar ve rektuma bası yapar. Buna bağlı barsak hareketleri güçleşir, kabızlık ve hemoroidler (basur) oluşabilir. Myomlar Ani Ağrıya Neden Olabilir mi? Myomlar büyüyebilmek için kanlanmaya ve oksijene ihtiyaç duyar. Ani büyüyen myomlar iyi kanlanamadığı ve oksijen ihtiyacı karşılanamadığında hücre ölümü gerçekleşir ve myomlar dejenere olur. Bu sırada ortaya çıkan kimyasallar ağrıya neden olur. Kısırlığa Neden Olabilir Myomlar İnfertiliteye Neden Olur mu? Rahim içinde bulunan myomlar infertiliteye (kısırlığa) neden olabilir. Çocuk sahibi olamayan vakaların % 2-3 ünde infertilite nedeni myomlardır. Myomlar endometriumda değişikliklere neden olarak döllenen yumurtanın rahme tutunmasını engelleyebilir. Bunun ötesinde Fallop tüplerine (yumurtalık kanallarına) bası yaparak spermin yumurtaya erişmesini ve döllenmeyi engeller. Myomlar çıkartıldıktan sonra elde edilen gebelik oranları, hasta yaşı ve gebeliğe engel olan diğer nedenlerin bulunmasına bağlı olmakla beraber genellikle yüksektir. Düşüklere Yol Açar Myomlar Düşüğe Neden Olur mu? Myomu olan kadınlarda düşük görülme ihtimali % 40 gibi yüksek oranlara ulaşabilir. Endometrial doku ve rahmin kanlanmasındaki bozukluklar erken dönemde düşüklere neden olabilir. Gebelik döneminde artan östrojenin etkisi ile myomlar büyür, rahimdeki yerleşim ve büyüklüklerine göre bebeğin ve plasentanın (bebeğin eşi) gelişmesini engelleyerek düşüklere yol açar. Myomlar gebeliğin ilerleyen dönemlerinde de erken doğuma yol açabilir. Myomların cerrahi ile çıkartılmasından sonra myoma bağlı düşük yapan hastaların % 80'i sağlıklı çocuk sahibi olabilir. Myom Varlığında Doğum Şekli Sezaryen mi Olmalı? Myom, nadiren gebelik sırasında rahim ağzına yakın bölgeye doğru büyüyerek bebeğin normal doğum sırasında geçişini engelleyebilir. Bu durum gebelikte bebeğin gelişimini olumsuz etkilemez ve ultrason ile doğumdan önce teşhis edilir. Bu gebelerde sezaryen ile doğum kaçınılmazdır. Sezaryen sırasında myomun çıkartılması aşırı kanama riskinden dolayı önerilmez. Sezeryan Önerilir… Myom Ameliyatlarından Sonra Doğum Şekli Nasıl Olmalıdır? Ameliyatla rahim duvarının tüm kalınlığını kaplayan bir myom çıkartıldıysa veya ameliyat sonrası rahimdeki yara iyileşmesi kesin değilse takip eden doğumun sezaryen ile yapılması önerilir. Myomlar Kanserleşebilir mi? Myomu olan hastalarda kanser gelişme riski on binde birdir. Özellikle menopozdan sonra myomlarda ani büyüme görülmesi kanser şüphesini doğurur. Böyle durumlarda rahim çıkartılmalıdır. Hızlı Büyüyen Myomlar Kanser Anlamına Gelir mi? Myomlar genel olarak iyi huylu tümörlerdir. Leiomyosarkom olarak adlandırılan kötü huylu myomlar oldukça nadir görülür. Ameliyat edilen her bin myom vakasının sadece ikisi leiomyosarkom olarak teşhis edilir. Leiomyosarkomlar çoğun-lukla 50-60 yaşları arasındaki kadınlarda görülür. Hızlı büyüyen myomlar üç-altı aylık aralıklarla kontrol edilmeli ve yakınmalara neden olduğunda ameliyat ile çıkartılmalıdır. Menapoz sonrası saptanan ve hızlı büyüyen myomlar mutlaka çıkartılmalıdır. Myom ve Kist Arasındaki Fark Nedir? Myom düz kas hücrelerinin bir araya geldiği çoğunlukla rahmin içinde veya çevresinde bulunan katı tümörlerdir. Kist ise yumurtalık içinde içi su dolu keselerdir. Her ikisi de iyi huyludur. Myomların Tanısı Nasıl Konulur? Basit jinekolojik muayene ile myomların tanısı konulabilir. Myomlar erken dönemdeki gebelik, yumurtalık ve barsak tümörleri ile karışabildiğinden hastalara mutlaka detaylı inceleme yapılmalıdır. Myomların tanısında aşağıdaki yöntemler kullanılır; Ultrason yüksek frekanstaki ses dalgalarını kullanarak üreme organlarının görüntülenmesini sağlar. Myomlar 1 cm'den küçük veya çok büyük ise ultrason ile inceleme sağlıklı sonuç vermeyebilir. Bilgisayarlı Tomografi ile rahmin üç boyutlu görüntüsü elde edilir, myomların tanısında bu yönteme genellikle gerek duyulmaz. Magnetik Rezonans myomların tanısında nadiren başvurulan bir yöntemdir. Bu işlem myomun büyüklüğü ve yeri hakkında fikir verir. Histerosalpingografi (HSG-rahim filmi) adı verilen inceleme ile rahim ve fallop tüplerine özel bir boya verilerek bu yapılar değerlendirilir. Rahim ve tüplerdeki anormalliklerin tanısına imkan veren bu yöntem ile myomlarında tanısı konur. Diagnostik Histeroskopi incelemesinde histeroskop olarak adlandırılan teleskopik bir cihaz ile rahim içi değerlendirilir. Lokal anestezi altında uygulanabilen bu yöntem ile aynı zamanda myomlar çıkartılabilir. Diagnostik Laparoskopi ile myomların tanısı konur ve tedavisi yapılabilir. Laparoskop olarak adlandırılan teleskopik bir cihaz ile karından girilerek üreme organları değerlendirilir. Genel anestezi altında yapılan işlem esnasında histeroskopi de uygulanabilir. Myomlar ve Kısırlık Myomlar rahim içini döşeyen tabakanın gelişmesini engeller. Endometrial dokunun gelişememesi implantasyonu yani embryonun rahme tutunmasını zorlaştırarak gebeliği önler ve düşüklere neden olur. Myom çok büyük boyutlara ulaştığında yumurtalık kanallarının içindeki hareketide zorlaştırarak dış gebeliğe neden olabilir. Serviksin (rahim ağzının) pozisyonunu bozarak spermin ilerlemesini ve döllenmeyi engelleyerek gebeliği önler. Rahimde şekil bozukluklarına yol açarak implantasyonu engeller. Gebelik sırasında artan östrojen düzeyleri küçük myomların büyümesine yol açarak düşüklere ve erken doğuma yol açabilir. Myomların üreme sağlığına zarar vermemeleri için erken teşhis ve tedavileri çok önemlidir. Myomların boyutuna göre tedavi şekli belirlenir. Son zamanlarda geliştirilen embolizasyon gibi tedavi yöntemleri oluşturabilecekleri nedbe dokusu yüzünden çocuğu olmayan kadınlara önerilmez. Tedavi Myomlar Nasıl Tedavi Edilir? Düzenli Takip; Tüm myomların cerrahi ile çıkarılmasına gerek yoktur. Ağrı, basınç hissi, düzensiz ve aşırı kanama yakınmaları olmayan hastaların düzenli kontrolleri yapılarak myom boyutları takip edilir. İleride gebelik düşünen hastalar veya menopoza girecek hastalar bu şekilde takip edilir. Cerrahi; Yakınmalara yol açan ve hızla büyüyen myomlar cerrahi olarak çıkartılmalıdır. Rahim bırakılarak sadece myomların çıkartıldığı ameliyatlara myomektomi denir. Myomun yeri ve büyüklüğü cerrahi işlemin tipini belirler. Cerrahi Histeroskopi; Rahimde yerleşen myomlar cerrahi histeroskopi ile çıkartılabilir. Rahme yerleştirilen histeroskop ile sadece rahim içinde bulunan myomlar çıkartılabilir. İşlem basittir ve komplikasyon nadir görülür. - Cerrahi Laparoskopi; cerrahi laparoskopi rahmin dış duvarında yerleşen myomların çıkartılması için uygulanabilir. İnce bir kesiden laporoskop ile karın içine girilir ve myomlar çıkartılır. Hastalar genellikle bir, iki gün içinde iyileşir. Laparatomi; Myomlar çok büyük veya çok sayıda ise diğer yöntemlere göre daha büyük bir girişim olan laparatomi uygulanabilir. Hastanın cerrahiden sonra iyileşmesi dört ila altı haftayı bulur. Laparotomi geçiren hastalar ileride doğum yaparlarsa sezaryen yapılması gerekebilir. Myomektomi Sırasında Dikkat Edilmesi Gerekenler; Kanamanın minimal düzeyde olması ve ileride infertiliteye yol açabilecek yapışıklıkların oluşmamasıdır. Myomektomi sonrasında bazı hastalarda tekrar myom oluşabilir ve ilerki yıllarda histerektomi yapılması gerekebilir. Myom Nedeni İle Rahmin Alınması Gerekir mi? Hızla büyüyen ve yakınmalara yol açan myomları olan ve ileride gebelik düşünmeyen hastalara histerektomi yapılabilir. Myomların İlaçla Tedavisi Mümkün Müdür? GnRH analogları (GnRH-a) olarak adlandırılan hormonlar östrojen ve progesteron üretimini tamamen durdurarak hastayı menapoz tablosuna sokar. Bu durum myomların küçülmesine neden olur. Üç aylık bir tedaviden sonra bir çok myomun boyutları küçülür. GnRH analogları altı aydan daha uzun süre kullanıldığında menopozda görülen sıcak basması, vajinal kuruluk gibi yakınmalara ve osteoporoza (kemik erimesi) neden olur. İlaç bırakıldığında ise küçülen myomlar tekrar eski boyutlarına ulaşır. Bu nedenle bu ilaçlar çoğunlukla ameliyata hazırlık amacı ile kullanılır, ilaçlarla myomların küçültülmesi ameliyatı kolaylaştırır ve kan kaybını azaltır. Myom Tedavisinde Progesteron Hormonu Kullanılabilir mi? Progesteron myom tedavisinde kullanılan ilk ilaçlardan biridir. Östrojenin vücuttaki etkilerini dengeleyen bir hormon olan progesteron, östrojen etkisi ile büyüdüğü bilinen myomların tedavisinde kullanılmıştır. Progesteronun kullanıldığı vakalarda düşünülenin aksine progesteronun da myomları büyüttüğü görülmüştür. Günümüzde myomların tedavisinde progesteronun yeri yoktur. Myomlar Dondurularak Tedavi Edilebilir mi? Myom üzerine özel bir prob ile ulaşılarak -196 C soğukluktaki bir sıvı nitrojen kaynağı ile myomlar dondurulabiliyor ve canlılıklarına son verilerek küçülmeleri sağlanıyor. Bu konuda yapılan çalışmalar halen devam etmektedir. Uterin Arter Embolizasyonu Nedir, Riskleri Nelerdir? Bu tedavi myom ameliyatlarına alternatif bir tedavidir. Rahmi besleyen damarlardaki kan akımı engellenerek myomların küçülmesi sağlanır. Bu metodun üreme sağlığına olan etkisi tartışmalıdır. Myomlar İçin Cerrahi Müdahale Ne Zaman Kaçınılmazdır? Cerrahi müdahalenin kaçınılmaz olduğu üç temel durum vardır. Bunlar myomun kontrol edilemeyen kanamalara ve idrar yollarına bası nedeni ile böbrek hasarına neden olması ile kanser şüphesinin olduğu vakalardır. Myomlar Vücudun Başka Kısımlarına Doğru Hareket Eder mi? Myomlar çoğunlukla direkt olarak rahmin içine veya dışına doğru büyürler. Vücudun başka bölümüne hareket etmezler. Paraziter myom olarak adlandırılan tipler ise rahme ince bir bağ ile bağlıdır, bazen bu bağ kopar ve myom karın içinde serbest olarak hareket edebilir. Myomun Rahim Ağzından Vajinaya Doğru Büyümesi Mümkün müdür? Çok nadir olmakla birlikte myomun rahimden orijin alarak rahim ağzından dışarı doğru büyümesi mümkündür. Bu durumda rahim korunarak cerrahi işlem ile myomun çıkartılır. Büyük Myomlar Cerrahi Olarak Nasıl Çıkartılır? Cerrahi yaklaşım myomun büyüklüğüne, yerleşimine ve cerrahın tercihine bağlıdır. Ameliyat sonrası iyileşme yine bu bahsedilen parametrelere bağlı olarak değişir. Günümüzde çoğunlukla myomlar laparoskopik ve histeroskopik ameliyatlar (kansız, bıçaksız ameliyatlar) ile çıkartılmaktadır. Böylelikle hastanın hem ameliyat, hem de ameliyat sonrası hastanede kalış ve günlük yaşantısına geri dönüş süresi kısalmakta, fiziksel stresi azalmaktadır.