Tavuk hastalıkları nedenleri korunma prensipleri

Tavuk hastalıklarının nedenlerini başlıca iki ana bölümde inceliyebiliriz. 1- Canlının mukavemetini kırarak canlıyı hastalıklara uygun hale getiren nedenleridir ki buna "St-ress faktörler" denmektedir, örneğin kümeslerin aşırı kalabalıklığı, havalandırmanın yetersiz oluşu, aşırı sıcak ve rutubet, nakiller, aşılamalar, yetersiz besleme, suluk ve yemliklerin yetersiz oluşu, paraziter invaziyonlar^ilâçların aşırı ve bilgisizce kullanılışı, kümeslerde ışıklandırmanın bozulması, gürültüler, ürkütmeler, ani yem değişiklikleri gibi tavuğun düzenli yaşantısını bozan birçok olaylar bu bölüm içinde mütalaa edilir. 2- Bilinen bir hastalığı dolaysız olarak meydana getiren nedenler. Bunlarda şunlardır: 1- Bakteriler, 2- Viruslar, 3- Parazitler, 4- Mantarlar, 5- Beslenme yetersizlikleri, 6- Kimyasal zehirler, 7- Henüz kesin olarak bilinmeyen nedenler. Bakterilerden, viruslardan, parazitlerden ve mantarlardan meydana gelen hastalıklar bulaşıcıdırlar. Canlı olan bu etkenler vücuda girdikten sonra çoğalarak onun normal fonksiyonunu bozup bir enfeksiyona sebep olurlar.Paraziter etkenler dokularda mekanik tahribat yaparlar. Kanatlı hayvanların bulaşıcı hastalıklarından çoğu gerek hayvandan hayvana,gerekse sürüden sürüye çabucak bulaşarak kısa zamanda geniş bir bölgeye yayı-lırlarki bunlara salgın hastalıklar demekteyiz. Burada Yeri Gelmişken Tavuk Hastalıklarının Bulaşma ve Yayılma Yollarını Sıralayalım 1- Hastalarla temas etmekle, 2- özel bir dikkatle imha edilmeyip sağa sola atılan kanatlı leşleri ile, 3- Hastalığı geçirmiş, sıhhatli görünüşte,fakat henüz par-tör (taşıyıcı)durumunda olanlarla temas etmekle, 4- İçme suları,yemler ve yem çuvallarıyle, 5- Yemlikler,suluklar,kafesler gibi hastalık etkenleriyle bulaşmış kümes ekipmanlarıyla, 6- Kanatlılar arasına giren fare, sıçan gibi kemirgenler ve kuşlarla, 7- Başta sinek olmak üzere bütün ensektarlarla, 8- Kuluçka yapılan yumurtalarla, 9- Havayla, 10- Kümesten kümese ya da çiftlikten çiftliğe hiçbir tedbir almadan girip çıkan insanların elbise ve ayakkabılarıyla, 11- Üstü açık kuyu, havuz, göl, dere, kanal,ve ark sularıyla, 12- Hastalık çıkmış kümeslerden atılan gübre, alt- lık ve toprak gibi şeylerle. HASTALIKLARDAN KORUNMA PRENSİPLERİ Yukarda belirtilen nedenler ve belli başlı yayılma ışığı altında tavuk hastalıklarından korunmada: I- Gerekli hijiyen, bakım tedbir ve koşulların titiz bir şekilde uygulanması, II- Koruyucu amaçlarla ilâçların kullanılması. III- Bir takım hastalıklara karşı hayvanların dayanıklılığını sağlayan araçların (örneğin aşıların) uygulanmasıyla mümkündür. Ancak yetiştirme yönleri ile yetiştirme sistemleri birbirinden ayrı olan, hatta maddi olanakları değişik olan yetiştiricilerin bu hususları harfiyen uygulamaları mümkün değildir. Ayrı yön ve sistemlerde çalışan yetiştiricilere hastalıklardan korunma için bir takım müşterek ana prensipleri, bir takım temel bilgileri sıralayabiliriz: a- Yetiştirilmek üzere damızlık yumurta, civciv veya piliçler hastalık kontrollarının düzenli olarak yapıldığı iyi bilinen, her bakımdan güvenilir damızlık çiftliklerden satın alınmalıdır. b- Aynı çiftlikte yaşları farkı olanlarla, ayrı damızlık kurumlarından alınanlar mutlak surette ayrı kümeslerde barındırılmalı ve hiçbir zaman karıştırma yoluna gidilmemelidir. c- Yetiştirme müddeti sonunda bir gurup hayvan kesim veya satış için çıkarıldığında,ayni kümese konmadan önce altlık ve gübreler atılmalı,kümes ve ekipmanlar iyice temizlenip dezenfekte edilmelidir. d- Aynı çiftlikte sadece bir türden kanatlı hayvan yetiştirilmelidir, örneğin bir tavuk çiftliğinde hindi,kaz/ördek gibi öteki türleri bulundurmamalı,bir hindi çiftliğinde tavuk yetişti-rilmemelidir. e- Kesim işlemi aynı çiftlikte yapılmalı, mecbur kalındığında bu iş için kümeslerden tamamen ayrı bir yer seçilmelidir. f- Her ne maksatla olursa olsun kümesinden çıka- rılıp yabancılarla temas eden hayvanlar tekrar ayni kümese sokulmamalıdır. g- Her türlü ekipmanı, önceden hiç kullanılmamış bile olsalar dezenfekte edildikten sonra kümese sokmalıdır. h- Kuluçkalık yapılan çiftliklerde kuluçkahaneler tavuklardan tamamen ayrılmış bir yerde olmalıdır. i- Kendi bakıcı veya bakıcılarından başka hiç kimsenin mecbur olmadıkça kümese girmesi yasaklanmalı bakıcılara kümes içinde kullanılan iş elbisesi ve çizmeler giydirilmelidir. j- Kümes veya kuluçka binalarının kapıları önünde giriş dezenfeksiyonu için gerekli tertibat alınmalıdır. k- Kullanılan içme suyu kalite bakımından emin ve yeterli olmalıdır. l- Dışarıdan hazır yem alınıyor ise her bakımdan güvenilir bir fabrikanın yemi olmalı, kümesten kümese dolaşan yem çuvalları asla kullanılmamalıdır. m- Kümeslerde her ne suretle olursa olsun ölenler imha fırınlarında yakılmalı veya derin çukurlara gö-mülmelidir. n- Gerek kümeslere, gerekse yem depolarına fareler ve sıçanlar gibi kemirgenlerle yaban kuşların girmemesi ve barınmaması için gerekli tedbir alınmalıdır. o- Her kümes için muntazam bir şekilde aşılama programı hazırlanmalı ve bu işleme önem verilmelidir. p- Gerektiğinde veteriner Hekim tavsiyesine göre koruyucu ilâçlar kullanılmalıdır. r- Bir hastalık tehlikesine karşı derhal gerekli tedbirlerin alınabilmesi hastalısın erken teşhisine bağlı olduğundan, kümeste görülen ilk hastalık veya ölüm vak1 alarmda teşhis için vakit geçirmeden en yakın Veteriner teşhis Lâboratuvarına başvurmak ihmal edilmemelidir. s- Havalandırmaya çok önem vermek la zimdir. Hava landırmanın iyi olmaması halinde civcivhanelerde ve kümeslerde rutubet derecesi artar. Rutubetin artması birçok yönlerden mahsurlu olduğu gibi, bilhassa civciv ve piliçlerde çok telefat yapan, yetiştiricileri korkutan koksidiyoz baş gösterir.Rutubet olmazsa kok-sidiyoz hastalığının görülmesi ihtimali azalır. Rutubet -koksidiyozu teşvik eder.Civciv ve piliçlerde % 90 ölüme sebep olur. İhmal edildiğinde bütün emekler heba olur. Adeta kümesin kapısına kilik astırır.O halde bu hastalığa karşı koruyucu olarak ne yapmak istendiğini belirtelim.