Biberiyenin familyası Ballıbabagiller (lamiaceae), cinsi ise rosemarinus‟ dur. Biberiye, yaz kış yeşil kalan çok yıllık bir bitki olup doğal olarak yetiştirilebilen bir bitkidir. Lamiaceae familyasından olduğu için bu biberiyenin de antioksidan özelliği vardır. Latin dilinde anlamı deniz çiği olan biberiye adını yüksek ihtimalle bitkinin habitatının kıyı Şeridi boyunca uzanmasından ve çiçeklerinin soluk okyanus mavisini andırmasından kaynaklanıyor olabilir. Aldığı isimden de anlaşılacağı üzere kökeni Akdeniz Bölgesinden gelmekle birlikte Eski Yunan ve Romalılar tıbbi tedavi amacıyla ve mutfakta baharat olarak kullanıldığı bilinmektedir.
Eski zamanlarda biberiyeler anma ve bağlılığı temsil ettiğine inanıldığı için aşkın ve sadakatin sembolü olarak, düğün ve cenaze törenlerinde, ritüellerde sıklıkla kullanılmıştır. Hatta hafızayı kuvvetlendirdiğini düşündüğü için âlimler sınava girecekleri zaman biberiyeyi rozet olarak takmışlardır. Günümüzde de biberiyenin bu özelliğinden dolayı nörolojik ve sinirsel sorunları olan hastalara, Alzheimer ve Demans hastalarına kullanmaları için tavsiye edilmektedir. Geleneksel ağrı kesici ve iltihap gidericidir. Yine eski zamanlarda biberiye antimikrobiyal olduğu için mahkemelerde hâkimler hapishanedeki suçlulardan mikrop kapmamak için kapının kenarlarına biberiye asarlar ve aynı zamanda tütsü olarak yakıldığı bilinmektedir. Temizliğinden şüphe edilen yerlere gidildiğinde bir bohçaya biberiye konulup arada koklandığı söylenmektedir.
Biberiye Kullanım Alanları
Biberiyenin genel kullanım alanlarına bakılacak olursa bir hayli geniştir. Et ve et ürünleri, unlu mamuller ve Akdeniz mutfakları için popüler bir tariftir. Taze veya kurutulmuş yapraklar, yapraklı yeşillikler, kümes hayvanları, güveçler ve soslardan yapılan kremalı çorbalarla özel vurgu için kullanılabilir. Biberiye özü, gıda ürünlerinde antioksidan özelliklere sahiptir. Benedictine gibi likörlerde. Biberiyenin yaprakları ve salkım üstleri kuzu kızartmalarında, koyun eti müstahzarlarında, biberli yemeklerde, turşularda, buket garnilerde, pişmiş bonfilede, pirinçte, salatalarda, ara sıra yumurta müstahzarları, köfte, sirke, yağda, elmalar, yaz şarapları ve meyve likörlerinde kullanılır. Kurutulmuş yapraklar ve özütler kızarmış tavuk, salata krutonları, fırınlanmış ürünler, şekerlemeler ve alkolsüz içeceklerde ve parfümlerde ve sabunlarda kullanılır.
Biberiye, gıda işlemede geniş bir kullanım alanı olan en etkili bitkidir. Avrupa ve ABD’de biberiye, teknik olarak doğal koruyucu veya antioksidan olarak listelenmemiş olsa da, ticari olarak bir antioksidan olarak kullanılmak üzere temin edilebilir. Biberiye, aşırı ısınmış lezzetin bastırılmasında potansiyel bir uygulamaya sahiptir. Biberiyenin antioksidan özellikleri, süperoksit radikallerini temizleme, lipit antioksidasyonu, metal çelatlama vb. yeteneklerine atfedilir. Biberiye özleri ve uçucu yağ içeren gıdalar, tereyağı vb. oksidasyona ve ekşimeye karşı stabilize etmek için kullanılabilir. Biberiyenin somon sarsıntılı atıştırmalıklarda lipit oksidasyonunu kontrol ettiği bulunmuştur. En etkili ekstraksiyon koşullarından elde edilen biberiyenin ekstraktının toplam fenolikleri, lipit peroksidasyonu üzerinde yüksek bir inhibitör etki göstermiştir
Biberiye Bileşeni
İspanya‟da yapılan bir araştırmaya göre biberiyenin aktif bileşenlerine bakılacak olursa; % 2,5’e kadar uçucu yağ içerir. 1,8-sineol (% 15-25), kafur (% 13-18,5), α-pinen (% 18-26), kamfen (% 8-12), β-pinen, mirsen, limonen, bornil asetat, borneol ve verbenon. Biberiye (Tunus, Fas): 1,8-sineol (% 38-55), kafur (% 5-15), α-pinen (% 9-14), kamfen (% 2,5-6), β-pinen (% 4–9), bornyl asetat, borneol, verbenone, linalool. Yapraklarda ayrıca fenolik asitler (rosmarinik asit), acı diterpenler (karnosol, karnozik asit, rosmanol), triterpenler (oleanik ve ursolik asit), triterpen alkoller (α-amyrin, β-amyrin, betulin) ve birkaç flavonoidler ve bunların glikozitleri (diosmetin, luteolin, genkwanin) bileşenleri içermektedir.
