Tıbbi ve Aromatik Bitkilerin Üretim Yöntemleri

Tohumla Üretim: Tohumların doğrudan tarlaya ekilmesi, tohumların önce fideliğe ekilmesi ve daha sonra fidelerin tarlaya şaşırtılması

Klonal Üretim: Gövde çelikleri, köklü sürgünler, rizom ve stolon gibi toprak altı ve üstü organları, soğan ve yumrular ile üretim, Doku kültürü yöntemi ile mikro-çoğaltmadır.

Doku Kültürü

Steril ve kontrollü koşullarda, yapay bir besi ortamında; hücre, doku veya organ gibi bitki kısımlarından yeni doku, bitki veya bitkisel ürünlerin üretilmesidir.

Doku kültürünün avantajları

• Mevsimlere bağımlı olmaksızın yıl boyu üretim söz konusudur.
• Üretim veya çoğaltım frekansı çok yüksektir. Bir sezonda, az bir başlangıç materyalinden milyonlarca bitki materyali elde etmek olasıdır.
• Birim alandan elde edilen üretim miktarı çok fazladır.
• Klonal çoğaltma olduğu için elde edilen bitkiler genetik ve görünüş olarak birbirinin aynıdır.
• Steril (aseptik) koşullarda kültüre alındıkları için elde edilen bitkiler sağlıklıdır.
• Adaçayı, anason, kişniş, çörek otu, haşhaş, kekik, rezene, oğul otu, kenevir, fesleğen ve tütün gibi bitkiler tohumla başarıyla üretilirler.
• Tohum üretmeyen veya ürettikleri tohumlarda çimlenme sıkıntıları olan bitki türleri vejetatif olarak çoğaltılırlar. Kardelen, göl soğanı, orkide, nergis, safran ve salep gibi geofitler soğan ve yumrularıyla; Kökboya, çöven, nane, şerbetçi otu, zencefil gibi bitkiler rizom ve stolonlarıyla; biberiye, defne, lavanta, gül gibi bitkiler de çelikle üretilirler.
• Bazı türler ise hem tohumla ve hem de klon olarak üretilebilirler. Örneğin; kekik, adaçayı, kapari, şeker otu gibi türler tohumla veya çelikle üretilebilirler.

Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Tescilli Çeşitler

Ege Tarımsal Araştırma Enstitüsü Çeşitleri

• Kekik (Origanum onites) OĞUZ
• Adaçayı (Salvia officinalis) ELİF
• Anadolu Adaçayı(Salvia fruticosa) KARIK
• Oğulotu (Melissa officinalis) MELİS
• Şevketibostan (Scolymus hispanicus) SARI
• Ekinezya (Echinacea purpurea) TUTAR
• Dağçayı (Sideritis perfoliata) GÜRBAŞAK
• Kekik (O. vulgare subsp hirtum) TINMAZ – Atatürk Bahçe Kültürleri Araştırma Enstitüsü
• Kekik (O. vulgare subsp hirtum) BAŞER – Atatürk Bahçe
• Kültürleri Araştırma Enstitüsü
• Şeker Otu (Stevia rebaudiana) TURGUT – Grow Fide, Antalya
• Şeker Otu (S. rebaudiana) TÜTÜNCÜ – Grow Fide, Antalya
• Şeker Otu (S. rebaudiana) LEVENT 93 – Güney Agripark, Antalya
• Safran (Crocus sativus) KARAARSLAN – Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü
• Çörekotu (Nigella sativa) ÇAMELİ – Geçit Kuşağı Tarımsal Araştırma Enstitüsü
• Adaçayı (S. officinalis) GÜRİPEK – Ankara Ün. Ziraat Fakültesi
• Adaçayı (S. officinalis) ERADA TJ – Ankara Ün. Ziraat Fak.
• Kekik (Thymus vulgaris) WINTER – Anadolu Tohum A.Ş.
• Fesleğen (Ocimum basilicum) LARGE SWEET – Anadolu Tohum
• Fesleğen (O. basilicum) MOONLIGHT – Anadolu Tohum A.Ş.
• Fesleğen (O. basilicum) DİNO – AG Tohum A.Ş.
• Fesleğen (O. basilicum) LİMONİ – AG Tohum A.Ş.
• Kekik (O. onites) TİMO – AG Tohum A.Ş.
• Kinoa (Chenopodium quinoa) ATLAS – Yerli Tarım Ür. Ltd. Şti.
• Kinoa (C. quinoa) CARMEN – Yerli Tarım Ürünleri Ltd. Şti.
• Kinoa (C. quinoa) JESSIE – Yerli Tarım Ürünleri Ltd. Şti.
• Düğün Çiçeği (Ranunculus ficaria) MADO NAZLI – MAE Tarım Sanayi A.Ş.

Genel Yetiştiricilik Önerileri

• Çeşit seçimi ve tohum/fide temini çok önemli! Hata yapılırsa tüm emekler ve yatırımlar boşa gider.
• Tohumlar çok küçükse veya çimlenme oranları düşükse doğrudan tarlaya ekim yerine fide tercih edilmelidir.
• Eğer yetiştireceğimiz tür yabancı dölleniyorsa tohumla üretimde mutlaka genetik açılmalar olacaktır.
• Çok yıllık bitkilerin tarımında arazinin kışın su altında kalmaması önemlidir. Aksi taktirde büyük kayıplara neden olabilir.
• Eğer sulama yapılacaksa damlama sulama tercih edilmelidir.
• Türkiye’de tıbbi ve aromatik bitkiler için ruhsatlı pestisit ve herbisit bulunmamaktadır. Kalıntı problemi büyük sorunlar yaratmaktadır.
• Gübreleme diğer ürünlerde olduğu gibi verimi artırmaktadır. Ancak özellikle fazla azottan (N) kaçınılmalıdır.
• Tıbbi ve aromatik bitkilerde yabancı ot mücadelesi önemlidir. Önlem olarak malç yapılabilir.
• Hasadın zamanında yapılması gerekir. Özellikle tıbbi bitkilerde aktif maddenin en yüksek olduğu dönemde hasat yapılmalıdır.
• Kurutma ve diğer hasat sonrası işlemlere de gereken özen gösterilmelidir.