Skolyoz (Omurga Eğriliği) Nedir?

Omurga şekil bozuklukları kişinin yaşam kalitesinin ciddi oranda düşmesine ve bu durumu takip eden başka fiziksel hastalıklara sahip olmasına yol açabilir. Kişinin omurgasında ortaya çıkabilecek olan deformitelerin çok büyük bir kısmı skolyoz hastalığı olarak karşımıza çıkmaktadır. Omurga eğriliği olarak da bilinen bu durum, kişinin omurgasının eğri bir yapıya sahip olması şeklinde tarif edilebilir.

Kişinin omzundaki eğriliğin derecesi, hastalığın ortaya çıkaracağı etki üzerinde belirleyici bir rol oynar. Aynı zamanda bu hastalık zaman ilerledikçe ilerleyip akciğerlere dahi baskı yaparak kişinin yaşamını tehdit edecek bir seviyeye gelebilir.

Skolyoza sahip olan kişiler ilk evrelerde genelde hafif belirtilerle karşılaşırken, hastalık ilerledikçe kişi ciddi seviyede duruş ve yürüme bozukluğu yaşayabilir. Bu durum birçok farklı sebebe bağlı olarak ortaya çıkabilir. Kişinin omurgasında yapısal bir bozukluk olabilir. Ya da tamamen başka sebeplerle ortaya çıkabilir. Yapısal nitelikte olmayan omurga eğrilikleri genelde zaman içerisinde basit tedavi yöntemleriyle tamamen ortadan kalkabilir.

Yapısal nitelikteki skolyozlar ise idiyopatik biçimde ortaya çıkar. Nöromüsküler, romatizmal, enfeksiyöz ve nörofibromatozis hastalıklar, bağ dokusunda bozulmalar, metabolik bozukluklar ya da benzeri travmatik rahatsızlıklar sebebiyle kişinin omurgasında eğrilik görülebilir. Bunlara ek olarak, kişinin omurgasında meydana gelen yapısal eğriliğin sebebinin tam olarak bilinmediği durum “idiyopatik skolyoz” olarak adlandırılmaktadır.

İdiyopatik Skolyoz Nedir?

Omurga eğriliğine sahip olan hastaların yaklaşık %80’lik bir kısmı bu gruba dahildir. Bu gruptaki hastalarda ortaya çıkan omurga eğriliğinin yapısal sebebi tam olarak bilinmemektedir. Tam sebebi hala net bir şekilde bilinmese de, çocukluk çağında vücudun hızlıca geliştiği dönemde çeşitli sebeplere bağlı olarak ortaya çıktığı düşünülmektedir. Genellikle ilk aşamalarda kişi ciddi bir ağrı ya da ek semptom tecrübe etmez.

Dolayısıyla idiyopatik skolyozun ilk aşamalarda erken teşhisi kolay değildir. Ancak zamanla hastalık ilerler ve kişide kaçınılmaz olarak sırt ya da bel ağrıları ortaya çıkmaya başlar. Bunu da fiziksel hareketlerin kısıtlanması ve kalp ile akciğer fonksiyon bozuklukları takip eder. Fiziksel belirtilere ek olarak kişi sahip olduğu özgüveni kaybedip içine kapalı bir hale gelebilir ve bu da depresyon ya da kendine zarar verme gibi durumlara yol açabilir. Durum tedavi edilmeden ilerlediği müddetçe kişinin yaşam kalitesi çok büyük bir darbe alır ve kişi hayati bir tehlike altına girer.

İdiyopatik skolyozun dört farklı türü bulunur. Bunlar: infantil skolyoz, juvenil skolyoz, adölesan skolyoz ve erişkin skolyoz olarak sınıflandırılabilir. Bu gruplar omurga eğriliğinin ilk fark edildiği yaşa göre sınıflandırılmaktadır. İlk grup 0 ile 3 yaş, ikinci grup 3 ile 10 yaş, dördüncü grup 10 ile 18 yaş, son grup yani erişkin grubu ise 18 yaş üstüdür. İnfantil skolyoz %1, juvenil skolyoz ise %12 civarında görülmektedir. Ergenlik döneminde ortaya çıkan ve dolayısıyla daha geç bir başlangıcı olan adölesan skolyoz ise skolyoz hastalarının yaklaşık olarak %85’ini oluşturmaktadır.

Skolyoz Belirtileri Nelerdir?

Skolyoz belirtileri şu şekilde sıralanabilir:

• Kişinin belinde ya da sırtında asimetrik bir görünümün mevcut olması.
• Kişi öne doğru eğildiğinde kaburgaların olağandışı bir konumda olması. Örneğin gövdenin bir bölgesindeki kaburgaların diğer bölgedeki kaburgalara kıyasla daha yüksekte ya da alçakta kalması durumu.
• Kişinin bacak uzunluklarının farklıymış gibi görünmesi. Örneğin sol bacağın sağ bacaktan daha uzun görünmesi.
• Gövdede ya da göğüs kafesinde şekil bozukluğu ve sağa ya da sola doğru kayma.
• Kürek kemiğinin pozisyonunun değişmesi ve daha çıkık – belirgin hale gelmesi.
• Bir omzun diğer omuza kıyasla daha yüksek ya da daha alçak olması durumu.
• Giyilen kıyafetlerin kişinin üzerinde asimetrik bir şekilde görünmesi.

Skolyoz Neden Olur?

Skolyoz herhangi bir dış etkene bağlı olmadan, yani omurganın kendisinden kaynaklanan sorunlar sebebiyle, yapısal olarak ortaya çıkabilir. Bununla birlikte çeşitli durumlara karşı tepkisel bir şekilde de ortaya çıkabilir. Kimi kişilerde doğuştan ortaya çıkan bu hastalık, kimi kişilerde ise sonradan gelişen kas ve sinir hastalıklarına bağlı olarak ortaya çıkabilmektedir. Bunlara ek olarak, hastaların bir kısmının hangi sebeple bu hastalığa yakalandıkları ise tam olarak bilinmemektedir.

Sonuç olarak, omurga eğriliğinin meydana gelmesindeki asıl sebep bilinmemektedir. Bu durumda rol oynayabilecek çeşitli faktörler üzerinde durulmaktadır. Bu faktörler arasında: hamilelik sürecinde annenin geçirdiği enfeksiyonlar, şeker hastalığı, vitamin eksikliği ya da mineral eksikliği gibi durumlar mevcuttur. Serebral palsi ve kas distrofisi gibi omurga gelişimini olumsuz şekilde etkileyen hastalıklar, travmalar ve enfeksiyonlar da hastalığın ortaya çıkmasına yol açabilir.  Ayrıca bazı kişiler skolyoz gibi deformite bozukluklarına karşı genetik olarak daha yatkındır.

Skolyoz Tedavisi Nasıl Olur?

İdiyopatik skolyozun tedavisinin ilk aşaması hastalığa tanı konulması ile başlar. Tedavi sürecinde erken tanı son derece önemlidir. Zira omurgada oluşan deformitenin seviyesi ilerledikçe hem tedavi süreci zorlaşacak, hem de durumu tamamen tersine döndürmek güç hale gelecektir. Dolayısıyla erken tanı konulan hastalarda kişinin estetik görünümünü düzeltmek ve omurgayı olabildiğince eski haline çevirmek mümkündür.

Ancak ileri evrelere ulaşan vakalarda ise asıl olarak kişinin yaşadığı ağrıları hafifletmek ve deformitenin beraberinde getirdiği diğer fiziksel sorunları tedavi etmek amaçlanır. Skolyoz egzersizi, skolyoz hastalığını tedavi etmek amacıyla geleneksel olarak kullanılan bir tedavi yöntemidir. Skolyoz egzersizleri birçok farklı varyasyona sahiptir. Ancak egzersiz uygulaması yapılırken bir doktor gözetiminde olmak ya da doktorun verdiği talimatları harfiyen yerine getirmek gerekmektedir.

Kişi kendi başına tam bilmediği hareketleri yaparsa durumu daha da can sıkıcı bir hal alabilir. Egzersiz yöntemleri arasında en çok tercih edilen ise Schroth Metodu’dur. Üç boyutlu bir egzersiz tekniği olan Scroth metodu, vücudun asimetrik yük dağılımını düzeltmeyi amaçlar. Hasarlı bölgedeki kasların gücü, esnekliği, vücudun dengede durma kapasitesi, hareket kabiliyeti ve koordinasyonu arttırılır.

Omurga eğriliğinin ilerlemesini durdurmak amacıyla genelde egzersizi takiben kişiye skolyoz korsesi kullanması önerilir. Vücuda takılan bir korse ile birlikte yapılan egzersizler hem korsenin faydasını artırır hem de omurgadaki şekil bozukluklarının iyiye gitmesine yardımcı olur.

Tedavi süreci kişinin yaşına, hastalığının evresine ve genel fiziksel durumuna göre değişiklik gösterir. Bununla birlikte, egzersiz ya da korse kullanımı gibi geleneksel tedavi yöntemlerinin sonuç vermediği ve hastalığın ilerlemeye devam ettiği hastalarda “skolyoz ameliyatı” olarak da bilinen cerrahi tedavi yöntemi tercih edilebilir. Bu durumun ön koşullarından birisi de kişinin omurga eğrilik seviyesinin 45 – 50 derece arasında ya da üzerinde olmasıdır. Cerrahi işlemine karar vermek için kişinin durumu uzun uzadıya incelenir ve tüm riskler hesap edilir. Zira skolyoz ameliyatı oldukça ciddi bir iştir. Kişinin ameliyattan sonra yakın gözlem altında tutulması şarttır. Ayrıca kişinin günlük sıradan aktivitelerine görmesi yaklaşık 1 ayı bulabilir. Kişinin diğer orta – ağır seviye faaliyetlere geri dönmesi için ise ameliyattan sonra en az 3 – 6 ay geçmesi gerekmektedir. İyileşme süresi kişinin ameliyat olmadan önceki hastalık seviyesine göre değişiklik gösterecektir.

Söz konusu hastalık günümüzde gelişen teknoloji sayesinde oldukça yüksek başarılı oranlarıyla tedavi edilebilmektedir. Ancak karmaşık ve detaylı bir ameliyat türü olduğu için kişinin vücudunda çeşitli komplikasyonlar ortaya çıkabilir. Bu komplikasyonlar arasında deformite artışı, enfeksiyon, sırt, omurga ya da bel ağrısı, kifoz artışı, parapleji ya da düz sırt sendromu gibi durumlar görülebilir. Uzman bir hekim ekibi ve operasyon sonrasında yapılan yakın takip sayesinde söz konusu komplikasyon riskleri en düşük seviyeye indirilebilir.

Skolyoz (Omurga Eğriliği) Hakkında Sık Sorulan Sorular

Skolyoz Nasıl Anlaşılır?

Skolyoz tek başına omurga eğriliği olarak kendini belli edebileceği gibi, aynı zamanda kamburluk gibi durumlarla da eş zamanlı olarak ilerleyebilir. Hastalığın tanısını koymak için hastanın şikayetleri dinlenir, fiziki bir muayene yapılır ve çeşitli görüntüleme yöntemlerinden faydalanılır. Röntgen görüntüleri kullanılarak omurlar arasındaki açı ölçülür ve eğriliğin seviyesi tespit edilir. Bu eğrilik tedavi süresi boyunca düzenli bir şekilde takip edilir.

Skolyoz Hastalarının Yapmaması Gerekenler Nelerdir?

Hafif dereceli skolyozlarda kişinin hafif egzersizlere ve omurgayı zorlamayacak sporlara yönlendirilmesi faydalı olabilir.  Örneğin kişi vücudunu aşırı yormadan futbol oynayabilir. Ancak kişinin ikili mücadele içerisine girdiği tekvando, boks, güreş ve benzeri yoğun fiziksel temas içeren sporlar kişinin durumunun daha da kötüleşmesine yol açabilir.

Yüzme sporu da sırt sağlığı için oldukça faydalıdır, ancak profesyonel yüzmeyle uğraşmak ve saatlerce yüzme antrenmanı yapmak sırtın düzleşmesine ve deformitenin artmasına sebep olabilir.  Kişi aşırıya kaçmadan dans, bale, jimnastik, yüzme ya da futbol gibi aktiviteleri yapabilir. Ancak bunların aşırı yoğun bir şekilde yapılmaları sakıncalıdır.

Ayrıca kişinin mümkün olduğunca başını öne eğerek telefon ya da tablet kullanmaktan kaçınması gerekmektedir. Ayrıca yatağa girildiğinde yüzüstü yatılmamalı ve omurgayı destekleyen nitelikte yataklar kullanılmalıdır. Bu durum özellikle çocuklar için oldukça önemlidir, zira vücutları dış faktörlere bağlı olarak şekillenmeye müsait olan çocuklarda omurganın anormal bir şekil alması kalıcı şekil bozukluklarına yol açabilir.

Skolyoz Ağrısı Nereye Vurur?

Hastalığa sahip olan kişilerin sinirleri üzerinde bası seviyesi artar. Bu sebeple kişide bacak ağrısı, kol ağrısı, sırtta ve belde spazm, uyuşma, güçsüzlük ve yorgunluk hissi gibi belirtiler görülebilir.