0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Güneş Yanığı Nedir?

Güneş yanığı, cildin yoğun miktarda güneş ışığına maruz kalması sonucu oluşan acı verici bir durumdur. Normalde vücut için D vitamini sentezi gibi görevlere yardımcı olan ve insana kendisini daha iyi hissetmesini sağlayan güneş ışınları, özellikle çıplak şekilde güneş ışığına fazla maruz kalınan yaz aylarında çeşitli olumsuz durumlara sebep olabilir.

Yoğun miktarda güneş ışığına maruz kalmak sadece güneş yanığına değil, aynı zamanda renk değişikliklerine, foto alerjiye ya da benzeri sağlık sorunlarına yol açabilir. Hatta vücudun bilinçsiz bir şekilde güneş ışığına uzun süre maruz kalması kişinin deri kanseri gibi son derece ciddi sağlık problemlerine sahip olmasına yol açabilir. Dolayısıyla cildin güneş ışığına karşı korunması ve bilinçsiz bir şekilde uzun süre boyunca güneş ışığına maruz kalınmaması oldukça önemlidir.

Güneş Yanığı Neden Olur?

Güneş yanıklarının temel sebebi cildin yoğun miktarda UV (ultraviyole) ışınına maruz kalmasıdır. Ancak UV ışınları tek tip değildir ve üç alt türe ayrılmaktadır. Bu alt türler sırasıyla UVA, UVB ve UVC ışınları olarak bilinir. Kişinin maruz kaldığı ışının türüne göre ortaya çıkacak olan belirtiler ve yanığın seviyesi değişiklik gösterebilir.

Maruz kalınan UV ışının türüne ek olarak, çocukluk çağından itibaren güneş ışınlarına yoğun olarak maruz kalmak ve tekrar eden bir şekilde güneş yanığına yakalanmak da oldukça ciddi bir risk faktörüdür. Bu durumun sebebi ise güneş yanığının birikimli bir karaktere sahip olması ve aynı bölgede ortaya çıkan her yeni yanığın daha şiddetli etkiye yol açmasıdır. Dolayısıyla sık sık güneş yanığı geçiren kişilerin ileriki dönemlerde deri kanserine yakalanma oranı daha yüksektir.

• UVB ışınları oldukça etkilidir ve temel olarak derinin üst katmanlarını yani epidermis bölgesini etkiler. UVB ışınına yoğun miktarda maruz kalınması sonucunda ilgili bölgede kızarıklık, şişlik, gerginlik ve temas anında acı hissi görülür.
• UVA ışınları, UVB ışınlarından farklı olarak, derinin sadece üst katmanını değil aynı zamanda alt katmanlarını da etkileyebilir. Epidermis olarak adlandırılan üst tabakaya ek olarak, alt katmanda bulunan ve cilde elastikiyet sağlamakla görevli olan dermiş dokusuna zarar verir. Dolayısıyla UVA ışınlarına uzun süre boyunca yoğun bir şekilde maruz kalan kişilerde kalıcı etkiler görülebilir. Görülen en yaygın etki ise cildin erken yaşlanmasıdır.

Güneş Yanığı Nasıl Oluşur?

Güneş yanıkları kişinin vücudunun belirli bir süre boyunca yoğun miktarda güneş ışınına maruz kalması sonucunda oluşur. Derinin maruz kaldığı UV ışınlarının sonucunda kişinin cildinde kızarıklık ya da içi su dolu kabarcıklar oluşabilir. Çoğu durumda güneşe maruz kalınan ilk anda kişi ağrı hissetmez. Yaklaşık 2 ila 3 saat geçtikten sonra kişi belirtileri hissetmeye başlar ve ertesi güne kadar devam edebilir. Kabarcıklaşmanın görüldüğü vakalar “ikinci derece yanık” seviyesine dahildir ve dolayısıyla etki süreleri daha uzundur.

Güneş Yanığı Nasıl Anlaşılır?

Güneş yanığı kendisini en tipik şekilde kızarmış bir deriyle belli eder. Kızaran bölge genellikle güneş ışınlarından en yoğun miktarda etkilenen bölgedir ve kişi vücudunun bu bölgelerini her hareket ettiğinde keskin bir acı hisseder. Etkilenen bölgede acı hissine ek olarak aynı zamanda hafif şişlikler ve kaşınma hissi de mevcut olabilir.

Güneş yanığı belirtilerinin ortaya çıktığı bölge güneşe tamamen açık kalan çıplak bir bölge olmak zorunda değildir. Zira güneşten gelen ultraviyole ışınlarının deriye kolayca nüfuz etmesine yol açacak olan kıyafetlerin giyilmesi durumunda kapalı bölgelerde de güneş yanıkları oluşabilir.

Sıradan belirtiler genellikle zamanla geçer. Ama kimi durumlarda kişinin vücudu aşırı tepki verebilir ya da yanığın derecesi yüksek olabilir. Bu tür durumlarda aşağıdaki belirtiler ortaya çıkabilir ve kişinin vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurması gerekir:

• Mide bulantısı
• Kusma
• Boynu hareket ettirirken aşırı derecede zorlanmak, boyun tutulması
• Titreme nöbetleri
• Yüksek ateş

Yukarıda verilen bilgilere ek olarak, güneş yanığından etkilenen kişinin bir bebek ya da küçük bir çocuk olması durumunda da uzman bir doktor tavsiyesine başvurmak oldukça doğru bir karar olacaktır.

Güneş Yanığı Dereceleri Nelerdir?

Güneş yanıkları üç farklı kategoride incelenebilir. Bu kategoriler aşağıda açıklanmıştır:

1.  Derece Güneş Yanığı: En yaygın rastlanan yanık türüdür. Kişinin cildinde kızarık bölgeler, gerginlik ve temas esnasında acı hissi mevcuttur.

2. Derece Güneş Yanığı: Bu aşamada kişi tıpkı 1. derece yanık belirtilerinde olduğu gibi deride kızarıklık, gerginlik ve kızarık bölgeye temas halinde acı hisseder. Buna ek olarak kaşıntı hissi daha da yoğun hissedilir ve cildin üzerinde içi suyla dolu kabarcıklar ortaya çıkabilir.

3. Derece Güneş Yanığı: Bu türdeki güneş yanıklarına genellikle az rastlanır ve basit bir şekilde ortaya çıkmazlar. Kabarcıklara ve kızarıklığa ek olarak, kişinin çektiği acı miktarı normalin çok üstündedir ve derinin bazı bölgeleri kabuklanmaya başlar.

Güneş Yanığı Risk Faktörleri Nelerdir?

Güneş yanıkları herhangi bir kişide ortaya çıkabilir. Ancak bu durumun ortaya çıkmasının önünü açan çeşitli risk faktörleri mevcuttur. Bu faktörler aşağıda sıralanmıştır:

• Genel vücut özellikleri göz önüne alındığında açık tene sahip olan, mavi gözlü ve sarı ya da kızıl saç rengine sahip olan kişilerde güneş yanıklarının görülme riski daha fazladır.
• Uzun süre boyunca sıcak yaz aylarının yaşandığı bölgelerde yaşayan ya da güneşe daha çok maruz kalınan yüksek rakımlı bölgelerde yaşayan kişilerin güneş ışınlarından etkilenme ihtimali daha ılıman iklimlerde ve düşük rakımlarda yaşayan kişilere kıyasla daha yüksektir.
• Solaryum ve benzeri vücuda yoğun UV ışını girmesine yol açan cihazlara sık sık maruz kalmak.
• Açık havada herhangi bir koruyucu olmadan uzun süre çalışmak.

Güneş Yanığına Ne İyi Gelir?

Güneş yanığının etkileri güneşe maruz kalınan ilk anlarda ortaya çıkmaz. Yanığın deride yarattığı tahribatı tam olarak anlayabilmek için yanığın şiddetine göre değişmekle birlikte 3 ila 24 saat arasında bir süre geçmesi gereklidir. Derideki kızarıklığın ve ağrı hissinin ortadan kaybolması için ise genellikle birkaç gün geçmesi yeterlidir. Ayrıca iyileşme sürecini daha sancısız ve kısa hale getirmek için alınabilecek çeşitli önlemler mevcuttur. Bunlar aşağıda sıralanmıştır:

• En uygun tedavi yöntemini belirlemek için kişinin bir sağlık kuruluşuna başvurması en garanti yöntem olacaktır. Doktor hem tedavi için kişinin durumuna uygun öneriler yapar, hem de kişinin yaşadığı ağrı hissini hafifletmek amacıyla çeşitli ağrı kesici ilaçlar ve merhemler reçete edebilir.
• Işınlardan etkilenen ve kızarık oluşan bölgelere soğuk suyla nemlendirilen bir havlu ya da bez yardımıyla soğuk kompres uygulamak kişinin rahatlamasını sağlar ve yanığın şiddetlenmesini engeller. Bu uygulama günde birçok kez 10 ila 15’er dakika boyunca yapılabilir. Ayrıca hafif soğuk bir suyla duş almak da benzer bir etkiye sahip olacaktır.
• Yanıktan etkilenen bölge serin tutulmalıdır. Buna ek olarak, çeşitli nemlendirici kremler yardımıyla cildin kuruması engellenmelidir. Söz konusu nemlendirici kremler günde ortalama üç defa sürülmelidir. Alkol içeren ya da deriyi tahriş etme ihtimali olan kolonya ve benzeri ürünlerden ise uzak durulmalıdır. Ayrıca bol miktarda su tüketmek de derinin canlanmasına sebep olur ve bu bakımdan oldukça önemlidir.
• Yanık deriye vazelin uygulamak doğru bir davranış değildir. Vazelin cildin havayla olan temasını keser ve böylelikle iyileşme sürecinin daha uzun sürmesine yol açar.
• İkinci dereceden güneş yanığı yaşayan kişilerin derilerinde içi su dolu kabarcıklar oluşabilir. Kabarcıkların ortaya çıktığı çoğu durumda aynı zamanda deride bir kaşınma hissi ortaya çıkar. Ancak kabarcıkları kazıyarak kaşımak ya da patlatmak kesinlikle doğru değildir ve enfeksiyonun yayılıp ağrının daha da artmasına yol açabilir.

Güneş Yanıkları Nasıl Geçer?

Öncelikle şu husus bilinmelidir ki, yanık olan bölgeye yoğurt, diş macunu, bronzlaştırıcı krem, vazelin ya da içeriği tam olarak bilinmeyen yoğunlaştırılmış kremler sürmek herhangi bir faydaya sahip değildir. Zira daha önce dile getirilen tavsiyelerde de bahsedildiği gibi, güneş yanığından kurtulmanın yolu; bir süre boyunca mümkün olduğunca az güneş ışığına maruz kalmak, yanık bulunan bölgeyi nemli ve serin tutmaktan geçer.

2. ya da 3. derece güneş yanığına sahip olan, aşırı derecede ağrı çeken, boyun tutulması, ateş, kusma ve benzeri ek belirtilere sahip olan kişilerin ise vakit kaybetmeden bir sağlık kuruluşuna başvurup kendilerine uygun bir tedavi programına başlamaları gerekmektedir.

Güneş Yanığı Ne Zaman Geçer?

Deride oluşan yanıkların ortaya çıkması birkaç günü bulabilir. Belirtiler ortaya çıktıktan sonra ise yanığın derecesine göre iyileşme süreci farklılık gösterir. 1. Derece yanığa sahip olan kişilerin çoğunun birkaç gün içerisinde iyileşmeye başladığı bilinmektedir. 2. derece yanıklarda ise iyileşme süreci kişinin durumuna göre birkaç haftaya kadar uzayabilmektedir. Uygun bir tedavi programını takip eden ve doğru tavsiyelere uyan (bölgeyi nemli tutmak, soğuk uygulamak vb.) kişilerde ise tedavi süreci daha kısa ve sancısız olacaktır.