0

BEĞENDİM

ABONE OL

News

0

Kalp Sağlığı ve Beslenme

Beslenme, kalp sağlığı açısından en önemli faktörlerden biridir. Zira beslenme ile kalp hastalıklarının ortaya çıkma ihtimali arasında ciddi bir ilişki vardır. Bu durumu idrak etmek için öncelikle kalp hastalıklarının ne anlama geldiğini bilmek gerekir. Kalp hastalıkları, genel olarak kalpte ya da kalbe bağlı olan kan damarlarında ortaya çıkan hastalıklardır.

Bununla birlikte, en yaygın olarak bilinen kalp hastalıkları: koroner kalp hastalıkları, yüksek tansiyon (hipertansiyon), romatizmal kalp hastalıkları, kalp yetmezliği, periferik arter hastalığı, serebrovasküler hastalıklar, kardiyomiyopati ve konjenital kalp hastalıkları olarak sıralanabilir.

Bu hastalıklar kendi içlerinde farklı tanımlamalara sahip olsalar da özünde hepsi kalp hastalığıdır. Örneğin periferik arter hastalığı kalbe bağlı olarak ortaya çıkan ama kalpte sorun yaratmayıp atardamarların fonksiyonunu bozan bir hastalıktır. Bahsi geçen birçok kalp hastalığının temel faktörlerinden birisi de beslenmedir.

Zira kalp sağlığını korumaya yönelik beslenmeyen kişilerde zamanla kalp ve kan damarları fonksiyonlarını olması gerektiği gibi yerine getiremeyebilir ve böylelikle kalp sağlığında bazı problemler ortaya çıkmaya başlayabilir. Dolayısıyla, toplumun hem kalp sağlığını tehdit eden risk faktörleri konusunda, hem de kalp sağlıklarını nasıl koruyabilecekleri konusunda bilinçlendirilmesi oldukça elzemdir. Yazımızın geri kalanında bu konulara değineceğiz.

Kalp Sağlığını Tehdit Eden Risk Faktörleri Nelerdir?

Toplum genelinde yapılan araştırmalara göre, hem ülkemizde hem de Dünya çapında en yaygın ilk 3 ölüm sebebinden birisi kalp ve damar hastalıkları olarak bilinmektedir. Bu sebeple, kalp hastalıklarının ortaya çıkmasına meydan veren ve kalbin sağlıklı çalışmasına engel olan faktörleri bilmek son derece önemlidir. Bu faktörler aşağıda açıklanmıştır:

• Yaş Faktörü: Genel olarak insanların yaşı ilerledikçe bazı hastalıklara daha yatkın hale geldikleri bilinmektedir. Bu hastalıkların başında ise kalple ilgili olan hastalıklar gelir. Ekseriyetle erkeklerde 45 yaş ve üstünde, kadınlarda ise 55 yaş ve üstünde kalp hastalığı riski daha genç oldukları döneme kıyasla önemli bir ölçüde artmaktadır. Bu durum tabii ki kişinin yaşı ilerlediği an bir kalp hastalığına sahip olacağını göstermez, ancak mevcut riskin eskiye kıyasla daha fazla olduğunu ve kişinin sağlığını korumak için bazı önlemler alması gerektiğini gösterir. Ayrıca bir diğer veri ise; kadınlara kıyasla erkeklerin kalp hastalıklarına daha erken yaşta yakalanma ihtimalinin daha yüksek olduğudur.
• Sigara ve Diğer Tütün Ürünlerinin Kullanımı: Yapılan araştırmalara göre, dünyada 1.5 milyar civarında sigara içen insan bulunmaktadır. Hatta günümüzde bazı çocuk ve ergen yaşta kişiler bile sigara içme alışkanlığı edinmektedir. Sigara kullanmak, özellikle kalp krizi ve kalp damarlarının sertleşmesi hususunda oldukça zararlı ve kişinin yaşamını tehdit eden bir durumdur. Ayrıca sadece sigara kullanmak değil, sigara kullanan diğer kişilerin yanında bulunmak olarak bilinen pasif içicilik durumu da tıpkı sigara kullanmak kadar sakıncalı bir durumdur.
• Ailede Kalp ve Damar Hastalığı Öyküsü Bulunması: Genetik faktörler birçok hastalıkta olduğu gibi kalp hastalıklarında da önemli rol oynamaktadırlar. Örneğin annesinde ya da babasında kalp hastalığı olan kişilerin yaşamlarının ileri dönemlerinde benzer kalp hastalıklarına sahip olma ihtimalleri normale kıyasla daha yüksektir. Bu durum özellikle hipertansiyon ve koroner arter gibi hastalıklarla kendisini belli edebilir.
• Yetersiz Fiziksel Aktivite: Özellikle günümüzde insanlar eskiye kıyasla çok daha az hareket etmektedirler. Bu durumun; teknolojinin gelişmesi, uzaktan çalışma imkanları, televizyon, bilgisayar, cep telefonu ve benzeri şeylerle vakit öldürmek ve benzeri alışkanlıklara bağlantılı olduğu söylenebilir. Yetersiz fiziksel aktivite ve hareketsizlik; bir hafta içerisindeki 5 günlük bir sürede günde en azından 30’ar dakika orta seviyede fiziksel aktivitede bulunmamak olarak tanımlanabilir. Yetersiz fiziksel aktivitede bulunan ve hareketsiz bir yaşam süren kişilerin vücutlarındaki enerji dengesini sağlamaları ve kilo miktarını kontrol etmeleri oldukça güç bir durumdur. Bunun aksine, birçok bilimsel araştırma neticesinde yeterli miktarda fiziksel aktivitede bulunan kişilerde genel olarak kalp ve damar hastalıklarına yakalanma riskinin azaldığı ortaya koymuştur.

Beslenmenin Kalp Sağlığı Üzerindeki Etkileri

Kalp sağlığı ve beslenme ilişkisindeki en önemli faktörlerden birisi kolesteroldür. Tanım itibarıyla kolesterol, vücuttaki hücre zarlarında yer alan ve asıl olarak hayvansal kaynaklı besinlerde bulunan yağ benzeri maddeler olarak bilinmektedir. Bununla birlikte, kolesterol iki türe ayrılır. Bunlardan birisi iyi kolesterol (HDL kolesterol) ve kötü kolesteroldür (LDL kolesterol).

İyi kolesterol, besinlerden ziyade asıl olarak vücut içerisinde bulunan kolesteroldür. Ayrıca diğer dokularda ortaya çıkan kolesterolleri bir araya getirip dışarıya atılmasını sağlar ve vücut için faydalıdır. Bu sebeple iyi kolesterol seviyesinin en azından 40 mg / dl değerinin üzerinde olması sağlıklı bir yaşam için oldukça önemlidir.

Kötü kolesterol ise iyi kolesterolün aksine LDL kolesterol olarak bilinir ve kolesterol parçacıklarını vücuttaki diğer dokulara taşır. Bu da kolesterolün kalp damarlarında ve arterlerde birikmesine yol açar. Bu zararlı özelliği sebebiyle de kötü kolesterol olarak adlandırılır.

İyi kolesterolün aksine, kötü kolesterol seviyelerinin yüksek olması kalp damar sağlığı için son derece ciddi bir tehdittir ve 130 mg/dl seviyelerinin üzerine çıkması ciddi bir problem olduğuna işaret eder. Genel kolesterol değerinin ise 200 mg / dl seviyesinin üzerinde olması istenen bir durum değildir. Dolayısıyla mümkün olduğunca vücutta kolesterol seviyelerini yükseltme özelliği olan besinlerden kaçınmak ve kontrollü bir şekilde tüketmek gerekir.

Bir diğer önemli unsur ise doymuş yağ oranıdır. Tüketilen besinlerin ne oranda doymuş yağ içerdikleri kontrol edilmelidir. Zira doymuş yağ içeriği yüksek olan gıdalar kalp sağlığını tehdit edebilirler. Dolayısıyla mümkün olduğunca bu tür gıdalardan uzak durmak ve en azından zeytinyağı gibi daha sağlıklı içeriği olan yağlara yönelmek gerekir.

Kalp Sağlığı Hakkında Doğru Bilinen Yanlışlar Nelerdir?

Kalp sağlığı hakkında doğru bilinen birçok yanlış vardır. Peki, bunların neler olduğunu merak ediyor musunuz? İşte kalp sağlığına dair doğru bilinen yanlışlar…

“Kalp krizi sırasında dil altı alınmalıdır.”

Bu önerme kimi durumlarda doğru olsa da, çoğunlukla yanlıştır. Zira kalp krizi genellikle beraberinde düşük tansiyonu getirir. Alınacak olan dil altı, tansiyonu daha da düşüreceğinden kişinin durumunun kötüleşmesine ve bayılmasına yol açabilir.

“Limon suyu ve sarımsak yemek tansiyonu hemen düşürür.”

Yüksek tansiyon problemiyle baş edebilmek için öncelikle doktor tarafından belirlenen tedavi programına uymak, tuz ve benzeri tansiyon yükselten maddelerden uzak durmak, sigarayı bırakmak ve düzenli bir yaşam tarzıyla ideal kiloya ulaşmak gerekmektedir. Sarımsak ya da limon gibi besinlerin direkt olarak tansiyon düşürücü etkiye sahip oldukları kanıtlanamamıştır. Ancak belli durumlarda tansiyon düşürme amacıyla kullanılan ilaçların etkisini arttırdıkları bilinmektedir.

“Kalp hastaları et ve yumurta yememelidir.”

Kalp hastaları bahsi geçen besinleri aşırı derecede tüketmemelidir. Ancak haftada birkaç kez yumurta yemek ya da 1 – 2 gün et tüketmek kişinin kalp sağlığına herhangi bir zarar vermez ve aksine kişinin gerekli hayvansal protein ihtiyacını karşılamasına yardımcı olur.

“İlaç bana kötü geliyor, bünyem yüksek tansiyona alışık.”

Yüksek tansiyon, kendi kendine ortadan kalkmayan ve düzenli tedavi gerektiren bir hastalıktır. Bu sebeple kişi mutlaka doktoru tarafından önerilen ilaçları uygun şekilde kullanmalıdır. Beklenmeyen yan etkiler görüldüğü durumlarda ilaçlar değiştirilebilir. Ancak tansiyon ilaçlarının tamamen kişinin kendi kararıyla bırakılması son derece yanlış bir karardır. İlaç tarafından baskılanmayan yüksek tansiyon, zamanla kişinin beyin, kalp ve böbrek damarlarına uzun vadede oldukça büyük zararlar verebilir.

“Kolesterol düşüren ilaçlar zararlıdır.”

Özellikle iyi kolesterol, vücut için oldukça faydalıdır ve belirli bir miktarın altına düşmemesi gerekir. Fakat çoğu durumda vücut gerekli miktarda iyi kolesterol seviyesine sahiptir ve ciddi anlamda düşük kolesterol seviyelerine oldukça nadir rastlanır. Aksine, yüksek kolesterol genetik faktörler ya da beslenme gibi sebeplerle sıklıkla görülen ve kalp krizine yol açabilen oldukça önemli bir problemdir. Dolayısıyla kolesterol seviyesiyle ilgili ilaç kullanması tavsiye eden hastaların doktorlarının önerdiği ilaçları kullanmaları son derece önemlidir.

Kalbe İyi Gelen Besinler Nelerdir?

Kalp sağlığı, vücut sağlığı ile doğru orantılı bir şekilde ilerler. Dolayısıyla, kişi olabildiğince bağışıklık sistemini güçlendiren yüksek vitamin ve mineral içerikli besinler tüketmelidir. Böylece kişi hem genel vücut sağlığını hem de kalp sağlığını korumak yönünde önemli bir adım atar. Bu doğrultuda kalp sağlığına faydalı olan bazı besinler aşağıda sıralanmıştır:

• Sarımsak: Damar tıkanıklığını önleyip kan basıncının ve kandaki yağların düşmesini sağlar. Ancak yüksek miktarda sarımsak tüketimi, pıhtılaşma önleyici ya da antihipertansif ilaç kullanan kişilerde bazı istenmeyen yan etkilere yol açabilir.
• Fındık, Ceviz ve Badem: Bu besinler ise vücuttaki kötü kolesterol seviyesini düşürerek kolesterol seviyesinin dengelenmesine yardımcı olur. Kandaki iyi kolesterol seviyesi artar ve pıhtılaşma azalır. En ideal tüketim şekli ise günde bir avuç fındık ve badem ya da 3 – 4 adet cevizdir.
• Domates: İçerisinde bulunan ve kendisine kırmızı rengini sağlayan likopen sayesinde kalp hastalıklarının ortaya çıkma ihtimalini azaltır ve kolesterolü düzenler.
• Ispanak: Ispanak potasyum ve posa içeriği bakımından oldukça zengin bir sebzedir. Bununla birlikte, kan basıncını kontrol edilmesi konusunda da işe yarar ve kolesterol seviyesini düzenlemeye yardımcı olur. Ayrıca tat olarak da ıspanakla benzeyen brokoli ve semizotu gibi sebzeler de kalp kasının düzenli çalışmasını sağlayarak kalp sağlığının korunmasına yardımcı olurlar.
• Kuru Fasulye, Nohut, Mercimek: Bahsi geçen kuru baklagiller, kandaki kolesterol seviyelerini düzenleyerek kalp sağlığını korurlar.

Dikkat edilmesi gereken önemli bir husus ise yüksek miktarda yağlı et tüketmemek ve özellikle haftada 2 ila 3 seferden fazla kırmızı et tüketiminden kaçınmaktır. Et tüketmeyi seven kişiler için Omega-3 içeriği bakımından zengin olan balık ya da beyaz et gibi besinler daha iyi alternatifler arasındadır.